Κλίτσα Αντωνίου: Στην Βενετία με ερωτήματα για την Μεσογειακή ταυτότητα και την έννοια της εστίας

Συναντήσεις

Ερωτήματα για την Μεσογειακή ταυτότητα και την έννοια της εστίας στην Μπιενάλε της Βενετίας

 

Ο Αντώνης Γεωργίου συναντάει την εικαστικό Κλίτσα Αντωνίου που εκπροσωπεί, μαζί τους καλλιτέχνες Vince Briffa και Trevor Borg, τη Μάλτα στη 58η Μπιενάλε της Βενετίας

Η Κλίτσα Αντωνίου με το έργο της Atlantropa X. εκπροσωπεί, μαζί με αυτά των καλλιτεχνών Vince Briffa και Trevor Borg, τη Μάλτα στη 58η Μπιενάλε της Βενετία.

Το έργο “ATLANTROPA- Χ” αποτελεί μια εγκατάσταση στο χώρο, συγκεράζοντας τις δυνατότητες της σύγχρονης τεχνολογίας με τη γλυπτική τέχνη. Αποτελείται από τοίχους ύψους 3.5 μέτρων, δημιουργώντας μια εντυπωσιακή οπτική εμπειρία, θέτοντας το θεατή στο επίκεντρο του έργου, μέσω προβολών στο πάτωμα και λειτουργώντας ως μια άσκηση ενσυναισθητικής πρόσβασης στην εμπειρία της μετακίνησης πληθυσμών.

Τι είναι η Atlantropa  «Η Atlantropa ήταν μια γιγαντιαία ιδέα μηχανικής και αποικισμού που επινόησε ο Γερμανός αρχιτέκτονας Herman Sörgel στη δεκαετία του 1920. Ήταν μια πρόταση αποστράγγισης της Μεσογείου, δημιουργώντας μια ευρωπαϊκή υπερήπειρο. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, το Σχέδιο Atlantropa (σχηματισμός γεφυρών γης στη Μεσόγειο) φαίνεται ότι έχει σημασία καθώς ξαφνικά ενισχύεται από τη σύγχρονη ένταση για να μας υπενθυμίσει τα όρια της ελευθερίας (μετανάστες και πρόσφυγες) και το πεπρωμένο των κατοίκων της περιοχής (που επιβιώνουν εν μέσω στρατιωτικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών περιπλοκών / αντιθέσεων, μεταναστεύσεων και ρευστών απορριφθεισών τοπογραφιών, ξεχασμένων, αόρατων και σιωπηλών αναμνήσεων).»

Το έργο αυτό «στο πλαίσιο του περίπτερου της Μάλτας, θα στοχεύει στην εννοιολογική και καλλιτεχνική ένταξη των δύο νησιών της Μεσογείου, της Μάλτας και της Κύπρου, προσφέροντας αναφορές στα ουτοπικά κίνητρα και τα δυστοπικά ατυχήματα που χαρακτηρίζουν τη μεσογειακή περιοχή.»

Η Μεσόγειος Αποτελεί βασική πηγή έμπνευσης για μένα. Είναι ένας τόπος συγκρουσιακός με παρεμβάσεις από εξωτερικούς παράγοντες και ταυτόχρονα μια πύλη εξόδου προς τον υπόλοιπο κόσμο. Είναι το λιμάνι η Μεσόγειος, ο τόπος από τον οποίο φεύγει ο κόσμος προς τα έξω.

