Λουίζα Παπαλοίζου: Να ανιχνεύσω την κόψη ανάμεσα στον εξωτερικό και εσωτερικό χρόνο

Να ανιχνεύσω την κόψη ανάμεσα στον εξωτερικό και εσωτερικό χρόνο

 

Τι είναι για σας ο χρόνος; Δώστε ένα δικό σας ορισμό.

Χρόνος είναι μια φωτογραφία στο κομοδίνο μου, χρόνος είναι το σώμα μου, το σχήμα των βουνών, οι άνθρωποι που αγαπώ. Δεν γνωρίζω κάτι που να μην είναι χρόνος. Χρόνος είναι η ζωή ακόμα και όταν ονειρεύεται την αιωνιότητα.

Πώς θα ορίζατε τον λογοτεχνικό χρόνο; Διαφέρει από τον πραγματικό; 

Ο «λογοτεχνικός χρόνος» περικλείει πολλούς χρόνους. Από τη μια είναι ο χρόνος της ιστορίας, ο χρόνος δηλαδή που διαπερνά τα γεγονότα και τις ζωές των ηρώων του έργου και από την άλλη ο χρόνος της αφήγησης, η χρονική δομή δηλαδή της αφήγησης. Από μια διευρυμένη σκοπιά όμως το κάθε λογοτεχνικό έργο περικλείει και τον χρόνο του δημιουργού του, τη χρονική στιγμή κατά την οποία γράφτηκε το έργο και από την άλλη ο κάθε αναγνώστης θα φέρει στο κάθε έργο τη δική του χρονική στιγμή, τη δική του εποχή. Οι τρόποι με τους οποίους όλοι αυτοί οι χρόνοι διαπλέκονται αλλά και η ικανότητα της λογοτεχνίας να καταλύει τη διαδοχική αλληλουχία του πραγματικού/συμβατικού χρόνου, αναμιγνύοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον συνιστούν ένα μεγάλο μέρος της μαγείας αλλά και της διεισδυτικής δύναμης της λογοτεχνίας.

Η λογοτεχνία εκ της ίδιας της ουσίας της δεν αφορά συνήθως το παρελθόν;

Όχι. Μπορεί η αφηγηματική πράξη να εμπεριέχει την ανάκληση ενός επινοημένου παρελθόντος ή καλύτερα της μνήμης επινοημένων συμβάντων – αλλά αυτά τα επινοημένα συμβάντα μπορεί να είναι τοποθετημένα στο παρελθόν, στο παρόν ή στο μέλλον. Από την άλλη, όπως ανέφερα και πιο πάνω είναι η ικανότητα της λογοτεχνίας να αναιρεί αυτούς τους χρονικούς διαχωρισμούς και να μας αποκαλύπτει τον χρόνο ως μια ενιαία «συνέχεια» που της χαρίζει τη διεισδυτική της δύναμη.

Η συμπύκνωση και η επιμήκυνση του χρόνου στη λογοτεχνία. Κάποια βιβλία, κάποιοι συγγραφείς που αποτυπώνουν τα πιο πάνω για σας

Η συμπύκνωση και η επιμήκυνση του χρόνου, ως αφηγηματικές τεχνικές, είναι μάλλον σύμφυτες της ίδιας της αφηγηματικής πράξης. Και αυτό το διαπιστώνουμε είτε διαβάζοντας για παράδειγμα τα Ομηρικά Έπη είτε τα μυθιστορήματα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες είτε τα διηγήματα του Ντέιβιντ Φόστερ Γουάλας. Το επίτευγμα του μοντέρνου μυθιστορήματος, αυτού που είμαστε σήμερα συνεχιστές ή μετα-συνεχιστές, δεν αφορά αυτή καθαυτή την τεχνική πτυχή της αφήγησης – αλλά τη «μετακίνηση» της ίδιας της αφήγησης από τον εξωτερικό στον εσωτερικό χώρο/χρόνο. Αυτό που μας καθηλώνει διαβάζοντας την Κυρία Νταλογουέι της Βιρτζίνιας Γουλφ ή τον Οδυσσέα του Τζέιμς Τζόις είναι που μέσα στο κείμενο συναντούμε την ίδια την κίνηση της σκέψης(μας), τη ροή της συνείδησης, αυτή την τόσο μύχια αίσθηση του χρόνου  –  έχουμε δηλαδή την αίσθηση πως η αφήγηση διεισδύει μέσα στο κεφάλι μας ή εμείς μέσα στο δικό της!

Στο δικό σας έργο σας ποια η θέση του χρόνου;

Ο χρόνος με παιδεύει. Προσπαθώ να τον ακινητοποιήσω, να ακολουθήσω την κίνησή του, να γράψω τις μορφές του. Με ενδιαφέρει να εξετάσω πώς ο χρόνος διαμορφώνει τη σκέψη, τα συναισθήματα, τις ανθρώπινες σχέσεις. Με ενδιαφέρει να ανιχνεύσω την κόψη ανάμεσα στον εξωτερικό και εσωτερικό χρόνο. Εκεί όπου ακονίζεται αυτό που ονομάζουμε «εαυτός».

Λουίζα Παπαλοΐζου

Το Βιβλιοτρόπιο συνεχίζει την ποικίλη και ενδιαφέρουσα δράση του, εμπλουτίζοντας τις εκδηλώσεις που αφορούν τη λογοτεχνία και το βιβλίο.

Διοργανώνει ακόμα μια ΣΥνάντηση ΣΥγγραφέων με καλεσμένους τη βραβευμένη με το Βραβείο Λογοτεχνίας Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2017 Κάλλια Παπαδάκη από την Ελλάδα και τους επίσης βραβευμένους με Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας Λουίζα Παπαλοΐζου και Γιώργο Παναγή.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στο Κέντρο Λόγου και Τεχνών ΤΕΧΝΟΔΡΟΜΙΟ, Μουσείο «Το Πλουμιστό Ψωμί», Λεμεσός την Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 2018 στις 19:30.

Ο Ορίζοντας απευθύνθηκε στους 3 συγγραφείς και τους ζήτησε να απαντήσουν στα πιο κάτω ερωτήματα. Οι απαντήσεις τους ενδιαφέρουσες και καίριες για το χρόνο και τη λογοτεχνία. Περισσότερα την Τετάρτη 3 Οκτωβρίου 2018 στις 19:30 στη Λεμεσό.

Διαβάστε επίσης:

Κάλλια Παπαδάκη: Ο λογοτεχνικός χρόνος δεν γνωρίζει όρια ούτε υπόκειται σε ορθολογικές μετρήσεις

Γιώργος Παναγή: Ο λογοτεχνικός χρόνος διασώζει την αλήθεια των στιγμών, τον ουσιαστικό πυρήνα των εμπειριών μας μέσα στον κόσμο