Κυρίαρχη προσωπικότητα στην πολιτική παραμένει ο Ερντογάν

Ενδιαφέροντα ευρήματα από την ετήσια έκθεση του Πανεπιστημίου του Καντίρ Χας της Κωνσταντινούπολης

Πρώτο πρόβλημα ανάμεσα στους Τούρκους η τρομοκρατία, ανάμεσα στους Κούρδους η ανεργία

Του Βαγγέλη Αρεταίου

Τις πολύπλοκες δυναμικές ανάμεσα στο καθεστώς Ερντογάν και την τουρκική κοινωνία έρχεται να επιβεβαιώσει η ετήσια έκθεση του Πανεπιστημίου του Καντίρ Χας της Κωνσταντινούπολης για τις προσδοκίες και τις αντιλήψεις των Τούρκων το 2019 που δημοσιεύθηκε στην Τουρκία τη βδομάδα που πέρασε.

Η έκθεση αναδεικνύει ότι ενώ από τη μια μεριά οι προσδοκίες και οι αντιλήψεις της κοινωνίας απομακρύνονται σταδιακά από την κατεύθυνση που το καθεστώς επιθυμεί να δώσει στην κοινή γνώμη και προβάλλει αντιστάσεις στο κλίμα πόλωσης και υπαρξιακού φόβου για το έθνος, ο Ταγίπ Ερντογάν εξακολουθεί να διαδραματίζει βασικό ρόλο στη διαμόρφωση και κυρίως στη χειραγώγηση της πολιτικής ατζέντας από την άλλη.

Παράλληλα, η έρευνα καταγράφει ότι η υποστήριξη στον Τούρκο Πρόεδρο έχει λάβει έναν σαφή εθνικιστικό χαρακτήρα και ότι παρά την αξιοσημείωτη μείωσή της σε σχέση με τα τελευταία δύο χρόνια (2018-2017), ο Ταγίπ Ερντογάν παραμένει η κυρίαρχη προσωπικότητα στην πολιτική καθώς τα ποσοστά αυτών που θεωρούν ότι είναι πετυχημένος Πρόεδρος δεν έχουν εξασθενίσει παρά ελάχιστα. Συνεπώς, όπως εκτιμούν συνομιλητές της «Χαραυγής» στην Τουρκία, ο Πρόεδρος Ερντογάν δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει την κλιμάκωση της έντασης σε όποια μέτωπα μπορεί, συμπεριλαμβανομένων και νέων μετώπων που θα διαμορφωθούν ανάλογα με τις εξελίξεις.

 

Οικονομία και τρομοκρατία

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ευρήματα της έρευνας, σύμφωνα με τα οποία ενώ για τις περιοχές της Μαύρης Θάλασσας και της Κεντρικής Ανατολίας, που εξακολουθούν να είναι προπύργια του ΑΚΡ και του Κόμματος της Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ) του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, το κυρίαρχο πρόβλημα των πολιτών είναι η τρομοκρατία, ουσιαστικά δηλαδή ο υπαρξιακός φόβος για το έθνος, σε όλες τις άλλες περιοχές, στην Κωνσταντινούπολη και τη Θάλασσα του Μαρμαρά, στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο και στην ανατολική Ανατολία και τη νοτιοανατολική Τουρκία (όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού είναι Κούρδοι) το βασικό πρόβλημα αφορά την οικονομία και την ανεργία. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το ότι ενώ το πρόβλημα της τρομοκρατίας αναδεικνύεται πρώτο ανάμεσα στους Τούρκους, το πρόβλημα της ανεργίας αναδεικνύεται πρώτο ανάμεσα στους Κούρδους.

Σύμφωνα με την έρευνα, το πρόβλημα της τρομοκρατίας και το πρόβλημα της ανεργίας και του κόστους ζωής εναλλάσσονται τα τελευταία χρόνια ως βασικά προβλήματα των πολιτών της Τουρκίας. Κάτι που, όπως εκτιμούν έμπειροι αναλυτές που μίλησαν στη «Χαραυγή», αναδεικνύει και τις προσπάθειες του καθεστώτος να κατευθύνει την κοινή γνώμη και να αλλάξει τις προτεραιότητές της, συνδέοντας άμεσα την εξωτερική πολιτική και τις εσωτερικές προκλήσεις και τροφοδοτώντας τον υπαρξιακό φόβο για την επιβίωση του έθνους. Έτσι, ενώ το 2015, χρόνια όπου κατέρρευσαν οι προσπάθειες επίλυσης του Κουρδικού και οι τρομοκρατικές επιθέσεις στην Τουρκία κατέγραψαν τραγική αύξηση, το πρόβλημα της τρομοκρατίας ήταν το πιο σημαντικό πρόβλημα για το 39,7% των Τούρκων πολιτών, έκτοτε σημειώνει σταθερή μείωση, παρά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος και την ανάδειξη του δικτύου Γκιουλέν ως εχθρό νούμερο ένα από το καθεστώς, και έπεσε στο 13,8% το 2018. Αυξήθηκε ωστόσο στο 19,8% το 2019 καθώς η στάση του καθεστώτος απέναντι στους Κούρδους της Συρίας, όπου κυριαρχεί το ΡΚΚ, κατέγραψε σημαντική σκλήρυνση που έφτασε μέχρι τη νέα επιχείρηση στη Συρία. Οι αυξομειώσεις αυτές καταγράφουν με πολύ σαφή τρόπο το πώς ο Τούρκος Πρόεδρος προσπαθεί και μέχρι ενός σημείου καταφέρνει να χειραγωγεί την κοινή γνώμη και να ελέγχει την ατζέντα, εκτιμούν πολιτικοί αναλυτές στην