Ερωτήματα για την Μεσογειακή ταυτότητα και την έννοια της εστίας Για την Μάλτα ο Οδυσσέας αποτελεί τον ξένο που όμως ανακαλύπτει μια εν δυνάμει καινούργια πατρίδα. Η Οδύσσεια γίνεται κάτι περισσότερο από ένα σύμβολο της Μεσογείου που σχετίζεται με το μύθο. Σχετίζεται άμεσα με τις ιδέες της μετανάστευσης, του εκτοπισμού έπειτα από έναν πόλεμο και με την γενικότερη κατάσταση όχι μόνο της  δικής μας γεωπολιτικής θέσης αλλά και ενός παγκόσμιου σύγχρονου προβλήματος. Εστιάζοντας στην αίσθηση τού εγκλωβισμού/ περιορισμού, η αντιπροσώπευση της Μάλτας στην Μπιενάλε Βενετίας γίνεται το τοπίο στο οποίο η προσωπική μου δουλειά μαζί με αυτή των καλλιτεχνών Vince Briffa και Trevor Borg, θέτει ερωτήματα για την Μεσογειακή ταυτότητα και την έννοια της εστίας. Ο χώρος ανάμεσα στην πραγματικότητα και στο μύθο γίνεται συγκεχυμένος, αμφισβητώντας τη νομιμότητα κάθε καταφύγιου της ίδιας της ζωής.

Με τον τίτλο Maleth/ καταφύγιο/ λιμάνι, καλεί το κοινό να εξερευνήσει τη δική του προσωπική αναζήτηση για ένα καταφύγιο, για ένα λιμάνι. Μέσα από μια πολύ-αισθητική εμπειρία να θέσει ερωτήματα σχετικά με την επιζητούμενη ασφάλεια και ταυτόχρονα την παγίδευσή του μέσα σε αυτό. Πρόκειται για μια δυνατή αλληγορία με άμεσες αναφορές στην εποχής μας. Έχει  ως στόχο να δημιουργήσει ένα χώρο διαμεσολάβησης και αναστοχασμού. Και οι τρεις καλλιτέχνες  ενσωματώσαμε τις δικές μας ερμηνείες για τη μεσογειακή κουλτούρα σε μία συλλογική εγκατάσταση.

Κάθε εποχή χαρακτηρίζεται από την καλλιτεχνική παραγωγή της, η οποία προσδίδει συνολικά ένα πολιτικό και κοινωνικό στίγμα. Η συγκεκριμένη καλλιτεχνική παραγωγή προσδίδει ακριβώς αυτό που συμβαίνει σήμερα στον πλανήτη με τα δυσεπίλυτα προβλήματα της παγκοσμιοποίησης, των συγκαλυμμένων πολέμων, των αόρατων προσφύγων και των υπερβολικών αντιθέσεων.

Maleth Ξέρω τι σημαίνει να είσαι  πρόσφυγας, αλλά και απόγονος προσφύγων, και έτσι να κληρονομείς διπλά τις αβεβαιότητες και τις ανασφάλειες που προκύπτουν μέσα από το τραύμα του πολέμου, τον εκτοπισμό και τον πόνο που σου προκάλεσε η ίδια η  χώρα της γέννησης σου. Αντίθετα η λέξη ‘Maleth’, είναι μια λέξη που περιγράφει την ασφάλεια, το καταφύγιο, το λιμάνι. Αναφέρεται στη λειτουργία του νησιού ως άσυλο και ως εστία. Υπό αυτή την έννοια κάθε νησί είναι η πατρίδα μου.

Μελετώντας τη εμπειρία της μετατόπισης/ εκτοπισμού και της μνήμης Οι αναμνήσεις και τα τραυματικά συναισθήματα της εισβολής και της κατοχής παρέμεναν πεισματικά σε όλη την διάρκεια της ενηλικίωσης. Επανέρχονταν σαν ηχώ και αναπαρήγαγαν τον εαυτό τους λειτουργώντας για εμένα ως μια φυσική παρόρμηση της καλλιτεχνικής μου έκφρασης και ενασχόλησης με την θεματολογία  του τραύματος ως βιωματική εμπειρία.

Αυτό σταδιακά έγινε το κύριο θέμα της καλλιτεχνικής έρευνας και εργασίας μου. Προσπάθησα, μέσα από την δική μου πρακτική, να επαναδιαπραγματευθώ το θέμα της διαγραφής…. της λήθης σε σχέση με την επιμονή της μνήμης. Να επαναπροσδιορίζω την εμπειρία της μετατόπισης/ εκτοπισμού και της μνήμης ως ένα στοιχείο που ακολουθεί κάθε ανθρώπινη ύπαρξη.

