Δεν είναι πείραγμα, είναι εκφοβισμός
Της Γιώργιας Ερωτοκρίτου
Ανησυχητικές διαστάσεις λαμβάνει στην Κύπρο το τελευταίο διάστημα το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. Μετά το περιστατικό ξυλοδαρμού μεταξύ 16χρονων κοριτσιών, σειρά πήραν τα μαχαιρώματα σε γυμνάσιο της Λάρνακας.
Δεν έλειψαν όμως και τα περιστατικά βίας και εκφοβισμού σε σχολείο της Λευκωσίας, όπου τρία πρόσωπα εισέβαλαν στο σχολικό χώρο και φορώντας κουκούλες επιτέθηκαν εναντίον ενός αγοριού, το ξυλοφόρτωσαν και στη συνέχεια τράπηκαν σε φυγή.
Στο μεταξύ, το φως της δημοσιότητας είδε και περιστατικό όπου πατέρας, αρνούμενος να δεχτεί την αποβολή που επιβλήθηκε στον γιο του, εισήλθε στο σχολείο και επιτέθηκε εναντίον ενός εκπαιδευτικού.
Και αυτά είναι μερικά από τα περιστατικά που βγήκαν στην επιφάνεια. Με αφορμή τη συμμετοχή του συγκροτήματος «Διάλογος» στην καμπάνια ενημέρωσης και πρόληψης της κακοποίησης και της βίας κατά των παιδιών και των νέων στην Κύπρο που διοργανώνει το Hope for children CRC Policy Center, η «Χαραυγή» εστίασε την προσοχή της στο φαινόμενο του bullying.
O εκπαιδευτικός ψυχολόγος και λειτουργός υποστήριξης του Οργανισμού Hope for children, Βασίλης Παυλή, διευκρινίζει ότι το bullying διαφέρει από το πείραγμα. Οπως εξηγεί, είναι μια συστηματική και επαναλαμβανόμενη παρενόχληση από συγκεκριμένη ομάδα ατόμων εναντίον παιδιού το οποίο δυσκολεύεται να υπερασπιστεί τον εαυτό του.
Κύριες μορφές σχολικού εκφοβισμού
Οι κυριότερες μορφές σχολικού εκφοβισμού είναι:
- Η σωματική βία που εκδηλώνεται με χτυπήματα, σπρωξίματα, κλωτσιές και στριμώγματα. Ο σωματικός εκφοβισμός μπορεί να εκφραστεί και μέσα από την οικονομική εκμετάλλευση των παιδιών που απειλούνται με αποτέλεσμα την κλοπή ή φθορά στα προσωπικά αντικείμενά τους.
- Η ψυχολογική βία που εκφράζεται με διάφορα πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία, εξύβριση, ταπείνωση, εξευτελισμό και ρατσιστικά σχόλια.
- Η κοινωνική απομόνωση και αποκλεισμός των μαθητών από διάφορες κοινωνικές και σχολικές δραστηριότητες.
- Ηλεκτρονικός ή διαδικτυακός εκφοβισμός. Ο όρος cyber bullying, χρησιμοποιείται για να χαρακτηρίσει τις διάφορες μορφές ψυχολογικής κακοποίησης, οι οποίες συνδέονται με το συμβατικό εκβιασμό μέσω του διαδικτύου με σκοπό τη σκόπιμη ζημιά ενός ατόμου ή μιας ομάδας.
Σύμφωνα με τον κ. Παυλή, δυστυχώς στην Κύπρο παρατηρούνται όλες οι μορφές bullying στις σχολικές εγκαταστάσεις, αλλά σε κάποιες των περιπτώσεων γίνονται συνδυαστικά, δηλαδή μπορεί να είναι σωματικός εκφοβισμός σε συνδυασμό με ψυχολογική βία.
Στο νησί μας οι μορφές σχολικού εκφοβισμού αγγίζουν περίπου το 8% του πληθυσμού με βάση τα καταγεγραμμένα περιστατικά, καθώς υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν είναι γνωστές ή τα θύματα δεν προχωρούν σε καταγγελία.
«Ψυχολογικό» τα κορίτσια, «σωματικό» τα αγόρια
Διαφορετικά αντιδρούν τα κορίτσια και τα αγόρια σε περιπτώσεις εκφοβισμού.
Με βάση στοιχεία ερευνών, τα αγόρια προχωρούν σε σωματικό bullying, ενώ τα κορίτσια ασκούν κυρίως λεκτικό- ψυχολογικό και διαδικτυακό εκφοβισμό, αν και πλέον παρατηρείται και ο συνδυασμός μορφών σχολικού εκφοβισμού.
Ο σχολικός εκφοβισμός παρατηρείται και στην πρωτοβάθμια αλλά και στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Συμπτώματα
Ουκ ολίγα είναι τα συμπτώματα που μπορεί να παρουσιάσουν τα παιδιά που εκφοβίζονται. Μεταξύ άλλων:
- Εχουν περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από κατάθλιψη και άγχος.
