Κυπριακό: Ο μονόδρομος για τη λύση

Του
δρα Αλέξη Αλέκου*

 

Μετά το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά το 2017, αυτό που ακολούθησε ήταν τρία χρόνια πλήρους απραξίας και κλιμάκωση της επιθετικής πολιτικής της Τουρκίας, η οποία επικεντρώθηκε αφενός στην αμφισβήτηση της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στα θέματα ενέργειας και ΑΟΖ, και αφετέρου στη δημιουργία νέων δεδομένων στο ζήτημα της περίκλειστης πόλης των Βαρωσίων. Ως επιπρόσθετο εμπόδιο, αλλά και ως αποτέλεσμα φρονώ, των πιο πάνω, ακολούθησε η εκλογή Τατάρ στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας και η εκφρασθείσα πλέον θέση για λύση δύο κρατών. Έχοντας λοιπόν αυτά τα αρνητικά δεδομένα, η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει να αντιμετωπίσει τις εξής προκλήσεις:

1. Θα πρέπει να πείσει τους κινούντες τα νήματα του Κυπριακού και δη τον ΟΗΕ, ότι είμαστε έτοιμοι για επανέναρξη των συνομιλιών. Δύσκολο, αφού για τρία και πλέον χρόνια παίζαμε κρυφτό με το πλαίσιο Γκουτέρες.
2. Θα πρέπει επίσης να πείσει ότι εξακολουθεί να επιδιώκει λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα των Τουρκοκυπρίων και αποτελεσματική συμμετοχή τους στη διακυβέρνηση, όπως προνοούν τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ. Επίσης δύσκολο, αφού, όχι μόνο ο κακός Τσαβούσογλου αλλά και δεκάδες άλλοι διπλωμάτες ισχυρίζονται ότι ο ΠτΔ εκφράστηκε θετικά για άλλες, εναλλακτικές μορφές λύσης.
3. Θα πρέπει να υπάρξει κάποιο κίνητρο προς την Τουρκία για να υπαναχωρήσει από τη θέση για λύση δύο κρατών και να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο σημείο που αυτές έμειναν το 2017.

 

Δύο σημειώσεις επί του τελευταίου σημείου: α) Δοκιμάστηκαν τα μέτρα που θα «πονέσουν» την Τουρκία. Δοκιμάστηκε η «πρόκληση κόστους». Δοκιμάστηκαν οι τριμερείς που «θωρακίζουν». Απέτυχαν. Εκ του αποτελέσματος. β) Δεν εισηγούμαι να παρακαλέσουμε γονυπετείς την Τουρκία να αποδεχτεί συζήτηση για ΔΔΟ. Από την άλλη όμως δεν θεωρώ ότι η Τουρκία μπλοφάρει με την εκπεφρασθείσα θέση για δύο κράτη. Η Τουρκία μπορεί μεν να επιθυμεί να ασκήσει πίεση με τη θέση για δύο κράτη, αλλά ταυτόχρονα είναι έτοιμη να προχωρήσει σε εκείνες τις ενέργειες που θα τη φέρουν πιο κοντά στην πραγματοποίησή της.

Μπροστά σε αυτό τον κίνδυνο λοιπόν, η ελληνοκυπριακή πλευρά επιβάλλεται να βρει εκείνους τους τρόπους για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που αναφέρονται πιο πάνω. Και αυτό μπορεί να το πετύχει αν κινηθεί στους εξής δύο άξονες:

1. Επιμονή στις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν και ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά το ευαίσθητο για τους Τουρκοκύπριους -και συνάμα δίκαιο- θέμα της πολιτικής ισότητας και αποτελεσματικής συμμετοχής. Μια ξεκάθαρη στάση της πλευράς μας σε αυτό το θέμα, με σαφή θετική θέση υπέρ της πολιτικής ισότητας, υπέρ της εκ περιτροπής προεδρίας με διασταυρούμενη ψήφο, καθώς επίσης και της αποδοχής του ζητήματος της θετικής ψήφου σε συγκεκριμένα ζητήματα που άπτονται της δικαιοδοσίας του Υπουργικού Συμβουλίου, θα εξαναγκάσει θεωρώ την Τουρκία να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
2. Ζητήματα ενέργειας. Η πλευρά μας έχει τη δυνατότητα να δηλώσει, ότι με την επίτευξη προκαταρκτικής στρατηγικής συμφωνίας, ανοίγει ο δρόμος για συμμετοχή της τουρκοκυπριακής κοινότητας στη διαχείριση των ζητημάτων των υδρογονανθράκων. Ότι με τη λύση του Κυπριακού, θα δημιουργηθεί ένα Ομοσπονδιακό Ταμείο για τους υδρογονάνθρακες, από το οποίο θα επωφελείται η Ομοσπονδιακή Ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία. Και κυρίως, αυτή η μελλούμενη Ενωμένη Κύπρος, θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με την Τουρκία για μεταξύ τους καθορισμό ΑΟΖ στη βάση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας.

 

Τα πιο πάνω μπορούν να τύχουν διπλής ανάγνωσης: Είτε ως απαράδεκτες υποχωρήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς που δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνουν αποδεκτές […] είτε, ως μια ύστατη προσπάθεια για να λυθεί το Κυπριακό και να επανενωθεί ο τόπος και ο λαός μας. Προβλήματα μπορεί να υπάρξουν, φρονώ όμως πως σήμερα υπάρχει συσσωρευμένη πολιτική εμπειρία 60 χρόνων που μπορεί να τα υπερπηδήσει.

* Ιστορικός