Ταυτόχρονα προσπαθώ η  δουλειά μου να είναι σύγχρονη. Να καταπιάνεται με το «τώρα». Να δίνει στις έννοιες αυτές μεγαλύτερη πληρότητα. Στα πιο πρόσφατα έργα μου θέτω μια σειρά από ερωτήματα που αφορούν ζητήματα ορατότητας και αορατότητας μεταναστευτικών ροών και γενικότερα κινητών/ ρευστών ζωνών κρίσης.

Οι αόρατοι μετανάστες Το ενδιαφέρον μου εστιάζεται στην πολιτική του «φαίνεσθε» από την έννοια του εντοπισμού μιας γεωγραφίας, ενός χώρου, όπου οι μετανάστες καθίστανται αόρατοι. Το έργο μου αναφέρεται σε ανθρώπους που προσπαθούν απεγνωσμένα να μπουν σε ένα ασφαλέστερο, πιο ελπιδοφόρο περιβάλλον, παρόλο που  η ζωή τους ταυτίζεται με το θάνατο. Γιατί ότι απομένει, δεν είναι παρά μια σύντομη διαβίωση, ένα περιορισμένο οικοσύστημα, μια ζωή που περιέχεται σε ένα ερμητικά σφραγισμένο χώρο όπως είναι τα σκάφη, τα δοχεία ή τα στρατόπεδα υποδοχής/ συγκέντρωσης.

Η Μπιενάλε και η εποχή μας Κάθε εποχή χαρακτηρίζεται από την καλλιτεχνική παραγωγή της, η οποία προσδίδει συνολικά ένα πολιτικό και κοινωνικό στίγμα. Η συγκεκριμένη καλλιτεχνική παραγωγή προσδίδει ακριβώς αυτό που συμβαίνει σήμερα στον πλανήτη με τα δυσεπίλυτα προβλήματα της παγκοσμιοποίησης, των συγκαλυμμένων πολέμων, των αόρατων προσφύγων και των υπερβολικών αντιθέσεων.

Μια συλλογική προσπάθεια Μέσα από μια συλλογική προσπάθεια, οι τρεις καλλιτέχνες, ο Trevor Borg, Vince Briffa και εγώ ενσωματώσαμε τις δικές μας ερμηνείες για τη μεσογειακή κουλτούρα και δημιουργήσαμε μια πολύ-αισθητική εμπειρία, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με την επιζητούμενη ασφάλεια και ταυτόχρονα την παγίδευσή μας μέσα σε αυτή. Πρόκειται για μια δυνατή αλληγορία με άμεσες αναφορές στην εποχής μας. Η εγκατάσταση είχε ως στόχο να δημιουργήσει ένα χώρο διαμεσολάβησης και αναστοχασμού.

Καταλήγοντας και βλέποντας στο διαδίκτυο  αρκετές αναφορές στο περίπτερο της Μάλτας ρωτήσαμε την Κλίτσα Αντωνίου για την ανταπόκριση η συμμετοχή της Μάλτας στην Μπιενάλε και συμφώνησε μαζί μας ότι τόσο «η ανταπόκριση από τον κόσμο ήταν συγκινητική» όσο και ότι «ο ξένος τύπος δεν έμεινε ασυγκίνητος, είχαμε πολύ καλές κριτικές και ενδιαφέρουσες ερμηνείες για τα έργα.». Ενδεικτικά μας ανάφερε πως «πολύ διακεκριμένα έντυπα τέχνης, όπως το Frieze Magazine, το Kristies Magazine , το Aesthetica, το FAD Magazine, το Art Forum , το Finestre Sull Arte (Ιταλία) και πολλά άλλα μας κατατάξαν μέσα στις δέκα καλύτερες παρουσιάσεις στη Μπιενάλε Βενετία, ενώ έντυπα όπως το Hero (Λονδίνο), το Middle East Monitor, Glass (Λονδίνο), Atribune (Ιταλία) και πολλές διεθνής εφημερίδες είχαν εκτενή άρθρα για την παρουσίαση μας.»