Μακρύς ακόμη ο δρόμος του Brexit – Ποιες οι σημαντικές ημερομηνίες

Του ανταποκριτή μας στο Λονδίνο, Ισαάκ Α. Καριπίδη

«Καταραμένο Brexit, ακόμη και το Ρεύμα του Κόλπου δεν θέλει να έρθει πια εδώ». Μ’ αυτό τον τρόπο μεταξύ σοβαρού και αστείου απαντούσαν στις αρχές του φθινοπώρου οι υπερασπιστές της παραμονής στην ΕΕ όταν οι μετεωρολόγοι εκτιμούσαν ότι ο φετινός χειμώνας θα ήταν πολύ βαρύς για το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το ωκεάνιο αυτό ρεύμα, που ξεκινάει από τον Κόλπο του Μεξικού, θερμαίνεται από τις υψηλές θερμοκρασίες της περιοχής και κατευθύνεται ταχέως προς τον βορρά, μεταφέροντας στο Ηνωμένο Βασίλειο 27.000 φορές περισσότερη ζέστη από εκείνην που παράγουν συνολικά όλοι οι ενεργειακοί σταθμοί της χώρας. Αποτέλεσμα αυτού είναι να ζεσταίνει τη χώρα από 5 ως 8 βαθμούς. Έτσι, η Μεγάλη Βρετανία προστατεύεται από τις παγωνιές. Τα τελευταία χρόνια όμως, εξαιτίας του φαινομένου του θερμοκηπίου που έχει εξασθενίσει έναν από τους «κινητήρες» του, παρατηρείται μείωση της ταχύτητάς του, με αποτέλεσμα απότομες πτώσεις της θερμοκρασίας σε όλη τη δυτική Ευρώπη. Η αλήθεια βέβαια είναι πως ακόμη τουλάχιστον εδώ στη Βρετανία ο καιρός κάθε άλλο παρά χειμερινούς μήνες θυμίζει.

Ίσως να μην υπάρχει πιο γλαφυρός τρόπος για να περιγράψει και την πραγματική ιστορία του Brexit. Μετά το αποτέλεσμα του ιστορικού δημοψηφίσματος της 23ης Ιουνίου του 2016 ήταν πολλές οι φωνές τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας που μιλούσαν για τις καταστροφικές συνέπειες της εξόδου της από την ΕΕ. Στο διάστημα αυτό αλλάξαν τρεις Πρωθυπουργοί, προκηρύχτηκαν δύο φορές πρόωρες εκλογικές, αναβλήθηκε τρεις φορές η ημερομηνία εξόδου και πραγματοποιήθηκαν πολλές και σκληρές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών. Τελικά στις 31 του Γενάρη και μετά από 47 χρόνια ως μέλος, το Ηνωμένο Βασίλειο τυπικά αποχώρησε από την ΕΕ. Τυπικά όμως. Γιατί προς το παρόν ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει τίποτα.

 

Από δω και πέρα

Το μόνο πράγμα που διαφέρει είναι πως πλέον το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα συμμετέχει στα όργανα της ΕΕ. Με άλλα λόγια στις συνόδους κορυφής δεν θα παρευρίσκεται ο Βρετανός Πρωθυπουργός, όπως και οι υπουργοί της κυβέρνησης του Γουέστμινστερ δεν θα παρευρίσκονται στα αντίστοιχα συμβούλια των υπουργών της Ένωσης. Το Ηνωμένο Βασίλειο όμως, παραμένει μέλος τόσο της τελωνειακής ένωσης όσο και της ενιαίας αγοράς.

Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των πολιτών της ΕΕ

Από την 1η του Φλεβάρη ξεκίνησε η μεταβατική περίοδος, η οποία καλώς εχόντων των πραγμάτων θα ολοκληρωθεί στο τέλος του χρόνου. Ως τότε όλα θα έχουν ως έχουν σήμερα για τους πολίτες της ΕΕ.

Πιο συγκεκριμένα:

• Δεν αλλάζει σε τίποτα το καθεστώς των πολιτών της ΕΕ που φοιτούν σε βρετανικά πανεπιστήμια. Δεν αλλάζει τίποτα ακόμη και για όσους θα ξεκινήσουν τις σπουδές τους φέτος τον Σεπτέμβρη. Όλοι τους θα πληρώνουν ίδια δίδακτρα με τους Βρετανούς φοιτητές. Μάλιστα θα έχουν ακόμη και τα ίδια δικαιώματα στα προνομιακά φοιτητικά δάνεια.

• Δεν τίθεται θέμα βίζας για τους ταξιδιώτες πολίτες της ΕΕ, οι οποίοι ούτως ή άλλως θα μπορούν να επισκέπτονται το Ηνωμένο Βασίλειο, ακόμη και με την αστυνομική τους ταυτότητα.

• Δεν αλλάζει τίποτα ούτε και στις εμπορικές συναλλαγές των δύο πλευρών.

Αυτά ως το τέλος του 2020. Μετά θα ισχύει ό,τι θα συμφωνηθεί μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών για τη μελλοντική τους σχέση η οποία, με τα ως τώρα δεδομένα, θα ξεκινήσει την 1η Ιανουαρίου 2021.

 

Η ημέρα του Brexit και το Big Ben

Αλλά και την ημέρα του Brexit ουσιαστικά δεν έγινε τίποτα σπουδαίο. Η γιορτή που ετοίμασαν οι υπερασπιστές της εξόδου είχε τόσο μικρή απήχηση που αν το γεγονός δεν ήταν σημαντικό ιστορικά, θα περνούσε εντελώς στο «ντούκου». Ο Νάιτζελ Φάρατζ και οι φίλοι του ίσα-ίσα κατάφεραν να γεμίσουν το παρκάκι απέναντι από το Big Ben. Οι προσπάθειες που έκαναν για να συγκεντρώσουν τα χρήματα και να σημάνει το περίφημο ρολόι στις 11 το βράδυ, την ώρα δηλαδή που επίσημα θα έβγαινε η χώρα από την ΕΕ, έπεσαν στο κενό. Το σήμα κατατεθέν του Λονδίνου εδώ και καιρό ανακαινίζεται και έτσι είναι περιτριγυρισμένο με σκαλωσιές. Οι υπερασπιστές του Brexit ήθελαν να χτυπήσει για να σηματοδοτήσει τη στιγμή του Brexit. Για να τεθεί όμως σε λειτουργία, έστω και για λίγο, θα έπρεπε να συγκεντρωθούν μισό εκατομμύριο στερλίνες. Η οργάνωση Standup4Brexit κατάφερε να μαζέψει από δωρεές που έγιναν μέσω του διαδικτύου 272 χιλιάδες στερλίνες. Τα χρήματα που μαζεύτηκαν τελικά πήγαν στη φιλανθρωπική οργάνωση Help for Heroes που βοηθάει βετεράνους στρατιωτικούς. Έτσι, οι υπέρμαχοι του Brexit γιόρτασαν χωρίς τους ήχους του Big Ben.

Ο βρετανικός Τύπος την επομένη, όπως συμβαίνει και στη βρετανική κοινωνία όλο αυτό το διάστημα, εμφανίστηκε διχασμένος. Στη μια πλευρά υπήρχαν εφημερίδες όπως η Daily Express που μιλούσε για την «Ανατολή μιας Λαμπερής Μέρας για τη Βρετανία» και η SUN που σημείωνε με νόημα πως η ανεξαρτησία του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως χαρακτηρίζει την έξοδο της χώρας από την ΕΕ, «κερδήθηκε μετά από σκληρό αγώνα και πλέον είναι λυτρωτική και αναζωογονητική». Από την άλλη πλευρά υπήρχαν μέσα ενημέρωσης όπως η εφημερίδα Financial Times που επεσήμαναν «πρωτοφανές πλήγμα στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», την εφημερίδα i που αναρωτιόταν «τι πρόκειται να γίνει από δω και στο εξής» και την εφημερίδα Guardian που τόνιζε με πηχυαίους τίτλους στο πρωτοσέλιδό της τη «Μέρα που Είπαμε Αντίο».

Και οι μεν και οι δε πάντως αναγνωρίζουν το χάσμα που έχει δημιουργηθεί στην κοινωνία μεταξύ των υπερασπιστών της παραμονής και των υποστηρικτών της εξόδου από την ΕΕ. Ενώ οι περισσότεροι αρθρογράφοι επισημαίνουν επίσης πως το Brexit δεν έχει τελειώσει ακόμη, καθώς οι πραγματικές διαπραγματεύσεις για τις μελλοντικές σχέσεις Λονδίνου – Βρυξελλών τυπικά θα ξεκινήσουν στις αρχές Μαρτίου.

Αίσθηση έχουν προκαλέσει δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία ο Βρετανός Πρωθυπουργός σχεδιάζει τώρα να επιβάλει δασμούς και συνοριακούς ελέγχους για όλα τα προϊόντα που προέρχονται από την Ηπειρωτική Ευρώπη. Αν τελικά το πράξει θα πρόκειται για αλλαγή στρατηγικής. Όπως σημειώνεται, μ’ αυτό τον τρόπο ο Μπόρις Τζόνσον θέλει να πιέσει τους 27 ενόψει των δύσκολων συνομιλιών που θα έχουν οι δύο πλευρές στο προσεχές διάστημα. Ίδωμεν.

 

Σημαντικές ημερομηνίες

25 Φεβρουαρίου: Θα καθοριστεί από την ΕΕ το πλαίσιο πάνω στο οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα ξεκινήσει τις διαπραγματεύσεις της μεταβατικής περιόδου.

3 Μαρτίου: Ξεκινούν επίσημα οι διαπραγματεύσεις Λονδίνου – Βρυξελλών για τις μελλοντικές σχέσεις των δύο πλευρών.

31 Ιουνίου: Μέχρι τις 31 Ιουνίου το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να ζητήσει ακόμη και διετή παράταση των διαπραγματεύσεων της μεταβατικής περιόδου. Αν δεν το κάνει και τελικά οι δύο πλευρές δεν καταλήξουν σε συμφωνία για τις μελλοντικές τους σχέσεις, τότε θα εφαρμοστεί το λεγόμενο σκληρό Brexit. Αυτό προβλέπει πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα συναλλάσσεται εμπορικά με την ΕΕ με τους όρους του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

31 Δεκεμβρίου: Καλώς εχόντων των πραγμάτων θα έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις της μεταβατικής περιόδου και θα έχουν καθοριστεί οι σχέσεις των δύο πλευρών.

1η Ιανουαρίου 2021: Το Ηνωμένο Βασίλειο και ουσιαστικά πια θα αποτελεί παρελθόν για την ΕΕ. Ξεκινάει η εφαρμογή των συμφωνιών της μεταβατικής περιόδου.