Εθνικισμός

Μαζί με την υποστήριξη προς τον Ταγίπ Ερντογάν ως εθνικού/εθνικιστή ηγέτη, αυξήθηκε και η εμπιστοσύνη σε θεσμούς όπως ο στρατός και η αστυνομία που τα τελευταία χρόνια παρουσίαζαν σημαντική εξασθένιση. Αυτό εξηγείται, σύμφωνα με τους συνομιλητές της «Χαραυγής» κυρίως από τις στρατιωτικές επιχειρήσεις εκτός συνόρων και από το ευρύτερο κλίμα στρατιωτικοποίησης της κοινωνίας. Η έρευνα του Kadir Has καταγράφει ότι το ποσοστό των πολιτών που «οπωσδήποτε εμπιστεύονται» τις ένοπλες δυνάμεις αυξήθηκε από 7,1% το 2018 σε 22,7% το 2019 παρόλο που το συνολικό ποσοστό όσων «οπωσδήποτε εμπιστεύονται» και «εμπιστεύονται» τις ένοπλες δυνάμεις βρίσκεται σχεδόν στα ίδια επίπεδα, 60%, για το 2019 και το 2017 ενώ το 2018 είχαν υποχωρήσει στο 51,2%. Όσον αφορά την αστυνομία τα συνολικά ποσοστά εμπιστοσύνης μειώνονται σε σχέση με το 2017, 62,3% και για το 2019 είναι 56,8%.

Τα ποσοστά εμπιστοσύνης στην Προεδρία της Τουρκικής Δημοκρατίας παρουσιάζουν ορισμένες αυξομειώσεις ανάμεσα στο 2017 και το 2019 αλλά βρίσκονται σήμερα στο 49,8% ενώ το 2017 ήταν 56,5%.

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ποσοστά πόλωσης καθώς ενώ το 2017 το ποσοστό των πολιτών που πιστεύουν ότι υπάρχει πόλωση στην Τουρκία ήταν 52,7%, το 2018 έπεσε στο 38,8%, προφανώς μέσα στο κλίμα συνεννόησης ανάμεσα στην αντιπολίτευση για τις δημοτικές εκλογές. Για το 2019, το ποσοστό πόλωσης είναι στο 50,2% καθώς οι πολιτικές εντάσεις αυξήθηκαν και πάλι.

Οι δυναμικές πολιτικών προσωπικοτήτων σε περίπτωση εκλογών καταγράφουν ότι 27,5% των πολιτών θα ψήφιζαν «οπωσδήποτε» τον Εκρέμ Ιμάμογλου και το 25,1% θα «μπορούσε να σκεφθεί να ψηφίσει» τον δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης, ο οποίος έρχεται πρώτος στις επιλογές των πολιτών ανάμεσα στους πολιτικούς εκτός του Τούρκου Προέδρου. Το δίδυμο Αλί Μπαμπατζάν και ο Αμπντουλάχ Γκιουλ έχει 7,9% πολιτών που οπωσδήποτε θα ψήφιζαν για αυτούς και 25% που θα μπορούσε να το σκεφτεί ενώ αντίστοιχα ο Αχμέτ Νταβούτογλου έχει 9,4% και 21,7%.

Σε περίπτωση διεξαγωγής εκλογών σήμερα, το ΑΚΡ θα λάμβανε 36% και 40,2% μετά τη συμπερίληψη των αναποφάσιστων, το CHP 29,6% και 30%, καταγράφοντας αύξηση σε σχέση με τις προηγούμενες εκλογές, το ΜΗΡ 7,4% και 8,3%, καταγράφοντας σημαντική μείωση, το φιλοκουρδικό HDP 8,2% και 9,2%, καταγράφοντας μείωση και το ΙΥΙ 7,3% και 8,1%.

Η εξωτερική πολιτική θεωρείται επιτυχημένη από χαμηλότερο ποσοστό, 28,5%, σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια από το 2014, έχοντας φτάσει στο υψηλότερο ποσοστό το 2017 με 45,9%. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό των εθνικιστικών δυναμικών είναι ότι ενώ τα ποσοστά των ψηφοφόρων του ΑΚΡ που θεωρούν πετυχημένη την εξωτερική πολιτική μειώνονται σταθερά και σημαντικά από το 2017 μέχρι το 2019, έχοντας πέσει από από 75,2% σε 45,4%, τα ίδια ποσοστά των ψηφοφόρων του ΜΗΡ έχουν αυξηθεί από 27,5% σε 43,4%.