Μαρία Κυριάκου: Θα χαρακτήριζα τον Εραστή περισσότερο ως μια αποκάλυψη

Με αφορμή/ Ορίζοντας

Μαρία Κυριάκου: Θα χαρακτήριζα τον Εραστή περισσότερο ως μια αποκάλυψη

Με αφορμή τον Εραστή του Πίντερ που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Μαρία Κυριάκου και τους Στέλιος Ανδρονίκου και Μαρία Φιλίππου στις ερμηνείες, η σκηνοθέτρια μιλάει στον Ορίζοντα:

Τι σε ενδιαφέρει στο έργο του Πίντερ;

Με ενδιαφέρει η πρόκληση του άγνωστου. Δεν ξέρεις από πριν πού θα σε πάει το έργο. Φαινομενικά τα έργα του έχουν μια ρεαλιστική συνθήκη. Όμως δεν είναι ρεαλισμός. Πάντα υπάρχει κάτι από κάτω, κάτι ανοίκειο που καλείσαι να εντοπίσεις ή μάλλον να φωτίσεις. Πώς εκφράζεται κάτι, πώς απαντάει ο άλλος – οι προθέσεις είναι ανοικτές και αυτό το κάνει τρομερά ελκυστικό. Ταυτόχρονα σου προκαλεί φόβο. Το κάνω σωστά; Και αυτό σε κρατά σε εγρήγορση. Ο Πίντερ είπε κάπου ότι αρχίζει να γράφει τοποθετώντας δύο ανθρώπους σε ένα δωμάτιο. Δεν υπάρχει αρχική πρόθεση, μήνυμα, λόγος που γίνεται κάτι. Αυτό είναι κάτι που το βρίσκεις μέσα στη συνάντηση με τους ηθοποιούς στην πρόβα. Και εμένα αυτό που με ιντριγκάρει κυρίως στο θέατρο είναι η πρόβα. Αυτή η καθημερινή τριβή με την δημιουργική ομάδα, η πορεία της ανακάλυψης.

Στον Εραστή αυτό που εισβάλλει στον χώρο είναι τα προσωπεία των ίδιων των χαρακτήρων. Είναι τα alter ego τους, οι επιθυμίες τους, οι φαντασιώσεις τους.

Πως θα χαρακτήριζες τον Εραστή;

Σίγουρα όχι ερωτικό δράμα! Θέατρο του παραλόγου είναι, αφού ο Πίντερ είναι ένας από τους εκπροσώπους του, αλλά τον βρίσκω πολύ διαφορετικό από τον Μπέκετ ή τον Ιονέσκο. Πιο ‘δυσνόητο’ αισθάνομαι. Θα χαρακτήριζα τον Εραστή περισσότερο ως μια αποκάλυψη. Η οποία για τον θεατή μπορεί να λειτουργήσει σε προσωπικό επίπεδο ή σε συλλογικό. Μπορεί κάποιος δηλαδή να δει το έργο πολύ κυριολεκτικά. Ένα ζευγάρι μέσα σε μια σχέση και την ανάγκη του να επικοινωνήσει, να πιαστεί από κάπου, να γεμίσει το κενό του. Από την άλλη, για μένα είναι και ένα καθρέφτισμα της κοινωνίας. Το σπίτι, ο γάμος είναι μια κοινωνική σύμβαση, μια από τις πολλές που καλούμαστε να εκπληρώσουμε όντας μέλη ενός κοινωνικού συνόλου. Οι ρόλοι που παίζουμε καθημερινά, τα διάφορα προσωπεία μας, έρχονται μέσα από τον Εραστή αντιμέτωπα το ένα με το άλλο. Μέσα από το έργο, προβάλλεται η ανάγκη μας να κρατηθούμε ή να απελευθερωθούμε από αυτούς τους ρόλους.

Ο Εραστής γράφτηκε το 1962, εξήντα χρόνια μετά είναι απλώς ένα καλό κλασικό έργο άξιο να ανέβει ή είναι κάτι περισσότερο που το καθιστά επίκαιρο;

Οι ανθρώπινες σχέσεις, οι κοινωνικές συμβάσεις, η ανάγκη μας για επικοινωνία, η ανάγκη μας να απωλέσουμε ή να αμφισβητήσουμε τις κοινωνικές συμβάσεις είναι πάντα θέματα επίκαιρα. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάτι περισσότερο που το καθιστά επίκαιρο σήμερα. Ξέρω όμως πως στη δική μας ερμηνεία του έργου και στη διαδικασία της πρόβας, ανακαλύπταμε συνεχώς πράγματα που μας αφορούσαν.

Αυτό που με ιντριγκάρει κυρίως στο θέατρο είναι η πρόβα. Αυτή η καθημερινή τριβή με την δημιουργική ομάδα, η πορεία της ανακάλυψης.

Αναφέρεται από μελετητές ότι ο Πίντερ «επανάφερε» κατά κάποιον τρόπο το θέατρο στα βασικά συστατικά του: ένα κλειστό χώρο με απρόβλεπτους διάλογους και χωρίς αναγκαστικά ιδιαίτερη πλοκή. Πόσο αυτό δυσκολεύει τη σκηνοθεσία των έργων του, ποιο το ζητούμενο σου από τους ηθοποιούς της παράστασης; 

Αισθάνομαι ότι αυτό είναι που σε αναγκάζει να επιστρέψεις στα βασικά και να ανακαλύψεις μέσα από τον διάλογο, την επικοινωνία. Στον Πίντερ, το δωμάτιο ειναι ο χώρος μέσα στον οποίο οι χαρακτήρες επικοινωνούν σε μια πολύ καθημερινή γλώσσα. Έξω από το δωμάτιο, παραμονεύει το άγνωστο που στα περισσότερα έργα του έρχεται και εισβάλλει μέσα στο χώρο των χαρακτήρων. Στον Εραστή αυτό που εισβάλλει στον χώρο είναι τα προσωπεία των ίδιων των χαρακτήρων. Είναι τα alter ego τους, οι επιθυμίες τους, οι φαντασιώσεις τους. Η αναμέτρησή τους με τους ίδιους τους εαυτούς τους. Ξαναδιαβάζοντας το έργο, αυτή η αίσθηση της αναμέτρησης με καθοδήγησε στην σκηνοθεσία του έργου. Το σπίτι μετατράπηκε σε αρένα όπου οι χαρακτήρες αλλάζουν ρόλους και αναμετριούνται. Αυτό ήταν και το ζητούμενο από τους ηθοποιούς, η ανακάλυψη της πορείας των χαρακτήρων μέσα από τους διαλόγους στο εδώ και το τώρα. Τι τους ωθεί στην επόμενη ατάκα, τι τροφοδοτεί τη συζήτηση, τι ειναι αυτό που τους μεταφέρει στην επόμενη σκηνή. Σαν ένα παιγνίδι τένις που ο κάθε παίκτης βρίσκεται σε ετοιμότητα και περιμένει την επόμενη κίνηση του άλλου.

Λευκωσία, ARTos House

8, 9, 10,11, 12,15, 16,17, 18, 19 Δεκεμβρίου 2021

στις 20:30