Συνέντευξη στην Αντωνία Λαμπράκη
Ο Συνεργατισμός σαν ιδέα κοινωνικής συνοχής έχει να προσφέρει, εκτιμά ο οικονομολόγος δρ Μάριος Κληρίδης, σημειώνοντας ότι στην Ευρώπη αναπτύσσεται προβληματισμός ως προς τη λειτουργία ηθικών τραπεζών. Σε συνέντευξη στην «Κυριακάτικη Χαραυγή» ο κ. Κληρίδης ψέγει την κυβέρνηση αναφορικά με το πόρισμα του Συνεργατισμού. Σημειώνει ακόμη ότι τράπεζες και οικονομία παραμένουν αντιμέτωπες με μεγάλες προκλήσεις και ευάλωτες σε κραδασμούς.
- Ο Συνεργατισμός σαν ιδέα κοινωνικής συνοχής και αλληλοστήριξης έχει να προσφέρει. Υπάρχει ανάγκη για τραπεζικά ιδρύματα τα οποία να χειρίζονται τους πελάτες με ηθικές αξίες
- Το μεγαλύτερο διαχρονικό πρόβλημα της οικονομίας είναι η ευκαιριακή της βάση
- Βασική προϋπόθεση άρσης των προβλημάτων είναι οι αξιόπιστοι μηχανισμοί
- ελέγχου. Ο επόπτης, Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, θα πρέπει να είναι έμπειρος τεχνοκράτης και διαλλακτικός, ικανός να πείσει Ευρωπαίους επόπτες-συνάδελφους του για το ορθό των εισηγήσεών του
Το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για τον Συνεργατισμό αμφισβητήθηκε και απορρίφθηκε από την κυβέρνηση. Εσείς πώς το διαβάσατε;
Διορίστηκαν τρεις ικανοί τεχνοκράτες και κατέληξαν σε ένα πόρισμα. Ο καθένας το διαβάζει και βγάζει δικά του συμπεράσματά όπως τον βολεύει. Ας σεβαστούμε τους θεσμούς. Τελεία. Αλλιώς τι νόημα έχει η διενέργεια ερευνών αν ο καθένας διαβάζει κατά το δοκούν τα πορίσματα; Το σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από το πόρισμα είναι ότι για την κατάρρευση του Συνεργατισμού ευθύνεται, σε μεγάλο βαθμό, το πολιτειακό σύστημα και η ισχυρή κομματοκρατία που στην ουσία διοικεί τον τόπο. Αν θέλουμε να μην επαναληφθούν ανάλογα προβλήματα, θα πρέπει να ρυθμίσουμε την εμπλοκή των κομμάτων στην οικονομική ζωή. Τα κόμματα έχουν μετατραπεί σε γραφεία εξυπηρέτησης του πολίτη, κάποτε με την καλή έννοια, διότι η γραφειοκρατία αναγκάζει τον πολίτη να ζητήσει βοήθεια, αλλά πολλές φορές με την αρνητική, με τη διεκδίκηση ρουσφετιού. Αυτή λοιπόν η συμβιωτική σχέση βλάπτει την οικονομία.
Όταν αποχωρήσατε από τον Συνεργατισμό αναμένατε τη σημερινή κατάληξή του;
Όχι, δεν ανέμενα ότι θα χρεοκοπούσε. Γνώριζα ότι υπήρχαν ζητήματα, όπως ο συσσωρευμένος όγκος των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν πώς να διατηρήσει το κοινωνικό του πρόσωπο, όταν τα προβληματικά δάνεια είχαν να κάνουν με εξασφαλίσεις πρώτης κατοικίας. Άρα, πώς ένας κοινωνικός θεσμός βγάζει κόσμο έξω από τα σπίτια; Από την άλλη, αν δεν το πράξει πώς μπορεί να προχωρήσει, δεδομένου ότι τα δάνεια δεν είναι εισπράξιμα;
Δεν θα πήγαινα στον Συνεργατισμό αν θεωρούσα ότι θα οδηγείτο σε πτώχευση. Πίστευα ότι η κατάσταση ήταν διαχειρίσιμη, ιδίως αν ο Οργανισμός κατόρθωνε να ξεφύγει από τον κομματικό κλοιό.
Πώς κρίνετε την απόφαση του Υπουργού Οικονομικών να αποχωρήσει τον προσεχή Δεκέμβρη;
Ο καθένας λειτουργεί αναλόγως της συνείδησής του και της ευθιξίας του.
