Η Κύπρος χάνει το παιχνίδι στον τομέα του φυσικού αερίου

• Δεν υπάρχει ολοκληρωμένος σχεδιασμός που να αφορά όλους τους τομείς της ενέργειας
• Το ενεργειακό πρόγραμμα θυσιάζεται στο επικοινωνιακό παιχνίδι που παίζει η κυβέρνηση
• Εάν δεν προχωρήσουμε με μια δίκαιη λύση του Κυπριακού, τα θέματα της ΑΟΖ θα παραμένουν στάσιμα
• Ο ΕastMed είναι ένα μεγαλεπήβολο έργο και δεν υπάρχουν τεχνοοικονομικοί λόγοι που να ευνοούν το σχεδιασμό του

 

 

Του Μιχάλη Μιχαήλ

 

Σε στασιμότητα βρίσκεται το ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρά τις συνεχείς διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης ότι το πρόγραμμα δεν έχει σταματήσει.

Ο ειδικός σε θέματα ενέργειας και Senior Fellow του Atlantic Council, Χαράλαμπος Έλληνας, ο τέως πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (Ρ.Α.Ε.Κ.), Γιώργος Σιαμμάς και ο πρώην γ.δ. της ΑΗΚ και τέως μέλος της Δημόσιας Εταιρείας Φυσικού Αερίου (Δ.Ε.Φ.Α.), Δρ Στέλιος Στυλιανού, συμφωνούν με δηλώσεις τους στη «Χαραυγή» ότι η Κύπρος χάνει το παιχνίδι στον τομέα του φυσικού αερίου, τόσο λόγω του λανθασμένου σχεδιασμού όσο και λόγω του ότι ο ενεργειακός χάρτης στην Ευρώπη αλλάζει, ενώ ο σχεδιασμός της Κύπρου παραμένει ο ίδιος και δεν ανταποκρίνεται στις νέες συνθήκες που δημιουργούνται.

Η κυβέρνηση εξακολουθεί να δηλώνει, παρά τη στασιμότητα που εμφανώς υπάρχει, ότι το ενεργειακό πρόγραμμα συνεχίζεται… Στις 23 Φεβρουαρίου 2018 ο τέως Υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Λακκοτρύπης, διαβεβαίωνε ότι οι ενεργειακοί σχεδιασμοί της Λευκωσίας δεν πρόκειται ν’ αλλάξουν. Στις 12 Ιανουαρίου 2021 η νυν Υπουργός Ενέργειας δήλωσε σε κλειστή συνεδρίαση της Επιτροπής Ενέργειας της Βουλής ότι οι αδειοδοτημένες ενεργειακές εταιρείες παραμένουν δεσμευμένες στο πρόγραμμά τους κι αυτό παρά το γεγονός ότι λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας εγκαταλείπονται πολλά τεμάχια ανά τον κόσμο ενώ σε δηλώσεις της προς τους δημοσιογράφους, είπε ότι οι δραστηριότητες στην κυπριακή ΑΟΖ προγραμματίζονται για το δεύτερο μισό του 2021. Παράλληλα, στις 23 Φεβρουαρίου η ΔΕΦΑ ανακοίνωσε ότι προχωρά στο σχεδιασμό για την ανάπτυξη της εγχώριας Αγοράς Φυσικού Αερίου και προκηρύσσει σχετικό διαγωνισμό.

Και μέσα σε όλα αυτά αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι αυτή τη στιγμή κανένας δεν γνωρίζει ποιες είναι οι πραγματικές ποσότητες φυσικού αερίου που διαθέτει η Κύπρος, τη στιγμή που τόσο το γειτονικό Ισραήλ όσο και η Αίγυπτος προχωρούν ήδη στην αξιοποίηση των δικών τους αποθεμάτων.

 

Ανάγκη για σχεδιασμό στη βάση των νέων δεδομένων

Το ενεργειακό πρόγραμμα της Κύπρου έχει ηλικία 10 χρόνων και έκτοτε δεν έχει αναθεωρηθεί και προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, τόνισαν στη «Χαραυγή» οι τρεις συνομιλητές μας.

Ο Χαράλαμπος Έλληνας σημείωσε ότι τα δεδομένα έχουν αλλάξει σημαντικά και ότι η Κύπρος θα πρέπει να σκεφτεί διαφορετικά. «Με το να επιμένουμε με ιδέες που δεν θα γίνουν και επηρεάζουν αρνητικά και τα πολιτικά πράγματα, δεν οδηγούμαστε πουθενά», σημείωσε χαρακτηριστικά.

