Κώστας Κωνσταντινίδης: Να φέρουμε κοντά στο κοινό νέες ιστορίες και νέες εικόνες

Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου
Ο Κώστας Κωνσταντινίδης είναι Επίκουρος Καθηγητής Κινηματογραφικών Σπουδών στο Τμήμα Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας και μέλος από το 2009 της Καλλιτεχνικής Επιτροπής του Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες Κύπρου, το οποίο άρχισε και συνεχίζεται σε Λεμεσό και Λευκωσία. Μιλάμε μαζί του για την ταυτότητα του Φεστιβάλ, τις αλλαγές στη δομή και στο χαρακτήρα, για τον τρόπο επιλογής των ταινιών αλλά και για το κοινό και την κινηματογραφική παιδεία που χρειάζεται «στήριξη από το εκπαιδευτικό σύστημα του κράτους».

ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

Η πολιτεία να αρχίσει να βλέπει και τον πολιτισμό ως πεδίο επενδύσεων

Μπορούμε να πούμε ότι το Φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες Κύπρου έχει αποκτήσει πια μια ταυτότητα και ποια είναι αυτή; 

Καταρχάς να αναφέρω ότι σίγουρα οι απόψεις μου, όπως και όλων των μελών της καλλιτεχνικής επιτροπής, δεν εκφράζουν την επιτροπή ως σύνολο. Είμαι μέλος της  επιτροπής από το 2009, αλλά θεωρώ ότι τώρα το φεστιβάλ έχει θέσει τις βάσεις για την πιο συστηματική και δυναμική επικοινωνία του χαρακτήρα του σε τοπικό και διεθνές επίπεδο με απώτερο στόχο την εδραίωσή του ως σημαντικό φεστιβάλ των γεωγραφικών περιοχών που περιβάλλουν την Κύπρο. Ως νέο και μικρό φεστιβάλ βαδίζει παράλληλα με τις εμπειρίες που αποκτούν οι διοργανωτές του και τα μέλη της καλλιτεχνικής επιτροπής. Oύτε τα πρώην και ούτε τα νυν μέλη της καλλιτεχνικής επιτροπής λειτούργησαν με βάση μια καλά εδραιωμένη αντίληψη της ταυτότητας του φεστιβάλ, επομένως ένας από τους στόχους μας είναι και η συνεχής ωρίμανση του φεστιβάλ χωρίς όμως να αγνοούμε τις εκάστοτε συνθήκες και δυνατότητες του φεστιβάλ.

Πόσο άλλαξε το φεστιβάλ αυτά τα χρόνια;

Η δομή και ο χαρακτήρας του φεστιβάλ άλλαξε αρχικά το 2011 με την ένταξη του πρώτου διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος Glocal Images. Επομένως το φεστιβάλ Κινηματογραφικές Μέρες Κύπρος έπαψε να είναι σειρά προβολών και απέκτησε διεθνή χαρακτήρα. Το 2015 προχωρήσαμε στην ένταξη διαγωνιστικού τμήματος κυπριακών ταινιών. Φέτος προχωρήσαμε στην αντικατάσταση του λογοτύπου και στη δημιουργία μιας πιο δεμένης οπτικής επικοινωνίας. Αυτό όμως που ενώνει τις εκδόσεις του φεστιβάλ από το 2010 μέχρι σήμερα είναι η συνέπεια όσον αφορά στην ποιότητα του προγράμματος που επιλέγει η καλλιτεχνική επιτροπή.

Ποιο βλέπετε σαν επόμενο σημαντικό βήμα;

Μελλοντικός στόχος του φεστιβάλ είναι η σταδιακή εξέλιξη ενός φόρουμ συμπαραγωγών, κάτι που έχει ήδη αναφέρει ο Ηλίας Δημητρίου στη συνέντευξη που του κάνατε, δηλαδή να λειτουργεί το φεστιβάλ και ως τόπος «συνάντησης και δημιουργίας ταινιών χωρίς όμως να απολέσουν τον τοπικό τους χαρακτήρα. Με εργαστήρια για το σενάριο και για την ανάπτυξη συμπαραγωγών». Επομένως δεν είναι καθόλου τυχαίο που φέτος έχουμε στο πρόγραμμα εργαστήρι με θέμα: «Ανάλυση αιτήσεων για διεθνείς συμπαραγωγές». Για να προχωρήσουμε σε αυτή τη φάση του φεστιβάλ θα πρέπει η πολιτεία να αρχίσει να βλέπει και τον πολιτισμό ως πεδίο επενδύσεων, καθώς μια τέτοια προσπάθεια σημαίνει ότι θα φιλοξενούμε σημαντικό αριθμό επαγγελματιών του κινηματογράφου κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ.

Ποιους θα ορίζατε ως τους βασικούς στόχους του φεστιβάλ;

Ο βασικότερος είναι να αναδείξει και να φέρει κοντά στο κινηματογραφόφιλο κοινό νέες ιστορίες και νέες εικόνες που ανήκουν στο είδος του φεστιβαλικού κινηματογράφου. Η απόφαση για την ένταξη διεθνούς διαγωνιστικού τμήματος έχει ενισχύσει σημαντικά αυτό το στόχο καθώς οι θεατές έχουν την ευκαιρία να ανακαλύψουν το αξιόλογο έργο νεότερων σκηνοθετών, οι οποίοι καταθέτουν νέες προοπτικές που συχνά εξερευνούν τα όρια της κινηματογραφικής αισθητικής. Επιπρόσθετα, το φεστιβάλ στοχεύει στην ενίσχυση της εγχώριας κινηματογραφικής παραγωγής με την προβολή του έργου Κυπρίων δημιουργών και τη διοργάνωση εργαστηρίων που απευθύνονται σε επαγγελματίες του χώρου.

Δεν έχουμε φέτος κυπριακές ταινίες όμως.

Παρόλο που δεν υπάρχουν κυπριακές ταινίες στο φετινό πρόγραμμα, όπως έχουν ήδη σχολιάσει και κάποια δημοσιεύματα αξίζει να σημειωθεί ότι διψήφιος αριθμός (εξ όσων γνωρίζω) κυπριακών παραγωγών βρίσκεται στο στάδιο της προετοιμασίας ή ολοκλήρωσης κινηματογραφικών ταινιών.

 
Υπάρχει ενδιαφέρον ξένων δημιουργών για συμμετοχή;

Το φεστιβάλ έχει αρχίσει να προσελκύει περισσότερους δημιουργούς λόγω της ποιότητάς του και της αυξανόμενης φήμης του ως προσιτό και φιλόξενο λόγω της μικρής του εμβέλειας. Οι αιτήσεις συμμετοχής για το διεθνές διαγωνιστικό τμήμα αυξάνονται κάθε χρόνο και οι προσωπικότητες που φιλοξενούμε ως μέλη της διεθνούς κριτικής επιτροπής και τα θετικά τους σχόλια για την ποιότητα των επιλογών και τη διοργάνωση γενικότερα είναι σίγουρα μια επιβεβαίωση ότι βρισκόμαστε σε πολύ καλό δρόμο.

Διοργανώνονται και αρκετά εργαστήρια πέραν από τις προβολές.

Στα εργαστήρια προσπαθούμε πάντοτε να καλύψουμε κενά τα οποία υπάρχουν στην κινηματογραφική κοινότητα της Κύπρου. Σε αυτό τον τομέα είναι πολύ σημαντική η δουλειά που κάνουν τα άλλα δύο μέλη της καλλιτεχνικής επιτροπής, ο Μάριος Στυλιανού και η Τώνια Μισιαλή, οι οποίοι προέρχονται από αυτή την κοινότητα και γνωρίζουν πού υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Επομένως, και σε αυτόν τον τομέα θεωρώ ότι το φεστιβάλ βρίσκεται σε πολύ καλό δρόμο καθώς οι φιλοξενούμενοι που ηγούνται των εργαστηρίων είναι πολύπειροι και αντιλαμβάνονται τις ανάγκες του κυπριακού κινηματογράφου, του οποίου οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να δραστηριοποιούνται πιο δυναμικά τα τελευταία χρόνια.

Πως γίνεται η επιλογή μιας ταινίας;

Το κάθε μέλος της τριμελούς επιτροπής έχει τη δυνατότητα να ταξιδέψει σε δύο διεθνή φεστιβάλ. Φέτος είδαμε ταινίες στα Διεθνή Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Θεσσαλονίκης, του Λονδίνου, του Ντουμπάι και του Βερολίνου. Αυτό μας δίνει την ευκαιρία να έχουμε συνεχή επαφή με τις εξελίξεις του φεστιβαλικού κινηματογράφου, επομένως η άμεση γνώση των εξελίξεων είναι ένα σημαντικό κριτήριο επιλογής των ταινιών του προγράμματος του Viewfinder ως επίσης και το προσωπικό γούστο του κάθε μέλους της επιτροπής. Σίγουρα επιλέγουμε και ταινίες που έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον των σινεφίλ της Κύπρου, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να δουν στους εμπορικούς κινηματογράφους. Οι ταινίες που συμμετέχουν στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα Glocal Images αρχικά υποβάλλουν αίτηση συμμετοχής και αφού ολοκληρωθεί η περίοδος υποβολής αιτήσεων η καλλιτεχνική επιτροπή βλέπει όλες τις ταινίες που τηρούν τους κανόνες συμμετοχής. Από τις περίπου 100 ταινίες που υπέβαλαν αίτηση για συμμετοχή στο διεθνές διαγωνιστικό του 2016 η επιτροπή επέλεξε δέκα, ενώ τα προηγούμενα χρόνια ο τελικός αριθμός των ταινιών που συμμετείχαν στο διεθνές διαγωνιστικό ήταν εννέα.

