Κόλιν Στιούαρτ: Ξεθωριάζει η επιλογή μιας αμοιβαία συμφωνημένης λύσης του Κυπριακού

Εξαιρετικά ανήσυχος για το ότι η επιλογή μιας αμοιβαία συμφωνημένης διευθέτησης του κυπριακού προβλήματος, δηλαδή μια φόρμουλα για επανένωση του νησιού αποδεκτή και στις δυο πλευρές, ξεθωριάζει και δεν θα είναι διαθέσιμη για πολύ ακόμα, δηλώνει πως είναι ο Ειδικός Αντιπρόσωπος του ΓΓ του ΟΗΕ στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ.

Μιλώντας το πρωί στο Cyprus Forum, που ξεκίνησε την Πέμπτη στη Λευκωσία, με θέμα “Συμπερίληψη: Απελευθερώνοντας τη δύναμη της διαφορετικότητας” ( “Inclusivity: Unleashing the power of diversity”), ο κ. Στιούαρτ είπε πως αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα πολιτικό αδιέξοδο σε σχέση με το Κυπριακό και πως οι θέσεις των δυο πλευρών απέχουν πραγματικά πολύ μεταξύ τους – δεν μπορούν καν να συμφωνήσουν για το τι θα αφορούν οι συνομιλίες για λύση, αλλά και για τις συνθήκες για επάνοδο στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

«Δεν θεωρώ ότι αυτό το αδιέξοδο είναι απαραίτητα ανυπέρβλητο μεσοπρόθεσμα, αλλά ρεαλιστικά δεν βλέπω μεγάλη προοπτική για συνομιλίες πριν τις επικείμενες εκλογές στο νησί και στην περιοχή τον επόμενο χρόνο», σημείωσε ο αξιωματούχος των ΗΕ.

«Και μετά από αυτές τις εκλογές, μπορεί να βρεθούμε σε ένα νέο πλαίσιο, καλύτερο ή χειρότερο. Είναι αδύνατο σε αυτό το σημείο να το προβλέψουμε», σημείωσε.

Πρόσθεσε πως «ενώ υπάρχει μια δυσμενής προοπτική για συνομιλίες σύντομα, υπάρχει κάτι πολύ πιο θεμελιώδες το οποίο διακυβεύεται αυτή τη στιγμή: Είμαι εξαιρετικά ανήσυχος ότι η επιλογή μιας αμοιβαία συμφωνημένης διευθέτησης του προβλήματος– με άλλα λόγια μια φόρμουλα για επανένωση του νησιού αποδεκτή και στις δυο πλευρές – ξεθωριάζει και δεν θα είναι διαθέσιμη για πολύ ακόμα».

Ο κ. Στιούαρτ αναφέρθηκε εξάλλου στο έργο των δικοινοτικών τεχνικών επιτροπών, σημειώνοντας πως αυτές είναι τα θεμέλια των δικοινοτικών επιτευγμάτων που θα θέσουν τις βάσεις για μελλοντικές συνομιλίες και τονίζοντας πως οι τεχνικές επιτροπές και τα ΜΟΕ δεν είναι ούτε υποκατάστατο των συνομιλιών ούτε και αποσπούν την προσοχή από τέτοιες συνομιλίες, αλλά είναι οδός προς τις συνομιλίες.

Υπογράμμισε πως εργάζεται εντατικά με τους εκπροσώπους των δυο ηγετών για τη συμπλήρωση ενός ευρέος φάσματος κοινών πρωτοβουλιών που δεν θα ωφελήσουν μόνο τους Κύπριους σε όλο το νησί, αλλά θα δημιουργήσουν και μια σημαντική οδό προς τις συνομιλίες για μια διευθέτηση. Είπε εξάλλου πως «το επίσημο εμπόριο δια μέσου της πράσινης γραμμής θα διπλασιαστεί μέχρι το τέλος του έτους”.

Ο αξιωματούχος των ΗΕ ανέφερε πως “η διαίρεση του νησιού μεγαλώνει και η ενσωμάτωση του βορρά – οικονομικά και πολιτικά – στην Τουρκία επιταχύνεται λόγω της πολύ δύσκολης οικονομικής κατάστασης σε εκείνη την πλευρά του νησιού”.

“Μεγαλύτερη εξάρτηση του βορρά από την Τουρκία, ειδικά οικονομική, σημαίνει απαραίτητα λιγότερη αλληλεξάρτηση μεταξύ των δυο πλευρών στο νησί. Και η αλληλεξάρτηση είναι η συγκολλητική ύλη που μπορεί να κρατήσει το νησί μαζί”, σημείωσε.

Όπως είπε, “εάν συνεχιστούν οι υφιστάμενες τάσεις, η ιδέα μιας αμοιβαία συμφωνημένης λύσης θα καταστεί σύντομα μη βιώσιμη”.

