Στόχος των εργαζομένων είναι η αύξηση του επιπέδου του κατώτατου µισθού σε εκείνο του µισθού διαβίωσης
«Η μελέτη περιλαμβάνει όλα τα κράτη-μέλη και υπερβαίνει το απλό επίπεδο αμοιβών: αφορά τη θέση των εργαζομένων στην οικονομία και στην κοινωνία. Οι εργαζόμενοι αρνούνται πλέον να θεωρούνται ως απλός «παράγοντας παραγωγής». Ζητούν να είναι αναπόσπαστο μέρος της κοινωνίας. Να μπορούν να τρέφονται σωστά, να έχουν αξιοπρεπή στέγη, να φροντίζουν τον εαυτό τους και τα παιδιά τους».
Leila Chaibi, ευρωβουλευτής, μέλος της Ομάδας της Αριστεράς (GUE/NGL)
«Ένας άνθρωπος πρέπει να ζει από τη δουλειά του και ο µισθός του πρέπει τουλάχιστον να επαρκεί για τη διαβίωσή του. Πρέπει ακόµη, στις περισσότερες περιπτώσεις, να είναι κάπως µεγαλύτερος, αλλιώς θα είναι αδύνατο να µεγαλώσει µια οικογένεια και το απόθεµα εργατών δεν θα διαρκούσε πέραν της πρώτης γενιάς». Έτσι αντιµετώπιζε ο Άνταµ Σµιθ, ο πατριάρχης του οικονοµικού φιλελευθερισµού, το ζήτηµα των µισθών το 1776. Όσο κυνικός όµως και αν ακούγεται σήµερα, µόλις στα τέλη του 19ου αιώνα εισήχθη ο πρώτος κατώτατος µισθός -Νέα Ζηλανδία (1894) και Αυστραλία (1896)- σε µια εποχή που οι εργαζόµενοι πληρώνονταν µε µισθούς πείνας.
Στην ηπειρωτική Ευρώπη οι νόµιµοι κατώτατοι µισθοί εµφανίστηκαν αργότερα, κατά τη διάρκεια της µεταπολεµικής ανάκαµψης και της οικονοµικής άνθησης και µετά από νικηφόρους αγώνες των συντεχνιών (Γαλλία 1950, Ισπανία 1963, Ολλανδία 1969…). Μισό αιώνα αργότερα, µετά από δεκαετίες επικράτησης του νεοφιλελευθερισµού και µείωσης των µισθών στο όνοµα της ανταγωνιστικότητας, ξεκίνησαν και πάλι παρόµοιες εκστρατείες. Στόχος τους: αυτοί που παράγουν τον πλούτο να ζουν τουλάχιστον αξιοπρεπώς από τη δουλειά τους.
Αυτές οι εκστρατείες απηχούν συχνά εκείνες του τέλους του 19ου αιώνα -µε µια πρόσθετη διάσταση που υπερβαίνει τα εθνικά σύνορα. Ο «Αγώνας για δεκαπέντε» (δολάρια) των αµερικανικών συνδικαλιστικών οργανώσεων θυµίζει πολύ τον «Αγώνα για δεκατέσσερα» (ευρώ) των ολλανδικών και βελγικών συνδικάτων. Κοινός στόχος των εκστρατειών αυτών είναι η αύξηση του επιπέδου του κατώτατου µισθού σε εκείνο του µισθού διαβίωσης.
∆ιαφορά κατώτατου µισθού και µισθού διαβίωσης
Ο µισθός διαβίωσης αναγνωρίζεται από το 1919 από τη ∆ιεθνή Οργάνωση Εργασίας (∆ΟΕ) ως βασικό ανθρώπινο δικαίωµα. Η ∆ΟΕ υποστηρίζει τον ελάχιστο µισθό διαβίωσης σε ένα ευρύτερο πλαίσιο για αξιοπρεπή εργασία, σε συνθήκες ελευθερίας, ισότητας, ασφάλειας και ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Το 1948 η Οικουµενική ∆ιακήρυξη των Ηνωµένων Εθνών για τα Ανθρώπινα ∆ικαιώµατα αναγνώρισε την ανάγκη των εργαζοµένων να λαµβάνουν µισθό. Ωστόσο, ο ακριβής ορισµός του µισθού διαβίωσης δεν έχει καθοριστεί ποτέ και κάθε εκστρατεία επίτευξής του ορίζει διαφορετικά το µισθό διαβίωσης.
Οι κατώτατοι µισθοί καθορίζονται µε νοµοθεσία ή κανονισµούς και συνεπώς αποτελούν τόσο δικαίωµα των εργαζοµένων όσο και υποχρέωση του εργοδότη. Αντίθετα, οι µισθοί διαβίωσης δεν καθορίζονται από το νόµο και εποµένως δεν µπορούν να επιβληθούν νοµικά.
Οι µισθοί διαβίωσης αποτελούν σηµείο αναφοράς για εκείνες τις επιχειρήσεις που, για διάφορους λόγους, επιλέγουν να πληρώνουν µισθούς που ανταποκρίνονται στο βιοτικό επίπεδο. Συχνά ο υπολογισµένος µισθός διαβίωσης παρουσιάζεται µαζί µε τον χαµηλότερο εθνικό κατώτατο µισθό, ώστε να αναδειχθεί η διαφορά µεταξύ των δύο, αφού είναι άµεσα συγκρίσιµοι.
