Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου

Η ταινία του Μάριου Ψαρά Thin Green Line, ένα ντοκιμαντέρ που αφηγείται τρεις ερωτικές ιστορίες ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, συνεχίζει την πορεία της στα διεθνή φεστιβάλ και παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στο International Queer and Migrant Film Festival 2018 στο Άμστερνταμ.

Οι ιστορίες της ταινίας, μας ανέφερε ο σκηνοθέτης, «θέλαμε να είναι αληθινές, ανθρώπινες, καθημερινές ιστορίες αγάπης, που ταυτόχρονα όμως να υπερβαίνουν το κανονι(στι)κό και να αναδεικνύουν μια άλλη αλήθεια, κρυμμένη, διωγμένη, διαφορετική» και προσθέτει ότι πρόκειται για ιστορίες «που θέτουν ερωτήματα και δεν δίνουν απαντήσεις, ούτε προτείνουν λύσεις. Αυτή είναι η δύναμη της τέχνης». Όσο για τον κυπριακό κινηματογράφο γενικότερα θεωρεί ο Μάριος Ψαράς πως «διανύει μια δημιουργική περίοδο άνθησης τόσο στο επίπεδο της παραγωγής όσο και στο επίπεδο της διανομής και προώθησης

ΜΑΡΙΟΣ ΨΑΡΑΣ

  • Προσεγγίζοντας τον Άλλο σε ένα άλλο επίπεδο, πιο προσωπικό, πιο ανθρώπινο
  • Το ντοκιμαντέρ αποτελεί πλέον πλατφόρμα εναλλακτικής ενημέρωσης

Γιατί διάλεξες να σκηνοθετήσεις ντοκιμαντέρ;

Δεν μας οδήγησε ένα αποκλειστικό ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο είδος στην απόφαση να κάνουμε ντοκιμαντέρ. Μας οδήγησε το ίδιο το θέμα. Οι ιστορίες οι ίδιες ήταν τόσο δυνατές που θέλαμε να τις μεταφέρουμε στην οθόνη αυτούσιες. Για να είμαι ειλικρινής, η μυθοπλασία είναι κάτι που με ενδιαφέρει περισσότερο, αλλά ασχολούμενος με το ντοκιμαντέρ και ευρισκόμενος αντιμέτωπος με τις πολλαπλές προκλήσεις του, αντιλήφθηκα ότι είναι εξίσου (αν όχι κάποτε και πιο) δημιουργική διαδικασία.

Πείτε μας λίγα λόγια για την υπόθεση της ταινίας. Γιατί επέλεξες αυτό το θέμα για να ασχοληθείς;

Η ταινία αφηγείται τρεις ερωτικές ιστορίες ανάμεσα σε Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Το θέμα προέκυψε μέσα από προσωπικές αφηγήσεις φίλων που είχαν τέτοιες εμπειρίες, οι οποίες τους βοήθησαν να αποδομήσουν καθιερωμένες αντιλήψεις γύρω από την ταυτότητα (εθνική, φύλου, σεξουαλικότητας) αλλά και τις επίσημες αφηγήσεις της ιστορίας, προσεγγίζοντας τον Άλλο σε ένα άλλο επίπεδο, πιο προσωπικό, πιο ανθρώπινο. Κι επειδή τότε έγραφα το διδακτορικό μου, ασχολούμενος ακριβώς με θέματα ταυτότητας και εθνικού χωροχρόνου στον ελληνικό κινηματογράφο, μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να θέσω τέτοιου είδους ερωτήματα και σε ένα κοινό ευρύτερο της κλειστής ακαδημαϊκής κοινότητας.

Πόσο εύκολο ήταν να γυριστεί το ντοκιμαντέρ;

Καθόλου. Εκτός από τη δυσκολία χρηματοδότησης ενός τόσο αμφιλεγόμενου πρότζεκτ (περισσότερο χρόνο κάναμε να μαζέψουμε λεφτά για την ταινία, παρά να τη γυρίσουμε), είχαμε και αρκετές δημιουργικές προκλήσεις. Η πιο σημαντική ήταν όταν στα μέσα του πρότζεκτ μας εγκατέλειψαν οι αρχικοί συμμετέχοντες (λόγω των πολλαπλών ταμπού που εμπλέκονται) κι έτσι αναγκαστήκαμε να αναθεωρήσουμε το όλο κόνσεπτ, να μετατρέψουμε τις συνεντεύξεις σε αφηγήσεις και να προσλάβουμε ηθοποιούς για να τις μεταφέρουν στην οθόνη.

