«Μαστιγώνοντας» την παιδική ψυχή

Στο φως έρχονται δεκάδες περιστατικά γονέων που έχουν αποξενωθεί από τα παιδιά τους

Ρεπορτάζ: Ελένη Κωνσταντίνου

Δεκάδες ιστορίες από ανθρώπους που έχουν να δουν τα παιδιά τους μέρες, εβδομάδες, μήνες, χρόνια… Ιστορίες διαφορετικές, αλλά με πολλά κοινά αφού η γονική αποξένωση είναι ένα πρόβλημα υπαρκτό και πολύ σοβαρό που ταλανίζει την κυπριακή κοινωνία. H γονική αποξένωση είναι ένα φαινόμενο το οποίο παρατηρείται σε παιδιά χωρισμένων γονέων, όπου ο ένας γονέας καθοδηγεί και «πείθει» τα παιδιά, με άμεσους ή έμμεσους τρόπους, να αρνούνται την επαφή ή οποιαδήποτε σχέση με τον άλλο γονέα και την υπόλοιπη οικογένειά του.

Οπως επισημαίνουν οι ψυχολόγοι υπάρχουν οι αφελείς γονείς οι οποίοι κάνουν αρνητικά σχόλια ο ένας για τον άλλο, κυρίως για να ενδυναμώσουν το δικό τους δεσμό με το παιδί. Υπάρχουν οι ενεργοί γονείς, οι οποίοι φέρονται επικριτικά και υπονομευτικά προς τον άλλο γονέα τον οποίο στοχοποιούν σταθερά. Ομως, αντιλαμβάνονται ότι η συμπεριφορά που υιοθετούν έχει αρνητική επίπτωση στο παιδί τους. Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν οι γονείς με έντονες εμμονές, οι οποίοι είναι αποφασισμένοι να καταστρέψουν το δεσμό του ανήλικου με τον άλλο γονέα και καταφεύγουν στην υιοθέτηση ακραίων μορφών συμπεριφοράς.

Συνομιλώντας μαζί με ανθρώπους που βιώνουν τη γονική αποξένωση αντιλαμβάνεσαι ότι οι ίδιοι δεν δέχονται το ρόλο του θύματος. Θεωρούν όμως την ίδια ώρα πως τα παιδιά τους είναι τα μεγαλύτερα θύματα αφού η γονική αποξένωση θεωρείται μια μορφή ψυχολογικής και συναισθηματικής κακοποίησης για τα παιδιά που την βιώνουν.

Πρόσφατα το ζήτημα συζητήθηκε και στη Βουλή αφού έχει συσταθεί και σχετικό Κίνημα κατά της γονικής αποξένωσης στην Κύπρο. (www.facebook.com/ParentalAlienationCyprus -ΓΟΝΙΚΗ ΑΠΟΞΕΝΩΣΗ ΚΥΠΡΟΣ)

«Θύματα δεν είμαστε εμείς, αλλά τα παιδιά μας»

Μέλη της ομάδας αυτής που δημοσιοποίησαν το πρόβλημα και αφορά τους ίδιους, αλλά και δεκάδες άλλους είναι ο Γιώργος Τσόκκος και η Θέμις Κωνσταντινίδου. Οπως επισημαίνουν, κατά κύριο λόγο τη γονική αποξένωση την βιώνουν οι πατεράδες, αλλά υπάρχει και ένας αριθμός γυναικών, συνήθως ξένων που παντρεύτηκαν με Κυπρίους που δεν βλέπουν τα παιδιά τους.

Σύμφωνα με την κα Κωνσταντινίδου οι ενήλικοι μπορούν να διαχειριστούν τον πόνο τους, τα παιδιά όμως όχι. Αυτά είναι τα θύματα.

Ο κ. Τσόκκος ξεκαθαρίζει ότι δεν τίθεται θέμα διατροφής, άλλωστε το ζήτημα δεν έχει να κάνει με χρήματα, αλλά με ανθρώπινες ψυχές.

Oι γονείς που βιώνουν την αποξένωση ζητούν κάτι πολύ απλό και αυτονόητο. Να γίνει σεβαστό το βασικό δικαίωμα των παιδιών τους να έχουν στη ζωή τους και τους δύο γονείς. Ζητούν να έχουν ποσοτική και ποιοτική επαφή και επικοινωνία με τα παιδιά τους.

Ως ένα μεγάλο πρόβλημα θεωρούνται οι δικαστικές διαδικασίες και η εμπλοκή δικηγόρων. Υπάρχουν δυστυχώς όπως καταγγέλλουν μερικοί δικηγόροι, όχι η πλειοψηφία, που «βοηθούν» στη γονική αποξένωση. Ενδεικτική είναι και η παρέμβαση εντός Βουλής της δικηγόρου Χρυσαυγής Αργυρού, η οποία τόνισε ότι οι δικηγόροι φέρουν τεράστια ευθύνη στα θέματα γονικής αποξένωσης. Πρόσθεσε μάλιστα ότι πολλοί γονείς, οι οποίοι προβαίνουν σε ηθελημένη αποξένωση εναντίον του άλλου γονέα, έχουν δίπλα τους δικηγόρους που τους στηρίζουν στις επιλογές τους.

Βέβαια, όπως σημειώνει η κα Κωνσταντινίδου, η πλειοψηφία των δικηγόρων είναι τίμιοι και λογικοί και δεν συναινούν στη γονική αποξένωση. Από την άλλη όμως υπάρχουν και αυτοί οι οποίοι δεν προασπίζονται το συμφέρον των παιδιών, αλλά των πελατών τους.

Ο κ. Τσόκκος επισημαίνει επίσης ότι για να είναι αποτελεσματική και άμεση η αντιμετώπιση της γονικής αποξένωσης, η εκδίκαση της παρακοής διατάγματος επικοινωνίας πρέπει να γίνεται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, αφού ο παράγοντας χρόνος είναι ενισχυτικός για την περαιτέρω αποξένωση των παιδιών.

---

Μαρτυρίες που συγκλονίζουν

Τις δικές τους μαρτυρίες για το πώς βιώνουν τη γονική αποξένωση μάς κατέθεσαν πολλοί γονείς.

* Η κα Ευθυμία, 60 ετών σήμερα, βιώνει τη γονική αποξένωση εδώ και χρόνια. Οπως αναφέρει η ίδια, μετά το διαζύγιο με τον πρώην σύζυγό της μαζί έφυγαν και τα τρία παιδιά της. Η ίδια μετά και από ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας που είχε, βλέπει τα πράγματα σήμερα διαφορετικά. Εγκατέλειψε τον αγώνα να κερδίσει πίσω τα παιδιά της για να μπορέσει να προχωρήσει μπροστά.

Σε αντίθεση όμως, η πλειοψηφία των γονιών σήμερα θέλει να δημοσιοποιήσει το πρόβλημα και να παλέψει μέχρι τέλους ώστε να έχουν το δικαίωμα να βλέπουν τα παιδιά τους.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι γονείς που αποξενώνονται βλέπουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά στις ιστορίες τους. Θεωρούν ότι η αποξένωση «έρχεται» σιγά – σιγά, απλά οι ίδιοι το αντιλαμβάνονται όταν μια μέρα απλά το παιδί ή τα παιδιά τους δηλώνουν ότι δεν θέλουν να τους δουν. Ολοι οι γονείς που αποξενώνουν τα μωρά δηλώνουν ότι αυτοί δεν έχουν πρόβλημα, αλλά είναι τα ίδια τα παιδιά που δεν θέλουν να δουν τους γονείς.

Αξιοσημείωτο είναι πάντως ότι σε αρκετές αποφάσεις του Οικογενειακού Δικαστηρίου τονίζεται ότι ο γονέας με τον οποίο διαμένει το παιδί και έχει την επιμέλειά του οφείλει να ενθαρρύνει και να προτρέπει την επικοινωνία του παιδιού με τον αιτητή.

* Ο Μάριος εδώ και ένα χρόνο δεν έχει δει τα δύο από τα τρία ανήλικα παιδιά του. Το μεγαλύτερο παιδί συνεχίζει να επισκέπτεται τον πατέρα του, τα δύο μικρότερα όμως αρνούνται. Οπως σημειώνει, σημασία έχει ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο παραδίδεται το παιδί στον άλλο γονέα. Το παιδί δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αντιμετωπίζεται ως ένα πακέτο.

* Ο Αντρέας έχει να δει τα παιδιά του εδώ και δέκα χρόνια. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος και οι γονείς του έχουν το δικαίωμα επικοινωνίας σύμφωνα και με διάταγμα που εκδόθηκε στο παρελθόν, εντούτοις αυτό δεν εφαρμόστηκε ποτέ στην πράξη. Μάλιστα ο παππούς των παιδιών έφυγε από τη ζωή με τον καημό ότι δεν είδε τα εγγόνια του.

Οπως αναφέρει ο κ. Αντρέας, σε απόφαση του Δικαστηρίου δόθηκαν οδηγίες στο Επαρχιακό Γραφείο Ευημερίας Λευκωσίας μεταξύ άλλων να είναι διαθέσιμο να παράσχει οποιαδήποτε βοήθεια ή συνδρομή ζητηθεί με σκοπό την ομαλότερη και αποτελεσματικότερη εφαρμογή του Διατάγματος.