Την απουσία ενός ολοκληρωμένου ενεργειακού σχεδιασμού, ο οποίος να ακολουθείται με συνέπεια, να αναθεωρείται κάθε ένα ή δύο χρόνια ή όποτε χρειάζεται, σημείωσε και ο Γ. Σιαμμάς, υπογραμμίζοντας ότι ο σχεδιασμός αυτός θα πρέπει να καλύπτει θέματα ΑΟΖ και την πιθανή παραγωγή φυσικού αερίου, αλλά και τα μεγάλα σχέδια που εμφανίζονται, όπως ο αγωγός EastMed ή το καλώδιο Eurasia για το σημαντικό πρόγραμμα της έλευσης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή στην Κύπρο, σε συνάρτηση και με την παραγωγή ενέργειας με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Με τις απόψεις αυτές συμφώνησε και ο Στέλιος Στυλιανού, ο οποίος επεσήμανε ότι δυστυχώς το ενεργειακό πρόγραμμα θυσιάζεται στο επικοινωνιακό παιχνίδι που παίζει η κυβέρνηση.

 

Ασύμφορες οι τιμές, μεγάλο το κόστος

Οι πραγματικοί λόγοι που έχει παγώσει το ενεργειακό πρόβλημα δεν είναι η πανδημία (που επηρεάζει εξ αντικειμένου τις εργασίες έρευνας και γεωτρήσεων), ούτε τόσο οι τουρκικές προκλήσεις, επεσήμαναν οι συνομιλητές μας. Η πραγματική αιτία, σημείωσαν, είναι οι χαμηλές τιμές πώλησης του φυσικού αερίου διεθνώς, αλλά και το ότι η Ευρώπη, για την οποία προορίζεται το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου, στρέφεται ήδη προς άλλες μορφές ενέργειας.

Ο Στέλιος Στυλιανού υπέδειξε ότι οι μεγάλες εταιρείες είναι πλέον προσεκτικές στις κινήσεις τους έχοντας υπόψη τους και τις απειλές της Τουρκίας κι από ότι φαίνεται δεν υπάρχει δύναμη που να μπορεί να ανατρέψει αυτή την κατάσταση. Τόνισε μάλιστα ότι «εάν δεν προχωρήσουμε με μια δίκαιη λύση του Κυπριακού τα θέματα της ΑΟΖ, θα παραμένουν στάσιμα».

Πέραν τούτου, στη στασιμότητα συμβάλλει και το θέμα των τιμών και ο ανταγωνισμός. Τονίζοντας ότι η εκμετάλλευση του φυσικού αερίου θα γίνει από τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες, ο κ. Στυλιανού ανέφερε ότι θα πρέπει να καλύψουν τα έξοδά τους και να βγάλουν και κέρδος. Συνεπώς, υπολογίζουν τις διεθνείς τιμές του φυσικού αερίου που τώρα βρίσκονται σε πάρα πολύ χαμηλά επίπεδα και λόγω αυτού είναι πολύ διστακτικές στο να επενδύουν σε νέα προγράμματα, ιδιαίτερα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου όπου υπάρχουν και γεωπολιτικά θέματα. Και το άλλο ερώτημα, ανέφερε, είναι σε ποιον θα πωλήσουν το αέριο, αφού η Ευρώπη εισάγει φθηνότερο αέριο τόσο από τη Ρωσία όσο και από τη Νορβηγία.

Ο Γ. Σιαμμάς από την πλευρά του επεσήμανε ότι η Κύπρος δεν κατάφερε να αρπάξει κάποια παράθυρα ευκαιρίας που παρουσιάστηκαν στην πορεία του χρόνου, όπως π.χ. μια πρόταση της Noble του 2013 μετά τον εντοπισμό του κοιτάσματος του Αφροδίτη. Η πρόταση προνοούσε να φέρει μεταχειρισμένο εξοπλισμό για να μεταφέρει το φυσικό αέριο στην Κύπρο για ηλεκτροπαραγωγή. Άλλο παράθυρο ευκαιρίας που συζητείται ότι χάθηκε είναι μια συνδυασμένη πρόταση από ισραηλίτικες εταιρείες και τη Noble για τη δημιουργία τερματικού υγροποίησης στην Κύπρο, περίπου την ίδια περίοδο. Ούτε αυτή η πρόταση αξιοποιήθηκε.

Ο Χαράλαμπος Έλληνας από την πλευρά του επεσήμανε τις χαμηλές –άρα ασύμφορες- τιμές που υπάρχουν διεθνώς και υπέδειξε ότι οι εταιρείες πετρελαίων υπέστησαν τεράστιες ζημιές και αυτή τη στιγμή προσπαθούν να επανασχεδιάσουν την πολιτική τους και δεν προχωρούν σε επενδύσεις. Τόνισε ότι «με τέτοιες χαμηλές τιμές το φυσικό αέριο της περιοχής μας δεν μπορεί να βρει αγοραστές, γι’ αυτό και οι εταιρείες δεν βιάζονται. Περιμένουν να δουν πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα».