Ποιο συναίσθημα νιώθεις να αφήνει η ταινία;

Δεν θέλαμε να προβάλουμε ιστορίες με happy ending. Θέλαμε να είναι αληθινές, ανθρώπινες, καθημερινές ιστορίες αγάπης, που ταυτόχρονα όμως να υπερβαίνουν το κανονι(στι)κό και να αναδεικνύουν μια άλλη αλήθεια, κρυμμένη, διωγμένη, διαφορετική. Θέλαμε αυτές οι ιστορίες να θέτουν ερωτήματα όχι να δίνουν απαντήσεις, ούτε να προτείνουν λύσεις. Αυτή είναι η δύναμη της τέχνης. Αλλιώς αποτελεί προπαγάνδα. Γι’ αυτό, και το συναίσθημα είναι άλλοτε πικρό, άλλοτε αισιόδοξο, άλλοτε τρυφερό κι άλλοτε τραγικό. Όπως κι η ίδια η ζωή.

Σε ποια φεστιβάλ έχει ήδη ταξιδέψει το THIN GREEN LINE και πόσο σημαντικό είναι αυτό;

Κάναμε πρεμιέρα στη Φιλαδέλφεια, στο qFLIX 2018, κι ακολούθως, οι σημαντικότεροι σταθμοί μας, περιλαμβάνουν το φημισμένο East End Film Festival (Λονδίνο), το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, το Queer and Migrant Film Festival Amsterdam τον Δεκέμβριο και το τολμηρό Queer Kampala International Film Festival στην Ουγκάντα. Σίγουρα μια ταινία δεν την κάνουμε για να τη δούμε παρέα με τους κολλητούς μας (αν και έχω κάνει τέτοιες ταινίες με και για τους κολλητούς μου). Ήταν, λοιπόν, μεγάλη τιμή όταν η ταινία μας κατάφερε να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα τόσο μεγάλων διοργανώσεων κι αυτό μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε να είμαστε δημιουργικοί και τολμηροί. Και, φυσικά, είναι σημαντικό το ότι μας δόθηκε η ευκαιρία να θέσουμε αυτά τα ερωτήματα σε ένα κοινό πέραν του κυπριακού.

Ποια ήταν η ανταπόκριση του κοινού, κριτικής προς την ταινία;

Ανάμικτη θα έλεγα. Άλλοι την έκριναν αρκετά έως αχρείαστα τολμηρή κι άλλοι καθόλου, άλλοι ερωτεύτηκαν την αισθητική προσέγγιση της λυρικής εικόνας κι άλλοι τη βρήκαν κουραστική. Είναι σημαντική η ανατροφοδότηση για έναν καλλιτέχνη κι είναι σημαντικό να τη δέχεται και να τη λαμβάνει υπόψη, χωρίς βέβαια αυτό να σημάνει περιορισμούς στην έκφρασή του. Όσον αφορά το Thin Green Line, οφείλω να ομολογήσω ότι, εφόσον διαπραγματεύεται θέματα ταμπού, ανέμενα να προκαλέσει ανάμικτες αντιδράσεις. Ως ομάδα είμαστε ικανοποιημένοι που καταφέραμε όχι απλώς να την ολοκληρώσουμε αλλά και να την προβάλουμε τόσο ευρέως.

Τι είναι για σας το «καλό» ντοκιμαντέρ; Να είναι αιχμηρό και με θέση ή αντικειμενικό; Πόσο αντικειμενικό μπορεί/πρέπει να είναι το όποιο ντοκιμαντέρ;

Κεντρικό αισθητικό ζήτημα. Υπάρχει αλήθεια αντικειμενικότητα στην τέχνη ή στην πρόσληψή της; Προσωπικά θεωρώ πως κάθε γωνία λήψης δεν αποτελεί παρά μια αισθητική αποτίμηση της πραγματικότητας, της όποιας πραγματικότητας. Από εκεί και πέρα, το να είναι ένα ντοκιμαντέρ αιχμηρό είναι όντως σημαντικό, γιατί έτσι θέτει προβληματισμούς και μας ξεσηκώνει από τα υπαρξιακά μας βολέματα. Τώρα αν έχει θέση, αυτό είναι αναπόφευκτο από τις διάφορες επιλογές που γίνονται στο επίπεδο της παραγωγής, και θεμιτό στο βαθμό που δεν το καθιστά προπαγάνδα ή διαφήμιση, αλλιώς παύει να είναι τέχνη. Εμείς προσπαθήσαμε, όσο το δυνατόν , να αφήσουμε τις ιστορίες να ξεδιπλωθούν από μόνες τους, χωρίς να επέμβουμε στο λόγο, χωρίς να πνίξουμε τον θεατή στο συναίσθημα. Αυτός, όμως, στο τέλος θα κρίνει το αποτέλεσμα.

Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι το ντοκιμαντέρ (ειδικά το ανεξάρτητο) αποτελεί πλέον πλατφόρμα εναλλακτικής, πολυφωνικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, που αντιστέκεται στα ηγεμονικά (και πολλές φορές προπαγανδιστικά) ΜΜΕ.

Πόσο μπορούν να βοηθήσουν τα ντοκιμαντέρ στην αλλαγή κάποιων πραγμάτων στην κοινωνία, στον κόσμο;

Θα έλεγα ότι ο κινηματογράφος γενικά έχει τη δύναμη, ως το κατεξοχήν οπτικό μέσο, να ευαισθητοποιεί, να συγκινεί, ενδεχομένως και να κινητοποιεί. Το ντοκιμαντέρ ειδικότερα, στο βαθμό που διακρίνεται από μια άμεση και στοχευμένα κριτική προσέγγιση στο αντικείμενό του, επιτυγχάνει αντίστοιχες αποκρίσεις από τον θεατή. Αν μη τι άλλο, και λαμβάνοντας υπόψη την τεχνολογική εξέλιξη που έδωσε την ευκαιρία σε όλο και περισσότερους δημιουργούς να εκφραστούν μέσα από αυτό, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι το ντοκιμαντέρ (ειδικά το ανεξάρτητο) αποτελεί πλέον πλατφόρμα εναλλακτικής, πολυφωνικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, που αντιστέκεται στα ηγεμονικά (και πολλές φορές προπαγανδιστικά) ΜΜΕ.

Έχετε ασχοληθεί ακαδημαϊκά με τον σύγχρονο ελληνικό και ευρωπαϊκό κινηματογράφο, ενώ έχετε εμπλακεί και πρακτικά με τα κινηματογραφικά φεστιβάλ της Κύπρου. Πως κρίνετε τον κυπριακό κινηματογράφο;

Ο κυπριακός κινηματογράφος διανύει μια δημιουργική περίοδο άνθησης τόσο στο επίπεδο της παραγωγής όσο και στο επίπεδο της διανομής και προώθησης. Δεκάδες ταινίες μικρού μήκους παράγονται κάθε χρόνο, αρκετές από τις οποίες ταξιδεύουν και βραβεύονται σε σημαντικά φεστιβάλ παγκοσμίως, ενώ δεν λείπουν και οι μεγάλου μήκους παραγωγές, οι οποίες, αν και λιγότερες, σημειώνουν αντίστοιχη επιτυχία σε διεθνή φεστιβάλ. Παλιοί και νέοι δημιουργοί, πολλές φορές συνενώνουν δυνάμεις, πειραματίζονται με τη φόρμα και τη θεματολογία, τολμούν και συχνά πετυχαίνουν . Ταυτόχρονα, τα κινηματογραφικά μας φεστιβάλ, επίσημα και ανεπίσημα, εδραιώνονται όλο και περισσότερο, στηρίζοντας τη δημιουργία και προωθώντας τη δικτύωση. Σίγουρα υπάρχει περιθώριο για να βελτιωθούν τα πράγματα, όπως είναι η ευρεία διανομή κυπριακών ταινιών σε εμπορικούς κινηματογράφους και η αύξηση του κονδυλίου των κρατικών επιχορηγήσεων , αλλά γνωρίζω ότι γίνονται θετικά βήματα προς αυτές τις κατευθύνσεις.

Ποια τα επόμενα σχέδιά σας;

Αν μιλάμε για προσωπικά κινηματογραφικά σχέδια, υπάρχει στα σκαριά μια αρκετά τολμηρή ιδέα και μια απίστευτα δημιουργική ομάδα συστρατευμένη πίσω από αυτή. Αυτό που δεν υπάρχει προς το παρόν είναι ο χρόνος για να κατέβω Κύπρο και να τη βάλουμε μπρος. Η τέχνη είναι, όμως, μικρόβιο που δεν το ξεφορτώνεται εύκολα κανείς.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy