Κώστας Κώστα: Υφυπουργείο Πολιτισμού: Μια πρώτη ανάγνωση

Κάθετα/Ορίζοντας

Υφυπουργείο Πολιτισμού: Αθέτηση δεσμεύσεων, παλινδρομήσεις, απουσία ουσιαστικού διαλόγου, προχειρότητα.

Η ίδρυση του Υφυπουργείου Πολιτισμού συμπεριλαμβανόταν και στα δύο προεκλογικά προγράμματα  του Νίκου Αναστασιάδη, το 2013 και το 2018  ενώ, οι εκάστοτε  Υπουργοί  Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας, ανακοίνωναν κατά καιρούς ότι «επίκειται η ίδρυση Υφυπουργείου Πολιτισμού». Έτσι, πέρασαν επτά χρόνια για να φτάσουμε τον Φεβρουάριο του 2020 για να ακούσουμε όλοι εμβρόντητοι από τον  Νίκου Αναστασιάδη, αμέσως μετά το πέρας της συνάντησης για την πάταξη της διαφθοράς  στο ποδόσφαιρο, να εξαγγέλλει τον ίδρυση Υφυπουργείου Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού!. Υπενθυμίζεται ότι στα προεκλογικά προγράμματα του Νυν Προέδρου αναφερόταν ότι «είναι επιτακτική ανάγκη η δημιουργία Υφυπουργείου Πολιτισμού, της αυτόνομης διοικητικής δομής που θα αφιερωθεί εξ ολοκλήρου στον Πολιτισμό».

Επί της Ουσίας, με πρώτη ανάγνωση, το Νομοσχέδιο δεν ικανοποιεί τις ανάγκες για ουσιαστική αναβάθμιση των παρεχόμενων πολιτιστικών υπηρεσιών.

Όπως ήταν φυσιολογικό, η απόφαση αυτή ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων αναγκάζοντας τον Πρόδρομο Προδρόμου-λίγο αργότερα- να κάνει λόγο για «λάθος της στιγμής» του αρχηγού της κυβέρνησής του! Η αναίτια υπαναχώρηση, όχι μόνο έγινε στο πλαίσιο κάποιας σοβαρής μελέτης και σχεδιασμού, αλλά εντάχτηκε στην σκοπιμότητα της στιγμής που επέβαλαν οι επικοινωνιακοί χειρισμοί για τις ευθύνες των κυβερνώντων για την κατάντια στο χώρο του ποδοσφαίρου.

Έξι μήνες αργότερα, τον  Ιούλιο του 2020, ανακοινώνεται από το Υπουργικό Συμβούλιο- αυτή τη φορά οριστικά- η ίδρυση Υφυπουργείου Πολιτισμού, το περιεχόμενο του οποίου θα καθοριζόταν  σε διαβούλευση με τα Κόμματα και τους Φορείς Πολιτισμού. Σε σχετική ανακοίνωση του, στις 8 Ιουλίου του 2020,  τον ΑΚΕΛ σημείωνε μεταξύ άλλων και τα εξής: «Η πολιτική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου για ίδρυση Υφυπουργείου Πολιτισμού, έστω και αν ήρθε αργά και μετά από παλινδρομήσεις, κρίνεται θετικά από το ΑΚΕΛ. Η εξαγγελία, όμως, δεν επαρκεί. Αυτό που επιβάλλεται να γίνει, είναι η εφαρμογή ενός  ολοκληρωμένου σχεδιασμού, με όραμα, καινοτομίες και αποτελεσματικές δομές απαλλαγμένες από παθογένειες του παρελθόντος. Προπαντός, οι κυβερνώντες, επιβάλλεται να εγκαταλείψουν τη μέχρι τώρα πολιτική της απαξίωσης και της υποτίμησης των καλλιτεχνών-δημιουργών, τοποθετώντας την πολιτιστική δραστηριότητα στις προτεραιότητες της κυβερνητικής πολιτικής τους. Το ΑΚΕΛ, για να μπορέσει να τοποθετηθεί ολοκληρωμένα, αναμένει την επεξεργασία και την κατάθεση της κυβερνητικής πρότασης, με όλα τα στοιχεία που θα συνθέτουν το Υφυπουργείο Πολιτισμού. Είναι δεδομένη η διάθεση του ΑΚΕΛ για συμμετοχή σε ένα δομημένο διάλογο, όπως άλλωστε είναι η διαχρονική μας πρακτική». Η τοποθέτηση αυτή εκφράστηκε με τον πιο επίσημο τρόπο στη συνάντηση που είχε αντιπροσωπεία του ΑΚΕΛ με επικεφαλή τον Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ και τον αρμόδιο Υπουργό.

Τι έγινε στην πραγματικότητα με τη δημόσια διαβούλευση; Ο Υπουργός σε καμιά περίπτωση θέλησε να διαπραγματευτεί   με τους αρμόδιους Φορείς και τα Κόμματα. Αυτό που στην ουσία έκανε, ήταν να επισκέπτεται τα κόμματα και εμπλεκόμενους Οργανισμούς, χωρίς να κάνει ουσιαστική συζήτηση, αλλά τους ανακοίνωνε την απόφαση για ίδρυση του Υφυπουργείου Πολιτισμού, το οποίο θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερο, δεν θα υπάρξει δηλαδή καμία αύξηση των κονδυλίων για τις όποιες νέες ανάγκες δημιουργηθούν. Ούτε καν ζήτησε τις γραπτές θέσεις των εμπλεκομένων, (Φορείς Πολιτισμού, Επηρεαζόμενοι Οργανισμοί, Κόμματα), κάτι που καταγράφεται και στην αιτιολογική έκθεση που συνόδευε το Νομοσχέδιο που κατατέθηκε πρόσφατα στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Δεν καλύπτει όλες τις μορφές τέχνης και η όποια αναφορά στους στόχους και τις επιδιώξεις του Υφυπουργείου είναι ανεπαρκής και νεφελώδης

Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω, η κατάθεση του σχετικού Νομοσχεδίου έφερε τις έντονες αντιδράσεις των άμεσα εμπλεκομένων, τόσον για τη διαδικασία που ακολούθησε το αρμόδιο Υπουργείο, όσο και για το περιεχόμενο του Νομοσχεδίου.

Επί της Ουσίας, με πρώτη ανάγνωση, το Νομοσχέδιο δεν ικανοποιεί τις ανάγκες για ουσιαστική αναβάθμιση των παρεχόμενων πολιτιστικών υπηρεσιών. Δεν υπάρχει δομή του Υφυπουργείου. Υπάρχουν σοβαρά πολιτικά και τεχνικά προβλήματα από την ένταξη του Τμήματος Αρχαιοτήτων στο υπό ίδρυση Υφυπουργείο, δεν εντάσσονται βασικοί πολιτιστικοί φορείς, όπως είναι το Ίδρυμα Συμφωνικής Ορχήστρας. Δεν καλύπτει όλες τις μορφές τέχνης και η όποια αναφορά στους στόχους και τις επιδιώξεις του Υφυπουργείου είναι ανεπαρκής και  νεφελώδης. Παράλληλα, απουσιάζει ο Στρατηγικός Σχεδιασμός αναφορικά με βασικές υπηρεσίες που πρέπει να παρέχονται τα αμέσως επόμενα χρόνια, ενώ δεν αποφεύγονται σκοπιμότητες και ιδεοληψίες όπως για παράδειγμα, η απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στους αιώνες που  προηγήθηκαν της ελληνιστικής περιόδου, δηλαδή από τον 2^ον αιώνα π.Χ. και πριν. Προπαντός απουσιάζει το όραμα για την πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη του λαού μας.

Ως κατακλείδα, υπολείπονται να καταγραφούν πάρα πολλά και ουσιαστικά για να μιλούμε για ένα Υφυπουργείο αντάξιο των προσδοκιών των καλλιτεχνών και της κοινωνίας ευρύτερα. Ο χρόνος που απομένει μέχρι τη διάλυση της Βουλής είναι πολύ λίγος για να μπορέσει να γίνει ουσιαστική διαβούλευση. Παρόλα αυτά, η θεσμική κατοχύρωση της συμμετοχής φορέων και κομμάτων στη διαβούλευση είναι επιβαλλόμενη, όπως ήταν και η δέσμευση που έδωσε ο Νίκος Αναστασιάδης για ουσιαστική διαβούλευση με τους εμπλεκόμενους φορείς.

Η κυβέρνηση φέρει την κύρια ευθύνη για την καθυστέρηση και τις παλινδρομήσεις. Όμως, η ανάγκη για δημιουργία Υφυπουργείου που να ανταποκρίνεται στους οραματισμού της κοινωνίας δεν αλλοιώνεται, ούτε εξαφανίζεται.

Κώστας Κώστα

Επικεφαλής του Πολιτιστικού Γραφείου της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