Έκανε επίσης γνωστό ότι η EXXONMOBIL, που αναμένουμε να κάνει γεωτρήσεις στο τεμάχιο 10, είχε τεράστιες ζημιές πέρσι και φέτος προβαίνει σε αναδιοργάνωση και ότι πλέον κάνει επενδύσεις σε έργα που έχουν σχέση με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επίσης, είπε, η εταιρεία αυτή έχει ανακαλύψει τεράστιες ποσότητες πετρελαίου στη Γουιάνα και στρέφει την προσοχή της προς αυτή την περιοχή. Διερωτήθηκε μάλιστα γιατί να ασχοληθεί με την Κύπρο που τίποτε δεν είναι βέβαιο και να μην ασχοληθεί με άλλη περιοχή που θα φέρει άμεσα κέρδη.

 

Άπιαστο όνειρο ο EastMed

Και οι τρεις συνομιλητές μας επεσήμαναν ότι ενώ πλέον η Ευρώπη δεν χρειάζεται νέο φυσικό αέριο, η Κύπρος παραμένει στους παλιούς σχεδιασμούς τη στιγμή που το Ισραήλ προχωρεί μαζί με την Αίγυπτο στην υγροποίηση και εξαγωγή του φυσικού αερίου τους μέσω του αγωγού που ενώνει τις δύο χώρες.

Ο Γ. Σιαμμάς επεσήμανε ότι ο ΕastMed είναι ένα πολύ μεγαλεπήβολο έργο, τόσο σε μέγεθος όσο και σε κόστος κατασκευής, αλλά και λόγω των τεχνικών προβλημάτων που θα αντιμετωπίσει, αφού για να πάει στην Ευρώπη θα πρέπει να περάσει από μεγάλα βάθη θάλασσας. Ένας άλλος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη, ανέφερε, είναι ότι για να υλοποιηθεί ένα έργο τέτοιου μεγέθους, πρέπει να υπάρχουν επαρκείς ποσότητες φυσικού αερίου, τις οποίες η Κύπρος δεν διαθέτει. Μεγάλες ποσότητες υπάρχουν στο ισραηλιτικό τεμάχιο του «Λεβιάθαν», το οποίο όμως πηγαίνει στην Αίγυπτο. Πέραν τούτου, πρόσθεσε, το έργο πρέπει να είναι ανταγωνιστικό και οικονομικά βιώσιμο και για να μπορεί να είναι τέτοιο, θα πρέπει να υπάρχουν αγορές στις οποίες θα πωληθεί.

Ο Στέλιος Στυλιανού τόνισε ότι «ο αγωγός EastMed ξεκίνησε καθαρά σαν επικοινωνιακό παιχνίδι για να φαίνεται ότι κάτι κάνουμε όσον αφορά τα ενεργειακά μας». Δεν απαντήθηκε ακόμα το ερώτημα, σημείωσε, σε ποια μορφή θα πάει στην Ευρώπη το αέριο και ποιος θα αναλάβει τις πολύ μεγάλες δαπάνες, αλλά και ποιοι θα ενδιαφερθούν να αγοράσουν το αέριο της Ανατολικής Μεσογείου. Ο EastMed είναι ένα όνειρο, είπε, προσθέτοντας ότι έγινε καθαρά για πολιτικούς λόγους, ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν τεχνοοικονομικοί λόγοι που θα ευνοούν έναν τόσο τεράστιο σχεδιασμό.

Φυσικό αέριο για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την ΑΗΚ

Οι Χ. Έλληνας, Στ. Στυλιανού και Γ. Σιαμμάς ομοφώνησαν πως εκείνο που πρώτιστα πρέπει να γίνει είναι να αξιοποιηθεί το φυσικό αέριο στην Κύπρο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την ΑΗΚ, σε συνδυασμό με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως συμβαίνει και στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή.

Γιώργος Σιαμμάς και Στέλιος Στυλιανού υπενθύμισαν ότι η προμήθεια φυσικού αερίου για να χρησιμοποιηθεί από την ΑΗΚ για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα, εάν η τότε αντιπολίτευση, προεξάρχοντος του Αβέρωφ Νεοφύτου, δεν εμπόδιζε την προσπάθεια της τότε κυβέρνησης και της ΔΕΦΑ, την περίοδο 2009 – 2011, για τη δημιουργία τερματικού υγροποίησης στην Κύπρο.