Ωστόσο, όπως ισχυρίζεται ο κ. Αντρέας, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας δεν έχουν συνδράμει στην αποκατάσταση της σχέσης των παιδιών με τον πατέρα και τους γονείς του αξιοποιώντας τις οδηγίες του Δικαστηρίου. Ο ίδιος διερωτάται αν τελικά τα διατάγματα και οι νόμοι είναι απλά για να υπάρχουν. Διερωτάται τελικά ποιος έχει την ευθύνη ούτως ώστε να εφαρμόζονται. Το Γραφείο Ευημερίας, η Αστυνομία; Αφού όπως σημειώνει κανείς δεν αναλαμβάνει.

* Μια άλλη περίπτωση που ήρθε ενώπιόν μας είναι ενός χωρισμένου πατέρα από την Πάφο που εδώ και δύο εβδομάδες δεν έχει δει το παιδί του λόγω συνεχόμενων παρακοών διαταγμάτων επικοινωνίας εκ μέρους της πρώην συζύγου του. «Εχω αποταθεί σε όλους τους φορείς (Αστυνομία, δικαστήριο, Γραφείο Ευημερίας) χωρίς αποτέλεσμα. Η Αστυνομία, εκεί όπου δηλαδή υποβάλλω την καταγγελία για παρακοή, αναφέρει πως για να μπορέσει να εκτελεστεί το διάταγμα, χρειάζεται ένταλμα σύλληψης από το δικαστήριο.

»Ετσι πληροφοριακά να αναφέρω πως σκοπό μου σίγουρα δεν έχω να φυλακιστεί η μάνα του παιδιού μου. Πρέπει όμως με κάποιο τρόπο να μπουν κάποια όρια και να μην κάνει ο καθένας ό,τι θέλει… Μια από τις αιτιολογίες που μου ανέφεραν είναι “Μα θα εμφανιστεί ο αστυνομικός μπροστά στο παιδί; Μπορεί να προκληθούν στο παιδί ψυχικά τραύματα”. Από τη μια συμφωνώ. Από την άλλη όμως σκέφτομαι ότι από τη στιγμή που τίποτα δεν εκτελείται, στο τέλος θα προκληθεί στο παιδί γονική αποξένωση. Τι είναι προτιμότερο; Στο δικαστήριο, όπου επίσης υπέβαλα την καταγγελία για παρακοή, ορίστηκε ακρόαση το φθινόπωρο…

»Ουσιαστικά πληρώνουμε χιλιάδες ευρώ σε δικαστικά/ δικηγορικά έξοδα για να βγει ένα διάταγμα επικοινωνίας το οποίο δεν αξίζει τίποτα επειδή μπορεί κάποιος να το παρακούσει χωρίς να έχει άμεσες συνέπειες. Οι χρονοβόρες διαδικασίες που ακολουθούνται, ουσιαστικά επιβραβεύουν τον γονιό που παρακούει το διάταγμα επικοινωνίας, δίνοντάς του την ευκαιρία να κάνει γονική αποξένωση. Αν μετά από καιρό εγώ δω το παιδί μου κι έχει συντελεστεί γονική αποξένωση και το παιδί μου δεν θέλει να έρθει μαζί μου, ενώ ως τώρα είχαμε μια πολύ δυνατή και καλή σχέση, τότε πάλι όλοι θα σηκώνουν τα χέρια ψηλά λέγοντας πως “αφού δεν θέλει το παιδί να έρθει μαζί σου, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα”».

---

Ριζική αναθεώρηση του Οικογενειακού Δικαίου

Αναγκαία σε περιπτώσεις αποξένωσης η παραπομπή με διατάγματα σε ψυχολόγο

Την ανάγκη μιας ριζικής αναθεώρησης του Οικογενειακού Δικαίου επισημαίνει η πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Μονογονεϊκών Οικογενειών και Φίλων και νομικός, Αργεντούλα Ιωάννου.

Ο Σύνδεσμος επισημαίνει ότι τα προβλήματα από τη λειτουργία των οικογενειακών δικαστηρίων είναι πολλά και θα πρέπει να επιλυθούν στο σύνολό τους. Είναι αναγκαία η ενοποίηση των διαδικασιών ενώπιον των Οικογενειακών Δικαστηρίων, ώστε να επιλυθούν θέματα που αφορούν τις χαμηλές διατροφές που επιδικάζονται, τη γονική μέριμνα που ταλαιπωρεί για χρόνια μέχρι να ληφθεί τελική απόφαση, τις περιουσιακές διαφορές συζύγων που δεν επιλύουν τα ζητήματα των χρεών, αλλά και της νομικής αρωγής που έχει περιοριστεί και την αρνούνται οι κρατικές υπηρεσίες στους ανθρώπους που την έχουν ανάγκη. Εξάλλου τα Οικογενειακά Δικαστήρια πρέπει να μπορούν να χειρίζονται και σύγχρονες μορφές συμβίωσης ανθρώπων ανεξάρτητα φύλου (άτυπες ή με σύμφωνο συμβίωσης) οι οποίες δημιουργούν επίσης υποχρεώσεις.

Ολα αυτά αναδεικνύουν και την ανάγκη συνεχούς εκπαίδευσης των δικαστών σε σύγχρονες αντιλήψεις ισότητας και δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών. Η κα Ιωάννου χαιρετίζει την πρόταση του ΑΚΕΛ για σύσταση μίας ad hoc Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής που να ετοιμάσει εντός τακτού χρονικού διαστήματος τροποποιητικά νομοσχέδια για τον εκσυγχρονισμό του οικογενειακού δικαίου με στόχο τη στήριξη της μονογονικής οικογένειας ως νέου κοινωνικού πυρήνα ανάπτυξης παιδιών και γυναικών.

Οπως επισημαίνει η κα Ιωάννου, το θέμα της γονικής αποξένωσης, όπως ακριβώς και τα προβλήματα που προκύπτουν από τη γονική αποξένωση, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ως μια πτυχή των προβλημάτων που προκύπτουν από τη διάλυση ενός γάμου και να λυθούν στα πλαίσια μιας συνολικής ρύθμισης. Και επειδή πρώτιστος στόχος του δικαστηρίου είναι το συμφέρον των παιδιών, επιβάλλεται να εισαχθεί δυνατότητα στα δικαστήρια να παραπέμπουν με διάταγμα περιπτώσεις γονικής αποξένωσης πρώτα σε αξιολόγηση από επαγγελματία ψυχολόγο και στη συνέχεια σε ψυχολογική υποστήριξη.

Με τον τρόπο αυτό θα εντοπίζονται οι πραγματικοί λόγοι της αποξένωσης (ποιος εν τέλει ευθύνεται) και θα παραπέμπονται οι γονείς και τα παιδιά σε διαδικασία σωστής αποκατάστασης της γονικής σχέσης ώστε τα παιδιά να σταματήσουν να θυματοποιούνται ή να ταλαιπωρούνται με ανεφάρμοστα διατάγματα. Σε κάθε περίπτωση το οικογενειακό δικαστήριο θα πρέπει να ενεργεί με ταχύτητα και σεβασμό στον ψυχισμό των παιδιών. Αλλα και οι δύο γονείς να μάθουν να σέβονται την προσωπικότητα, τα θέλω και τα δικαιώματα των παιδιών τους μέσα στο σύγχρονο κόσμο και να μην εξοντώνουν αυτά με τους δικούς τους εγωισμούς. Δηλαδή η γονική σχέση να μην είναι εν τέλει μια βασανιστική διαδικασία για το παιδί, αλλά να κερδίζεται με σωστή υποστήριξη.

Οπως ανέφερε η κα Ιωάννου, δυστυχώς η διαιώνιση των οικογενειακών διαφορών δημιουργούν το υπόβαθρο να «χρησιμοποιούνται» σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά για εκδίκηση και πρόκληση ταλαιπωρίας ανάμεσα στους γονείς με στόχο την απόσπαση «οφέλους» ή λύσεων στις άλλες διαφορές, όπως τα περιουσιακά ή το διαζύγιο ή οι διατροφές.

Στη διαδικασία αυτή σημαντικό ρόλο έχει να παίξει το Γραφείο Ευημερίας, το οποίο είναι αποδυναμωμένο και οι λειτουργοί του δεν μπορούν να κάνουν σωστή δουλειά αφού δεν έχουν χρόνο να ασχοληθούν σωστά με κάθε περίπτωση. Πρέπει να προσληφθούν ειδικοί ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, οι οποίοι να αποσπαστούν στην υποστήριξη της δουλειάς των οικογενειακών δικαστηρίων και της στήριξης της μονογονικής οικογένειας και των παιδιών, ιδιαίτερα στη χρονική περίοδο επίλυσης των διαφορών. Αυτό που συμβαίνει σήμερα, όπως μας είπε η κα Ιωάννου, είναι μια θλιβερή υπόθεση παντελούς απουσίας υποστηρικτικών δομών.