“Ως εκ τούτου ο χρόνος εξαντλείται και δεν έχουμε την πολυτέλεια απλά να αναμένουμε μέχρι την επόμενη φορά που οι πλευρές θα είναι έτοιμες να συνομιλήσουν”, ανέφερε.

Σημείωσε πως η οικονομική πίεση στον βορρά και η αυξανόμενη οικονομική διαίρεση μεταξύ των δυο πλευρών στο νησί εκτρέφουν επίσης τη δυσαρέσκεια και την έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ τους.

“Ακούω από πολλούς Τουρκοκύπριους ότι είναι δυσαρεστημένοι με την υφιστάμενη τάση, αλλά δεν βλέπουν οποιανδήποτε εναλλακτική. Η παροχή μιας εναλλακτικής από βορρά και νότο θα ήταν ένα μέγιστο βήμα – ίσως το πιο κρίσιμο βήμα – προς αναβίωση της ελπίδας για μια συνολική διευθέτηση”, ανέφερε.

Ο κ. Στιούαρτ είπε ακόμη πως η οικονομική ανισότητα μεταξύ των δυο πλευρών του νησιού δημιουργεί κάθε είδους προκλήσεις προσαρμογής που καθιστούν μια συμφωνία για διευθέτηση μια ακόμα μια μεγάλη πρόκληση, ενώ στο μεταξύ δίδει ώθηση σε μια διακίνηση όλων των ειδών κατά μήκος της νεκρής ζώνης, κάτι που αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και για τις δυο πλευρές.

“Για όλους αυτούς τους λόγους, η δυσμενής οικονομική κατάσταση στο βορρά υποσκάπτει τις προοπτικές για μια διευθέτηση. Δεν βοηθά, όπως ορισμένα άτομα συνεχίζουν να πιστεύουν, στο να κινηθεί ο βορράς προς μια διευθέτηση”, ανέφερε.

Ο κ. Στιούαρτ εξέφρασε την πεποίθηση ότι η πλειοψηφία των Κυπρίων θέλουν η διαίρεση του νησιού να τερματιστεί. “Αλλά χάνουν την ελπίδα. Και όταν οι πληθυσμοί δεν έχουν ακόμη οποιονδήποτε ενθουσιασμό για μια διευθέτηση, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τους πολιτικούς ηγέτες να κάνουν μια συμφωνία με δική τους πρωτοβουλία”, είπε.

Σημείωσε πως “είναι για αυτό τον λόγο που είναι τόσο κρίσιμο και επείγον να ξαναοικοδομηθούν οι δεσμοί μεταξύ των δυο πλευρών – μέσω ενεργών, συχνών αλληλεπιδράσεων μεταξύ όλων των τμημάτων της κοινωνίας και όλων των τομέων της οικονομίας. Για να υπάρχει οποιαδήποτε ελπίδα μιας τελικής διευθέτησης, οι Κύπριοι χρειάζεται να μάθουν να ζουν στο νησί μαζί”, τόνισε.

Είπε πως σε αυτό το πλαίσιο, οποιαδήποτε αλληλεπίδραση – ακόμα και όταν κάνουν τα ψώνια τους – είναι καλύτερη παρά καθόλου αλληλεπίδραση. Όταν οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν οι μύθοι και τα τείχη καταρρέουν. Οι λανθασμένες αντιλήψεις και τα ταμπού παραμερίζονται. Η μεγαλύτερη αλληλοκατανόηση αποτελεί το θεμέλιο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και χωρίς εμπιστοσύνη δεν μπορεί να υπάρξει ποτέ μια βιώσιμη λύση, ανέφερε ο κ. Στιούαρτ.

“Πολλοί Κύπριοι μου λένε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, το πρόβλημα είναι στο πολιτικό επίπεδο. Αλλά ενώ η δημοκρατία δεν είναι ποτέ τέλεια, οι εκλελεγμένοι πολιτικοί δεν μπορούν να κωφεύουν στις επιθυμίες των ψηφοφόρων τους, ειδικά εάν αυτές τις επιθυμίες τις αισθάνονται έντονα”, ανέφερε.

Είπε πως “τίποτε δεν φέρνει τους ανθρώπους μαζί πιο γρήγορα και πιο έντονα από το οικονομικό συμφέρον. Η επέκταση του εμπορίου και των επιχειρηματικών δεσμών, και η διασφάλιση της υποδομής για στήριξή τους, είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για αποκατάσταση της εμπιστοσύνης σε μια λύση”.

Ο κ. Στιούαρτ ανέφερε πως εργάζεται εντατικά με τους εκπροσώπους των δυο ηγετών για τη συμπλήρωση ενός ευρέος φάσματος κοινών πρωτοβουλιών που δεν θα ωφελήσουν μόνο τους Κύπριους σε όλο το νησί, αλλά θα δημιουργήσουν και μια σημαντική οδό προς τις συνομιλίες για μια διευθέτηση.