Ποιο είναι το βασικό κριτήριο για σας;

Το γεγονός ότι με ενδιαφέρει ο κινηματογράφος σε ερευνητικό/θεωρητικό επίπεδο παίζει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία επιλογής ταινιών, επομένως με ενθουσιάζουν οι ταινίες οι οποίες με τη δική τους έξυπνη και λιτή γλώσσα «συνομιλούν» με τις κλασικές φόρμες και αφηγηματικές δομές.

Λαμβάνετε υπόψη και το κριτήριο του μέσου θεατή του φεστιβάλ;
Σίγουρα, γιατί η παρούσα μορφή του φεστιβάλ απευθύνεται κυρίως στους φίλους του κινηματογράφου και όχι ακόμα σε επαγγελματίες του χώρου όπως συμβαίνει σε μεγάλα φεστιβάλ, όπου μεγάλος αριθμός θεατών είναι επισκέπτες και φιλοξενούμενοι από κινηματογραφικά κέντρα και βιομηχανίες άλλων χωρών.

Eχουμε άραγε αρκετό κοινό να ανταποκριθεί σε ένα τόσο πλούσιο πρόγραμμα, σε δέκα μέρες φεστιβάλ με, συνήθως, τρεις προβολές την ημέρα;

Αν θεωρήσουμε ότι η κινηματογραφική παιδεία είναι σε ένα πρώτο επίπεδο η διαδικασία που διευκολύνει την πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα κινηματογραφικών μορφών και παραδόσεων, τότε τα κινηματογραφικά φεστιβάλ της Κύπρου επιτελούν ένα πολύ σημαντικό έργο το οποίο όμως δεν είναι αρκετό ούτως ώστε να έχουμε την παρουσία 3000 θεατών ημερησίως στις αίθουσες του φεστιβάλ. Τα τελευταία χρόνια οι αίθουσες γεμίζουν σε κάποιες προβολές ταινιών οι οποίες πήραν σημαντικά βραβεία και όταν προβάλλονται κυπριακές ταινίες. Γενικότερα ο αριθμός των θεατών παρουσιάζει αύξηση τα τελευταία χρόνια, αλλά θα ήθελα σε αυτό το σημείο να τονίσω τη σημασία του διαγωνιστικού τμήματος διότι οι θεατές διστάζουν να επιλέξουν ή να «επενδύσουν» το χρόνο τους σε μια ταινία για την οποία δεν έχουν ακούσει. Το διεθνές διαγωνιστικό τμήμα είναι πάντοτε το πιο σημαντικό τμήμα ενός φεστιβάλ, καθώς ο στόχος του είναι η ανακάλυψη νέων ταλέντων. Η δουλειά που κάνουν οι καλλιτεχνικές επιτροπές είναι πολύ σημαντική ούτως ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα του διαγωνιστικού σε ψηλά επίπεδα. Iσως οι ταινίες του διεθνούς διαγωνιστικού να είναι αντισυμβατικές, να έχουν το χαρακτήρα κινηματογραφικής εργασίας, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι οι σκηνοθέτες που σήμερα θαυμάζουν οι σινεφίλ ξεκίνησαν την καριέρα τους από διαγωνιστικά τμήματα.

Πόσο συνδράμει το φεστιβάλ στην κινηματογραφική παιδεία;

Το ζήτημα της κινηματογραφικής παιδείας ή του γραμματισμού των μέσων είναι μεγάλο και δεν μπορεί μόνο του το φεστιβάλ να δώσει λύσεις. Eχει ξεκινήσει μια προσπάθεια που ευνοεί την καλλιέργεια της κινηματογραφικής παιδείας από νωρίς με την προσθήκη του τμήματος για παιδιά και νέους, αλλά χρειάζεται περαιτέρω στήριξη από το εκπαιδευτικό σύστημα του κράτους. Καταλήγοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι η κινηματογραφική παιδεία δεν είναι μόνο ευθύνη της πολιτείας αλλά είναι και ευθύνη των μέσων. Τα μέσα δεν πρέπει να δουν τον μιντιακό αλφαβητισμό ως απειλή, αλλά ως ευκαιρία για να επενδύσουν σε ένα ποιοτικά αναβαθμισμένο περιεχόμενο.