Η πορεία των τραπεζών φαίνεται να επιβεβαιώνει ότι το εγχώριο τραπεζικό σύστημα παραμένει σε δύσκολο περιβάλλον…
Οι τράπεζες βρίσκονται μεν σε βελτιωμένη κατάσταση, πλην όμως έχουν μακρύ δρόμο να διανύσουν. Ο όγκος των ΜΕΔ και οι εκποιήσεις που πρέπει να προχωρήσουν, τα υπερφορτωμένα δικαστήρια και οι σοβαρές καθυστερήσεις εκδίκασης υποθέσεων δημιουργούν σύνθετο και δύσκολο σκηνικό. Επιπρόσθετα, αυτή τη στιγμή δεν είναι εύκολο για τις τράπεζες να αντλήσουν κεφάλαια και να απορροφήσουν οι ίδιες τις ζημιές που προέρχονται από το πρόβλημα των ΜΕΔ. Δηλαδή, δεν μπορούν να αντλήσουν κεφάλαια από τους μετόχους, ούτε εύκολα να εισπράξουν από τα προβληματικά δάνεια…
Κάτω από ποιες συνθήκες μπορούν να ανταποκριθούν οι τράπεζες;
Αν δοθεί από την Ευρώπη αρκετός χρόνος, τότε μπορούμε να υπερβούμε τα προβλήματά μας. Είναι σημαντικό να πείσουμε την Ευρώπη και τους εποπτικούς μηχανισμούς ότι είμαστε σοβαροί και έχουμε ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης των ζητημάτων. Είναι σημαντικό να στείλουμε το μήνυμα ότι δεν θα τους κοροϊδέψουμε για να μην καταλήξουμε σε σενάρια όπως με τον Συνεργατισμό…
Θυμίζω ότι οι κυπριακές τράπεζες μετά την τουρκική εισβολή ήταν σε δυσχερέστερη κατάσταση αλλά επιβίωσαν. Αυτή η διαδικασία πήρε 20 χρόνια. Τα προβλήματα των τραπεζών δεν θα διορθωθούν σε πέντε-δέκα χρόνια.
Βασική προϋπόθεση άρσης των προβλημάτων είναι οι αξιόπιστοι μηχανισμοί ελέγχου. Ο επόπτης, διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου, θα πρέπει να είναι έμπειρος τεχνοκράτης και διαλλακτικός, ικανός να πείσει Ευρωπαίους επόπτες-συνάδελφους του για το ορθό των εισηγήσεών του.
Η οικονομία καταγράφει ανάκαμψη, κινείται όμως σε βατό πεδίο;
Συχνά η κυπριακή οικονομία μου θυμίζει τον «κάττο τον εφτάψυχο». Παρόλα τα προβλήματα και εμπόδια που της βάζουμε τα καταφέρνει, έχει υψηλή ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα.
Στο πρόσφατο παρελθόν ήταν η κρίση στον τουρισμό στην Τουρκία και Αίγυπτο και η πώληση διαβατηρίων και πύργων, πιο πριν οι υπεράκτιες εταιρείες και η κρίση στο Λίβανο, στη 10ετία του ‘80 η κρίση πετρελαίου που ευνοήθηκαν οι εξαγωγές μας στις αραβικές χώρες.
Το μεγαλύτερο διαχρονικό πρόβλημα της οικονομίας είναι η ευκαιριακή της βάση. Η ανάπτυξη της οικονομίας δεν εδράζεται σε μακροχρόνια ισχυρή βάση, δεν προχωρούμε σε μακρόπνοες τομές, στη δημόσια υπηρεσία, στην παιδεία, στην υγεία και στην προσαρμογή της στις νέες κοινωνικοοικονομικές ανάγκες.
Δυσκολευόμαστε να προχωρήσουμε σε δομικές αλλαγές. Αυτή η αδυναμία έχει να κάνει με το πολιτειακό σύστημα. Πέντε ψηφοφόροι που φωνάζουν μπορούν να φρενάρουν τις όποιες αλλαγές λόγω των συμφερόντων τους. Απτό παράδειγμα το ΓεΣΥ. Οι πιο πολιτισμένες κοινωνίες έπειτα από διαβούλευση αποφασίζουν και προχωρούν. Εμείς αναλωνόμαστε σε ατέρμονες διαβουλεύσεις και περισσότερο παρελθοντολογούμε αντί να βλέπουμε μπροστά. Πόσα χρόνια συζητούμε για το χαλλούμι και τα αντικρουόμενα συμφέροντα ποδηγετούν τις προσπάθειες κατοχύρωσής του;
Δεν βλέπω αποφασιστικότητα για θεσμικές αλλαγές και είναι πιθανό να υπάρξουν άλλες κρίσεις. Έφυγε η Τρόικα, επιστρέψαμε στην προ κρίσης νοοτροπία. Η οικονομία καταγράφει μεν ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά σε σχέση με την προ κρίσης περίοδο το δημόσιο χρέος είναι πολύ πιο υψηλό, τα νοικοκυριά όπως και οι επιχειρήσεις υπερχρεωμένα και οι τράπεζες έχουν σοβαρά προβλήματα. Σαν αποτέλεσμα, η οικονομία είναι περισσότερο ευάλωτη σε κραδασμούς.
Μια καίρια θεσμική αλλαγή που προτείνετε;
Μια θεσμική αλλαγή που υποδείκνυαν οι Ευρωπαίοι και παραβλέψαμε για χρόνια αφορά στην ταχύτητα απονομής δικαιοσύνης. Γενικά οι χώρες όπου η δικαιοσύνη απονέμεται χωρίς καθυστέρηση προσφέρουν καλύτερη υποδομή για ανάπτυξη.
Για παράδειγμα, το ζήτημα των κουρεμένων ομολογιούχων εκκρεμεί εδώ και πέντε χρόνια. Η καθυστέρηση κοστίζει τόσο στην Τράπεζα Κύπρου, που δεν γνωρίζει αν θα κληθεί να πληρώσει και πόσα, όσο και στον πολίτη.
Στην αξιολόγηση οικονομιών οι οικονομολόγοι αποδίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα στο θεσμικό υπόβαθρο, μετρούν την αποτελεσματικότητα της κυπριακής δικαιοσύνης και της αστυνομίας και άλλες παραμέτρους που δηλώνουν κατά πόσο υπάρχει ευνομία και εύρυθμη οργάνωση του κράτους. Οι ξένοι επενδυτές αποδίδουν σημασία σε αυτά τα στοιχεία.
Ποιες μεταρρυθμίσεις υπαγορεύονται ώστε να οδηγήσουν στη διάχυση του προϊόντος της ανάπτυξης και στην κοινωνία;
Πράγματι η ανάπτυξη δεν διαχέεται προς τα κάτω, την επωφελούνται μεμονωμένες ομάδες πληθυσμού. Πιστεύω στη διάχυση μέσω κοινωνικών αγαθών, της αποτελεσματικότερης δωρεάν υγείας και παιδείας, καλύτερων υποδομών, στο ισχυρότερο δίχτυ κοινωνικής προστασίας, ώστε ο πολίτης να έχει μερίδιο από τον παραγόμενο πλούτο και να μη νιώθει ότι η Πολιτεία λειτουργεί σαν σύστημα προς μεγιστοποίηση του κέρδους ομάδων επιχειρηματιών.
Βλέπετε προοπτική επανασύστασης του Συνεργατισμού;
Ένα νέο ξεκίνημα προϋποθέτει οικοδόμηση σε ορθή υγιή βάση και αξιοπιστία ελέγχων. Ο Συνεργατισμός σαν ιδέα κοινωνικής συνοχής και αλληλοστήριξης έχει να προσφέρει. Ίσως να μην ονομάζεται Συνεργατισμός. Υπάρχει ανάγκη για τραπεζικά ιδρύματα τα οποία χειρίζονται τους πελάτες στη βάση ενός πλαισίου με ηθικές αξίες. Στην Ευρώπη αναπτύσσεται η ιδέα της λειτουργίας της ηθικής τράπεζας. Δηλαδή δεν θα δανείσω έναν πολίτη που πιθανόν να αδυνατεί να αποπληρώσει το δάνειο επειδή αυτό εξυπηρετεί τους στόχους της τράπεζας, αλλά θα τον κατευθύνω, ως τραπεζίτης, σε κάτι πιο συνετό. Το κίνητρο αυτών των τραπεζών δεν είναι να πειστεί ο πελάτης για μια επικίνδυνη επένδυση, επειδή ο τραπεζίτης θα εξασφαλίσει κέρδος.
Πολυώροφα κτίρια και ανάπτυξη
Η ανέγερση πολυώροφων κτιρίων αποτελεί βιώσιμη ανάπτυξη της οικονομίας;
Η αλόγιστη ανάπτυξη του τομέα των ακινήτων μπορεί να είναι ένδειξη φούσκας και υπερεξάρτησης της οικονομίας. Η οποιαδήποτε υπερεξάρτηση, είτε από τον υπεράκτιο τομέα είτε από τον τουρισμό, είναι προβληματική και επικίνδυνη. Δεν παραγνωρίζω τη σημασία τους, αλλά ας επικεντρωθούμε και σε νέους τομείς ανάπτυξης. Η χώρα μας θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κέντρο βιολογικής παραγωγής πράσινων προϊόντων. Θέλετε άλλο παράδειγμα; Έχουμε ήλιο 360 ημέρες το χρόνο, αλλά είμαστε εκτός προδιαγραφών στην αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας.
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