Σε ό,τι αφορά τις οικονομικές πρωτοβουλίες είπε πως εργάζονται για επέκταση του εμπορίου μέσω του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής, απομάκρυνση των εμποδίων για τραπεζικές εργασίες μεταξύ των δυο πλευρών, αντιμετώπιση προβλημάτων ασφάλισης και αποσυμφόρηση στα σημεία διέλευσης.

Ο αξιωματούχος των ΗΕ ανέφερε πως υπάρχει άμεσο αμοιβαίο συμφέρον από την αύξηση του εμπορίου και πως τόσο οι Ελληνοκύπριοι όσο και οι Τουρκοκύπριοι που ψωνίζουν βρίσκουν κάποια αγαθά πιο φθηνά και πιο ελκυστικά στην άλλη πλευρά.

Σημείωσε πως πέραν των επίσημων προτάσεων που έγιναν από τις δυο πλευρές, διερευνούν τη δυνατότητα ύπαρξης κοινού εδάφους για αντιμετώπιση του μεταναστευτικού που επηρεάζει και τις δυο πλευρές στο νησί και εξετάσουν την πιθανή ανάπτυξη ενός φωτοβολταϊκού πάρκου στη νεκρή ζώνη προς όφελος και των δυο κοινοτήτων σε μια περίοδο κατά την οποία οι ενεργειακές τιμές αυξάνονται.

Αντιμετωπίζουμε από κοινού περιβαλλοντικά θέματα στο νησί, θέματα που δεν γνωρίζουν σύνορα έστω και εάν η διαχωριστική γραμμή στο νησί είναι γνωστή ως πράσινη γραμμή, και συνεχίζουμε να υποστηρίζουμε δικοινοτικές δραστηριότητες που επικεντρώνονται στις γυναίκες και στους νέους, ανέφερε, προσθέτοντας πως γίνεται μια αξιοσημείωτη πρόοδος στο πλαίσιο αυτό.

Ανέφερε ακόμη πως «το επίσημο εμπόριο δια μέσου της πράσινης γραμμής θα διπλασιαστεί μέχρι το τέλος του έτους, περιλαμβανομένων των πρώτων μεταποιημένων μη ζωικών ειδών διατροφής, όπως το ελαιόλαδο, η ταχίνι και το χαρουπόμελο”.

“Τα σημεία διέλευσης αρχίζουν να γίνονται πιο αποτελεσματικά και να αποτελούν λιγότερο ένα εμπόδιο”, πρόσθεσε.

Ανέφερε πως “με δική τους πρωτοβουλία, οι συντεχνίες από τις δυο πλευρές με βάση «τις ανάγκες για εργατικό δυναμικό στον νότο και τους διαθέσιμους εργάτες στο βορρά έχουν δώσει μέχρι στιγμής εισόδημα σε περίπου 500 οικογένειες».

«Και υπήρξαν επιτυχίες σε ένα ευρύ φάσμα τομέων από την υγεία, τον πολιτισμό, από την αστυνόμευση μέχρι τη διαχείριση αποβλήτων», σημείωσε.

Είπε επίσης πως ο αθλητισμός έχει πολλές δυνατότητες και πως θα γίνουν ανακοινώσεις για αυτό αργότερα.

Ο κ. Στιούαρτ ανέφερε πως “πολλοί τομείς όπου σημειώθηκαν επιτεύγματα τους τελευταίους μήνες πέρασαν μέσα από τις τεχνικές επιτροπές που δημιουργήθηκαν από τους ηγέτες των δυο πλευρών. Και εργάζονται σε πέραν των 20 άλλων πρωτοβουλιών αυτή τη στιγμή”.

Ωστόσο, επεσήμανε, υπάρχουν άνθρωποι – και από τις δυο πλευρές – που ανησυχούν ότι αυτές οι επιτροπές απλά παγιώνουν ή ομαλοποιούν το στάτους κβο.

“Αντίθετα, αυτές οι επιτροπές οικοδομούν τα θεμέλια των δικοινοτικών επιτευγμάτων που θα θέσουν τις βάσεις για μελλοντικές συνομιλίες. Οι τεχνικές επιτροπές και τα ΜΟΕ δεν είναι ούτε υποκατάστατο των συνομιλιών ούτε και ούτε αποσπούν την προσοχή από τέτοιες συνομιλίες. Είναι η οδός προς τις συνομιλίες”, ανέφερε.

Σημείωσε πως “κάθε μια από αυτές τις πρωτοβουλίες θα έχει ένα θετικό αντίκτυπο στη ζωή των Κυπρίων και στις δυο πλευρές του νησιού. Αλλά ακόμα πιο σημαντικά, κάθε πρωτοβουλία θα προσφέρει και ένα μικρό κομμάτι θετικής εμπειρίας, θα δημιουργήσει μια μικρή ποσότητα καλής θέλησης και έτσι κομμάτι-κομμάτι θα δημιουργηθεί η οδός προς μια αμοιβαία συμφωνημένη διευθέτηση του Κυπριακού. Αλλά δεν έχουμε πολύ χρόνο”, υπέδειξε.