- Παρουσιάζουν σωματικά συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, ημικρανίες, δερματικά προβλήματα ( π,χ. έκζεμα ή ψωρίαση) τρέμουλο, αυξημένους παλμούς και κρίσεις πανικού.
- Είναι πιο πιθανό να παραπονιούνται για την υγεία τους, ενώ χάνεται το ενδιαφέρον για δραστηριότητες.
- Μειώνεται η σχολική απόδοση και παρουσία τους στο σχολείο, ενώ είναι αυξημένες οι πιθανότητες να παρατήσουν εντελώς το σχολείο.
- Είναι αυξημένο το αίσθημα θλίψης και μοναξιάς.
- Εμφανίζονται αλλαγές στον ύπνο και τις διατροφικές συνήθειες.
Δημοφιλής και επιθετικός ο θύτης
Τα παιδιά που ασκούν bullying είναι συνήθως δημοφιλή άτομα με καλές κοινωνικές δεξιότητες που προσελκύουν υποστηρικτές, τους οποίους μπορούν εύκολα να χειριστούν. Η θέση που έχουν μέσα στην ομάδα συνομηλίκων είναι σημαντική, αφού ενισχύει τη δύναμή τους.
Επίσης τα παιδιά που εκφοβίζουν, τείνουν να έχουν συχνότερα επιθετικές προθέσεις απέναντι στο κοινωνικό τους περιβάλλον, είναι παρορμητικά άτομα, έχουν την ανάγκη να εξουσιάζουν άλλα παιδιά και δεν παρουσιάζουν ενσυναίσθηση για τα θύματά τους. Δεν αντιλαμβάνονται δηλαδή ότι προκαλούν πόνο και στεναχώρια στο θύμα.
Επίσης προσπαθούν να βρουν διάφορους δυσλειτουργικούς τρόπους για να κερδίσουν την εύνοια, την αγάπη και την προσοχή των άλλων.
Η διαφορετικότητα…
Τα παιδιά με κάποιες ιδιαιτερότητες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να πέσουν θύματα σχολικού εκφοβισμού, είπε ο κ. Παυλή και έφερε ως παράδειγμα τα παιδιά με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό, διαφορετική φυλή ακόμα και διαφορετικότητα στη σωματική τους ανάπλαση.
Γονείς: Τα μάτια σας δεκατέσσερα
Σε εγρήγορση πρέπει να βρίσκονται γονείς και εκπαιδευτικοί, προκειμένου να αντιληφθούν αλλά και να αντιμετωπίσουν τυχόν κρούσματα σχολικού εκφοβισμού.
Σύμφωνα με τον εκπαιδευτικό ψυχολόγο, ο γονέας πρέπει να κάνει το παιδί του να νιώσει αρχικά ασφάλεια, ούτως ώστε να μπορέσει να μιλήσει και να εξωτερικεύσει τα όσα βιώνει ή βίωσε από συγκεκριμένη ομάδα ατόμων.
Στη συνέχεια, πρόσθεσε ο κ. Παυλή, οι γονείς πρέπει να έρθουν σε επαφή με τη σχολική μονάδα και τους εκπαιδευτικούς, προκειμένου να βρεθεί η χρυσή τομή άμεσα επί του θέματος και το παιδί να μην έρθει ξανά αντιμέτωπο με τις αρνητικές συνέπειες του bullying.
Σημείωσε παράλληλα ότι τα παιδιά δυσκολεύονται στο να καταγγείλουν ή να αποκαλύψουν ότι έπεσαν θύματα bullying είτε λόγω άγχους είτε λόγω φόβου.
Επίσης, πρόσθεσε ότι τα θύματα νιώθουν ότι είναι μόνοι τους και ανήμποροι να αντιμετωπίσουν τους θύτες, ενώ ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι αισθάνονται υπαίτιοι για το αρνητικό περιστατικό που έλαβε χώρα.
Το Υπουργείο στον αγώνα κατά του bullying
Το Υπουργείο Παιδείας, στο πλαίσιο της πολιτικής του για αντιμετώπιση των φαινομένων της παραβατικότητας και της βίας στο σχολείο, προτρέπει κάθε σχολική μονάδα να αναπτύξει τη δική της πολιτική στην αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού.
Σε εγκύκλιο αναφέρεται στους άξονες που διέπουν την οικοδόμηση θετικού κλίματος:
- Σχολική δικαιοσύνη: Το σχολείο, που τάσσεται στον αγώνα ενάντια στη βία, καθορίζει ξεκάθαρους κανονισμούς, τους οποίους κοινοποιεί σε μαθητές και γονείς και εφαρμόζει με συνέπεια, σταθερότητα και με δίκαιο τρόπο.
- Συνεργασία των εκπαιδευτικών: Η αλληλεγγύη, η συναντίληψη μεταξύ των εκπαιδευτικών, η αντιμετώπιση των θεμάτων και των προκλήσεων από κοινού, είναι απαραίτητα για την οικοδόμηση θετικού κλίματος. Οι εκπαιδευτικοί επιβάλλεται να έχουν κοινές συγκεντρώσεις, ώστε να συνεργάζονται.
- Ενεργός εμπλοκή των μαθητών: Το σχολείο εμπλέκει τους μαθητές στη σχολική ζωή, ώστε να εκφράσουν απόψεις και εισηγήσεις για ό,τι συμβαίνει γύρω τους.
- Πρόληψη: Η εφαρμογή προληπτικών δράσεων είναι η καλύτερη επένδυση για την οικοδόμηση καλού κλίματος και τη μείωση της βίας.
- Συνεργασία με τους γονείς: Η ποιότητα του δεσμού με τις οικογένειες αποτελεί σημαντικό στοιχείο στην οικοδόμηση καλού κλίματος στο σχολείο. Ο δεσμός αυτός επιτυγχάνεται με την ενημέρωση και την εμπλοκή τους στις δράσεις του σχολείου.
- Συνεργασία με άλλους φορείς: Η συνεργασία του σχολείου με άλλους φορείς διασφαλίζει βοήθεια στις προσπάθειες του σχολείου, για τη σχολική και κοινωνική επιτυχία των μαθητών τους.
ΠΟΕΔ: Ζημιογόνες οι πολιτικές της κυβέρνησης
Ως μείζον θέμα για την ΠΟΕΔ είναι τα αυξανόμενα περιστατικά σχολικής βίας και εφηβικής παραβατικότητας. Σε επιστολή της, η εκπαιδευτική οργάνωση κρούει τον κώδωνα κινδύνου και καλεί το Υπουργείο Παιδείας να προβεί σε θεσμικές, πολιτικές αλλά και νομοθετικές ρυθμίσεις, έτσι ώστε να εκπονηθούν προγράμματα και μηχανισμοί, που σκοπό θα έχουν την προαγωγή της ψυχικής υγείας και την αποτροπή μελλοντικής εκδήλωσης παραβατικής συμπεριφοράς.
Η ΠΟΕΔ αναφέρει ωστόσο ότι οι πολιτικές των «οροφών» στην εκπαίδευση δημιουργούν βάσιμες ανησυχίες ότι το Υπουργείο δεν είναι διατεθειμένο να προχωρήσει στην επίλυση των προβλημάτων προς όφελος των παιδιών.
Οπως σημειώνεται στην επιστολή, η Οργάνωση αντιδρά και διαμαρτύρεται σε πολιτικές που, στα μάτια και στην αντίληψη των εκπαιδευτικών, είναι επικίνδυνες για το δημόσιο σχολείο και σε τελευταία ανάλυση ζημιώνουν τα παιδιά.
Παράλληλα υποδεικνύει ότι επιβάλλεται η εμπλοκή ακόμα τριών Υπουργείων, (Εργασίας, Υγείας και Δικαιοσύνης) για την αντιμετώπιση του προβλήματος της σχολικής βίας.
Επίσης, υποδεικνύει ότι ο σχεδιασμός πρέπει να περιλαμβάνει, ανάμεσα σε άλλα:
- Βελτίωση των διαδικασιών εξέτασης των παραπομπών εντός του Μηχανισμού Εντοπισμού και Στήριξης.
- Ενίσχυση της Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας και της Ομάδας Αμεσης Παρέμβασης με το κατάλληλο προσοντούχο προσωπικό.
- Αναθεώρηση του κώδικα πειθαρχίας και παιδαγωγική στήριξη εντός του σχολείου καθώς και ενίσχυση υποστηρικτικών υπηρεσιών (Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, Υπηρεσία Ψυχικής Υγείας και Αστυνομία).
Μια μεγάλη γιορτή για το παιδί
Το συγκρότημα «Διάλογος» συμμετέχει στην καμπάνια ενημέρωσης και πρόληψης της κακοποίησης και της βίας κατά των παιδιών και των νέων στην Κύπρο που έχει διοργανώσει το «Hope for children» CRC Policy Center στο πλαίσιο των 19 ημερών ακτιβισμού κατά της παιδικής κακοποίησης που άρχισε από την 1η Νοεμβρίου.
Στις εκδηλώσεις περιλαμβάνονται ενημερώσεις και βιωματικά εργαστήρια σε σχολεία της Κύπρου με στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου. Οι 19 ημέρες ακτιβισμού ολοκληρώνονται με τη μεγάλη γιορτή για το παιδί που θα λάβει χώρα σήμερα Κυριακή, 20 Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Δικαιωμάτων του παιδιού στην Πλατεία της Φανερωμένης μπροστά από το Γυμνάσιο. Η εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί από τις 15:00-18:00 το απόγευμα και θα έχει πληθώρα δραστηριοτήτων για τα παιδιά, είναι μία συνδιοργάνωση του Hope For Children και της Θερμοκοιτίδας Αγάπης.
Aκολουθήστε μας στο Google News
Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy
