Λιμάνι-μαρίνα Λάρνακας: Από το 2005 με ενιαία ανάπτυξη, στο 2015 με… διαιρεμένη!

* Το χρονικό ενός ακόμα απατηλού ονείρου για την πόλη του Ζήνωνα

Του ΤΑΣΟΥ ΠΕΡΔΙΟΥ

Εάν προέβλεπε κάποιος το 2005- όταν ο τότε Υπουργός Συγκοινωνιών και Εργων Χάρης Θράσου εξάγγελλε την ενοποίηση της ανάπτυξης του λιμανιού και της μαρίνας της Λάρνακας- ότι το 2015, το έργο θα βρισκόταν ακόμα στο στάδιο της διαβούλευσης με την κυβέρνηση και θα έπνεε τα λοίσθια, θα χαρακτηριζόταν τουλάχιστον υπερβολικός.

Ακόμα και για το βεβαρημένο ιστορικό της Λάρνακας σε ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και σε εγκληματικούς χειρισμούς από πλευράς κυβερνήσεων (βλέπε δηλώσεις Κληρίδη για λιμάνι της χαράς και αρπαγή του γερανού Godval ξημερώματα Καθαράς Δευτέρας από τον Αβέρωφ Νεοφύτου), οι προοπτικές υλοποίησης του έργου φάνταζαν ευοίωνες.

Ηταν η εποχή της έκρηξης του κατασκευαστικού τομέα στην Κύπρο και το ενδιαφέρον από πολυεθνικές- μεγαθήρια, ορισμένες από τις οποίες είχαν ήδη παρουσία στην Κύπρο, ήταν υπαρκτό. Σ’ εκείνη τη συνεδρία της Επιτροπής Ανάπτυξης Λάρνακας, όπου ο Χάρης Θράσου παρουσίασε το όραμα της ενιαίας ανάπτυξης, εμφανιζόταν βέβαιος ότι οι διαδικασίες από την αλλαγή της μεθοδολογίας ανάπτυξης του λιμανιού και της μαρίνας, δεν θα καθυστερούσαν περισσότερο από εννιά μήνες σε σχέση με ό,τι είχε γίνει μέχρι εκείνο το σημείο για το λιμάνι.

Οι ελπίδες των Λαρνακέων όμως για δημιουργία ενός επίγειου παραδείσου στο παραλιακό μέτωπο αποδείχθηκαν, για άλλη μια φορά, απατηλές. Ακριβώς δέκα χρόνια μετά, ό,τι ακουγόταν υπερβολικό τότε, είναι πραγματικότητα σήμερα. Η εταιρεία που κέρδισε την προσφορά ακόμα βρίσκεται σε διαβούλευση με την κυβέρνηση!

Το χειρότερο όμως είναι ότι η ανάπτυξη ξεκίνησε ως ενιαία, αλλά στην καλύτερη περίπτωση, θα καταλήξει και πάλι… διαιρεμένη, δηλαδή στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησαν όλα το 2005 και ακόμα πιο πίσω, αφού το λιμάνι είναι παραδιδόμενο πλέον στις αποθήκες χημικών και στα εργοστάσια λάσπης που εξυπηρετούν τη βιομηχανία των υδρογονανθράκων.

Η τελευταία εξέλιξη ήταν η παραχώρηση μιας τελευταίας παράτασης από την κυβέρνηση στη Ζήνων μέχρι τις 15 Φεβρουαρίου 2015 για να αποδείξει την οικονομική δυνατότητά της να υλοποιήσει το έργο. Ποιο έργο όμως; Την αλήθεια, δεν την ομολογεί κανείς: Ακόμα και αν η κυβέρνηση καταλήξει σε τελική συμφωνία με τη Ζήνων, αυτή θα αφορά μόνο στην ανάπτυξη της μαρίνας ουσιαστικά. Το λιμάνι, έχει δοθεί για άλλες χρήσεις και η ενιαία ανάπτυξη είναι νεκρή.

Πώς φτάσαμε μέχρι εδώ; Από το 2005 που εξαγγέλθηκε το έργο, χρειάστηκαν δύο χρόνια για να υποβληθούν προσφορές. Πέρασε άλλος ένας χρόνος μέχρι να κατακυρωθεί η προσφορά και σπαταλήθηκαν μετά άλλα δύο χρόνια με τις προσφυγές στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών. Ακολούθησαν άλλα δύο χρόνια μέχρι την υπογραφή εμπορικής συμφωνίας κυβέρνησης – κοινοπραξίας και πλέον, από εκείνο το σημείο, έχουν περάσει ήδη άλλα 2,5 χρόνια χωρίς να έχει υπογραφεί τελική οικονομική συμφωνία!!

Η τραγική αλήθεια λοιπόν, είναι ότι η Λάρνακα, για πολλοστή φορά, κρατείται όμηρος κυβερνητικών χειρισμών, τεχνοκρατικών και γραφειοκρατικών διαδικασιών αλλά και της ίδιας της κοινοπραξίας Ζήνων. Το ιστορικό αποδεικνύει του λόγου το αληθές.

18 Ιουλίου 2008, η κατακύρωση της προσφοράς

Η κατακύρωση της προσφοράς έγινε πριν 6,5 χρόνια! Στις 18 Ιουλίου 2008, το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Εργων ανακοίνωσε ότι το Συμβούλιο Προσφορών του Υπουργείου είχε ανακηρύξει ως Προτιμητέο Προσφοροδότη την κοινοπραξία Zenon Consortium για το έργο της ανάπτυξης του λιμανιού και της μαρίνας της Λάρνακας με τη μέθοδο «Design-Build-Finance-Operate» (DBFO).

Για το έργο είχαν υποβληθεί προσφορές στις 31 Ιουλίου 2007 από τρεις μεγάλες κοινοπραξίες, Zenon, Vouros και Karapatakis. Το υπουργείο ανακοίνωνε τότε ότι
μετά τις ενδεχόμενες ενστάσεις, θα άρχιζαν διαπραγματεύσεις μεταξύ του Προτιμητέου Προσφοροδότη και της Διαχειριστικής Επιτροπής που είχε οριστεί από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 18 Ιουνίου 2008, με σκοπό την οριστικοποίηση της συμφωνίας (commercial and financial close) το συντομότερο δυνατό.

«Η ενιαία ανάπτυξη του λιμανιού και της μαρίνας της Λάρνακας είναι ίσως το σημαντικότερο έργο υποδομής της πόλης της Λάρνακας, μετά από τον αερολιμένα, και φιλοδοξεί να αναβαθμίσει την πόλη του Ζήνωνα ως ένα ξεχωριστό τουριστικό προορισμό. Πιο συγκεκριμένα, με τη συμπλήρωση του έργου το λιμάνι θα καταστεί κύριο επιβατηγό λιμάνι της Κύπρου και θα μπορεί να φιλοξενεί μεγάλα κρουαζιερόπλοια, ενώ η μαρίνα θα αναπτυχθεί με τρόπο ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει γύρω στα 800 σκάφη, παρέχοντας παράλληλα τις καλύτερες δυνατές διευκολύνσεις» ήταν η ανακοίνωση του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Εργων.

Δύο χρόνια προσφυγές και παλινωδίες

Η πρώτη αρνητική εξέλιξη ήταν η προσφυγή του δεύτερου προσφοροδότη, της κοινοπραξίας Vouros, στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών. Η Vouros κέρδισε την προσφυγή και το έργο. Τον Σεπτέμβριο του 2008 όμως καταρρέει η Lehman Brothers και αρχίζει η καταστροφική παγκόσμια οικονομική κρίση, η οποία συμπαρασύρει στο γκρεμό τον κατασκευαστικό τομέα της Κύπρου.

Οι επιφυλάξεις της Vouros, η οποία σχεδίαζε να υλοποιήσει μεγαλεπήβολες χερσαίες αναπτύξεις στην παραλία της Λάρνακας και να χρηματοδοτήσει με αυτές τις λιμενικές αναπτύξεις, άρχισαν σχεδόν αμέσως. Χρειάστηκαν όμως δύο ολόκληρα χρόνια για να ακυρωθεί η προσφορά στη Vouros.

Πίσω στη Ζήνων

To καλοκαίρι του 2010, το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Εργων ανακοίνωσε τη διακοπή της διαπραγμάτευσης με τη Vouros, η οποία δεν ανταποκρινόταν σε συμβατικές υποχρεώσεις έχοντας καταθέσεις μια «απαράδεκτη οικονομική προσφορά» σύμφωνα με την κυβέρνηση. Ετσι, η κυβέρνηση επανήλθε στη διαπραγμάτευση με τη Ζήνων.

Αλλα δύο χρόνια για εμπορική συμφωνία

Από το καλοκαίρι του 2010 όμως, χρειάστηκαν άλλα δύο χρόνια για να υπάρξει εμπορική συμφωνία με τη Ζήνων. Στις 3 Αυγούστου 2012, το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Εργων ανακοίνωσε ότι υπογράφηκε η συμφωνία με την Κοινοπραξία Ζήνων για την ανάπτυξη του λιμανιού και της μαρίνας Λάρνακας.

Η Ζήνων αναλάμβανε την κατασκευή νέου υπερσύγχρονου λιμανιού και μαρίνας και τη διαχείρισή τους για περίοδο 35 χρόνων. Επιπρόσθετα, θα διέθετε τους χερσαίους χώρους σε επιχειρηματίες ανάπτυξης γης για να κατασκευάσουν οικιστικές μονάδες που θα πωλούσαν με μακροχρόνια μίσθωση σε ιδιώτες για 99 χρόνια από την πρώτη πώληση.

Τα χερσαία έργα σε 200,000 τ.μ. γης, υπολογιζόμενου κόστους πέραν των €600 εκ., θα υλοποιούνταν σταδιακά. Με βάση το χρονοδιάγραμμα που είχε τεθεί, η Κοινοπραξία Ζήνων είχε υποχρέωση εντός διαστήματος τεσσάρων έως έξι περίπου μηνών να οριστικοποιήσει τις συμφωνίες χρηματοδότησης του έργου. Στόχος ήταν στις αρχές του 2013 να ετίθετο ο θεμέλιος λίθος του έργου και να άρχιζαν οι κατασκευαστικές εργασίες.

Εκθαμβωτικά σχέδια

Ενα χρόνο νωρίτερα, στις 8 Ιουλίου του 2011, στο πλαίσιο του διεθνούς συνεδρίου «LARNAKA 21- EMBRACING THE FUTURE» η Ζήνων παρουσίασε και τα σχέδια, τα οποία ήταν εκθαμβωτικά. Την παρουσίαση είχαν κάνει η Bouygues Batiment και το αρχιτεκτονικό γραφείο Scott Brownrigg.

Επρόκειτο για ένα φουτουριστικό σχεδιασμό, άνευ προηγουμένου στην Κύπρο, που κάλυπτε τη λιμενική και τη χερσαία ανάπτυξη με υπερσύγχρονα κτίρια, διοικητικής, οικιστικής, ξενοδοχειακής και ψυχαγωγικής μορφής.

Στη μαρίνα τα σχέδια προέβλεπαν Yaght Club με νέο κέντρο επιχειρήσεων από το οποίο θα γινόταν η διαχείριση της μαρίνας αλλά και ένας χώρος για εκδηλώσεις για ενοικίαση. Προβλεπόταν επίσης εστιατόριο σε roof garden.

Σε ό,τι αφορά στο λιμάνι, σχεδιάστηκε μια παγκόσμιας κλάσης αίθουσα επιβατών στο τέρμα της προκυμαίας. Οι αρχιτέκτονες επέλεξαν να τοποθετήσουν κατά μήκος του παραλιακού μετώπου χαμηλού ύψους κτίρια. Τα ψηλά κτίρια, τα οποία είχαν ονομαστεί Πράσινα Κτίρια, χωροθετούνταν κατά μήκος της χερσονήσου του λιμανιού και θα αποτελούσαν το σημείο αναφοράς για ολόκληρη την πόλη. Θα έφεραν sky gardens και πισίνες και θα κατασκευάζονταν μεταξύ του λιμανιού και της μαρίνας.

Ολη η χερσαία ανάπτυξη περιελάμβανε επίσης πάρκα, εστιατόρια, χώρους αναψυχής, πολλούς δημόσιους ανοικτούς χώρους, καταστήματα, πλατείες και χώρους εκδηλώσεων. Προβλεπόταν επίσης μεγάλο ενεργειακό κέντρο, το οποίο θα χρησιμοποιούσε το νερό της θάλασσας για τις ανάγκες των διαφόρων αναπτύξεων.

Βιομηχανικό το λιμάνι αποφάσισε και διέταξε η κυβέρνηση Αναστασιάδη

Ολα αυτά όμως έμειναν τελικά σχέδια στο χαρτί και όχι στο έδαφος. Οι έξι μήνες προθεσμία στη Ζήνων για να βρει χρηματοδότηση, έγιναν ήδη 2,5 χρόνια. Στο μεσοδιάστημα, η κοινοπραξία στην ουσία αποψιλώθηκε, αφού αποχώρησαν οι δύο μεγάλοι “παίκτες”, η γαλλική κατασκευαστική Bouygues Batiment και η Costa Crociere, ο μεγαλύτερος διοργανωτής κρουαζιέρας στην Ευρώπη. Οι εναπομείναντες αδυνατούν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση παρά τις αλλεπάλληλες παρατάσεις.

Στο μεταξύ, από το καλοκαίρι του 2013, η κυβέρνηση Αναστασιάδη είχε λάβει τις αποφάσεις της οι οποίες σήμερα εκτελούνται. Το λιμάνι της Λάρνακας έχει ήδη μετατραπεί σε βάση ανεφοδιασμού για τις πλατφόρμες της κυπριακής ΑΟΖ στεγάζοντας, αντί αίθουσες επιβατών και χώρους αναψυχής, εργοστάσια λάσπης και εγκαταστάσεις χημικών, εκρηκτικών και ραδιενέργειας.

Κάπως έτσι, φτάσαμε από μια γιγαντιαία ενιαία τουριστική ανάπτυξη 700 τόσων εκατομμυρίων ευρώ, στις διαβεβαιώσεις της Ζήνων ότι διαθέτει άμεσα 32 εκατομμύρια ευρώ για να ξεκινήσει έργα στη μαρίνα.

Το όραμα της ενιαίας ανάπτυξης του λιμανιού και της μαρίνας της Λάρνακας είναι πλέον νεκρό.