Η αδράνεια της Κοµισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάτω από την πίεση του συνδικαλιστικού κινήµατος πρότεινε το φθινόπωρο του 2020 την υιοθέτηση ενός ευρωπαϊκού πλαισίου για τους κατώτατους µισθούς, ώστε να διασφαλίζεται ότι είναι «επαρκείς» και επιτρέπουν στον εργαζόµενο µια αξιοπρεπή ζωή. Πώς κρίνεται όµως η επάρκεια ενός µισθού; ∆ιεθνώς, ακολουθούνται δύο µέθοδοι.
Με την πρώτη µέθοδο καθορίζεται ο κατώτατος µισθός βάσει του ποσοστού των πραγµατικών µισθών (διάµεσος ή µέσος όρος) της χώρας.
Η δεύτερη µέθοδος υπολογίζει ένα «καλάθι» αγαθών και υπηρεσιών και καταλήγει στο ποσό κάτω από το οποίο δεν µπορεί κανείς να ζήσει µε αξιοπρέπεια. Ο υπολογισµός αυτός απαιτεί βέβαια σηµαντική επιστηµονική εργασία, προκειµένου να συγκεντρωθούν οι τρέχουσες τιµές για τρόφιµα, στέγαση, υγειονοµική περίθαλψη κ.λπ. σε µια δεδοµένη χώρα ή περιοχή.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε το 2013 µια προσπάθεια που στόχευε στη θέσπιση µεθοδολογίας και συγκρίσιµων καλαθιών σε όλα τα κράτη-µέλη. Η προσπάθεια δυστυχώς δεν οδηγήθηκε πουθενά λόγω έλλειψης πολιτικής βούλησης.
Αυτό το κενό θέλησε να συµπληρώσει, τουλάχιστον κατ’ αρχήν, η µελέτη που ετοιµάστηκε για λογαριασµό της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/Βόρεια Πράσινη Αριστερά (GUE/NGL). Η µελέτη εξηγά τις µεθοδολογικές επιλογές που υπάρχουν και παραθέτει τα βασικά ευρήµατα για κάθε κράτος-µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε στόχο να αποτελέσει µια πρόταση συζήτησης.
Κάποιες πρώτες παρατηρήσεις
Η µελέτη κατάρτισε πρώτα µια λίστα ασυµπίεστων δαπανών για µια τυπική οικογένεια και ένα µόνο άτοµο, λαµβάνοντας υπόψη διάφορους πρόσθετους παράγοντες (διαβίωση σε αστικές, περιαστικές ή αγροτικές περιοχές, ιδιαίτερες ανάγκες και προτιµήσεις κ.λπ.). Οι δαπάνες αυτές τέθηκαν σε αντιπαράθεση µε τους µισθούς που απαιτούνται για κάλυψή τους και για τα δύο τυπικά νοικοκυριά. Τέλος, έγινε σύγκριση αυτών των εκτιµήσεων µε τους πραγµατικούς µισθούς για διαφορετικές κατηγορίες εργαζοµένων και µε τους κατώτατους µισθούς (εκεί όπου ισχύουν), τόσο σε µηνιαίες όσο και σε ωριαίες τιµές.
– Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις οι κατώτατοι µισθοί είναι χαµηλότεροι από τους πραγµατικούς µισθούς.
– Το χαµηλότερο καλάθι στην ΕΕ είναι στη Βουλγαρία. Κυµαίνεται στα €370-500 τον µήνα για ένα άτοµο και €485-675 για µια οικογένεια. Ωστόσο ο κατώτατος µισθός που ισχύει στη χώρα είναι µόνο €335.
– Σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στην Ανατολική Ευρώπη, οι κατώτατοι µισθοί που ισχύουν δεν καλύπτουν βασικές ανάγκες ακόµη και ενός ατόµου, χωρίς εξαρτώµενους (Βουλγαρία, Σλοβακία, Πολωνία κ.λπ.) και κατά µείζονα λόγο δεν επαρκούν για τις ανάγκες µιας οικογένειας.
– Σε άλλες χώρες οι κατώτατοι µισθοί µπορεί να είναι επαρκείς για ένα µόνο άτοµο, αλλά όχι για οικογένεια (Βέλγιο, Κύπρος, Ελλάδα κ.λπ.).
– Τέλος, σε µια χούφτα χώρες ο νόµιµος κατώτατος µισθός µπορεί να καλύψει τις ανάγκες µιας οικογένειας µε την προϋπόθεση ότι θα σφίξει πολύ τη ζώνη της (Ιρλανδία, Λιθουανία, Λουξεµβούργο κ.λπ.).
Ποια είναι η κατάσταση στην Κύπρο
Στο κεφάλαιο της µελέτης για την Κύπρο σηµειώνεται το ενδεικτικό εύρος του οικογενειακού προϋπολογισµού, το οποίο είναι για μεν µια οικογένεια δύο ενηλίκων και δύο παιδιών €1.875 έως €2.634 ανά µήνα, για δε ένα µόνο άτοµο €712 έως €989. Συγκρινόμενοι όμως οι µισθοί διαβίωσης με τα ποσά αυτά παρουσιάζουν σηµαντικές διαφορές, οι οποίες φαίνονται στον πιο κάτω πίνακα:
Μισθοί διαβίωσης (σε ευρώ, µηνιαίως) Κατώτατο όριο Ανώτατο όριο
Κατώτατος µισθός 870
Μισθός διαβίωσης – Ένα άτοµο 768 1070
Μισθός διαβίωσης – Μέση οικογένεια 1120 1580
Πραγµατικός µισθός ανειδίκευτου εργαζόµενου 1055 1288
Πραγµατικός µισθός εργαζόµενου µέσης ειδίκευσης 1238 1584
Πραγµατικός µισθός εργαζόµενου ψηλής ειδίκευσης 1900 2890
Ακολουθήστε το dialogos.com.cy, στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy.