Βέβαια, όπως σημειώνει η κα Ιωάννου, να μην ξεχνούμε ότι υπάρχουν και πατεράδες οι οποίοι δεν ασκούν το δικαίωμα επικοινωνίας αφού σήμερα η επικοινωνία αποτελεί δικαίωμα για τους πατεράδες, ενώ για τις μητέρες υποχρέωση. Ως αποτέλεσμα αυτής της διάκρισης μητέρες φυλακίζονται άδικα και αδικαιολόγητα επειδή τα παιδιά αρνούνται να πάνε στον πατέρα τους, χωρίς να διαγνωστούν οι πραγματικοί λόγοι που το παιδί δεν πάει στον πατέρα του, ενώ για άλλες μητέρες το διάταγμα επικοινωνίας κρέμεται πάνω στο κεφάλι τους σαν δαμόκλειος σπάθη ακόμα και αν έχουν αντικειμενική δυσκολία να συμμορφωθούν (θεωρούνται ότι παραβαίνουν το διάταγμα).

Η πρόεδρος των μονογονιών σημειώνει ότι είναι φανερό πια ότι το όλο σύστημα απονομής της δικαιοσύνης στα οικογενειακά δικαστήρια νοσεί και δεν μπορεί να λυθεί με μπαλώματα. «Τα προβλήματα που δημιουργούνται στην επίλυση των οικογενειακών διαφορών επιβεβαιώνουν ότι η πρόταση του ΑΚΕΛ για ριζική αναθεώρηση του δικαίου είναι και επίκαιρη και υπάρχει επείγουσα ανάγκη να προχωρήσει. Αναμένουμε ότι ο Υπουργός Δικαιοσύνης θα προχωρήσει χωρίς καθυστέρηση στη σύσταση Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής με τη συμμετοχή όλων των αρμόδιων και ενδιαφερόμενων φορέων».

Σημαντική πρόταση ΑΚΕΛ για Οικογενειακό Δίκαιο

Οπως επισημαίνει η βουλευτής του ΑΚΕΛ, Σκεύη Κουκουμά, σε πρόσφατη συνεδρία της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ισων Ευκαιριών συζητήθηκε το πρόβλημα των χωρισμένων συζύγων υπό τη σκοπιά της γονικής αποξένωσης. Τις περιπτώσεις δηλαδή όπου μετά τα διαζύγια ο ένας εκ των δύο γονέων αποξενώνεται από τα παιδιά του χωρίς τη δική του θέληση.

«Αυτό που θέλουμε να τονίσουμε είναι η ανάγκη για προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών και είναι κάτω από αυτό το πρίσμα που θα πρέπει να δοθούν οι όποιες λύσεις στο πρόβλημα.

»Από την άλλη δεν μπορούμε να μην αναφέρουμε την ανάγκη για αναθεώρηση και εκσυγχρονισμό του Οικογενειακού Δικαίου, θέμα που οι βουλευτές του ΑΚΕΛ έχουμε ήδη εγγράψει στην Επιτροπή Νομικών της Βουλής. Αμεσα όμως θα πρέπει να αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα γονικής αποξένωσης, καθώς και η ανάγκη για ταχύτερη εξέταση των διαταγμάτων παρακοής και ακόμη ταχύτερη εξέταση των μονομερών προσωρινών διαταγμάτων γονικής μέριμνας».

Ενα από τα πιο σημαντικά προβλήματα, προσθέτει η Σκεύη Κουκουμά, είναι το μειωμένο κονδύλι που παραχωρείται στο Ταμείο Νομικής Αρωγής, αλλά και το γεγονός ότι πρέπει να βελτιωθεί το σύστημα και τα κριτήρια παραχώρησης νομικής αρωγής διαφορετικά παραμένει γράμμα κενό και στην ουσία εμποδίζει τη δυνατότητα απόλαυσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Για απάμβλυνση του προβλήματος υπάρχει ανάγκη για ενίσχυση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας για να ανταποκρίνονται σωστά και έγκαιρα στην ετοιμασία των κοινωνικοοικονομικών εκθέσεων, αλλά και επιμόρφωσης των δικαστικών που ασχολούνται με θέματα που αφορούν τα παιδιά σε σχέση με τις πρόνοιες διεθνών συμβάσεων που αφορούν την προστασία και το σεβασμό των δικαιωμάτων των παιδιών».

Σε ό,τι αφορά την πρόταση του ΑΚΕΛ, αυτή προτείνει μεταξύ άλλων απλοποίηση και ενοποίηση των διαδικασιών ενώπιον των Οικογενειακών Δικαστηρίων ώστε να μειωθούν τα έξοδα, η ταλαιπωρία και ταχύτερα να επιλύονται οι όποιες διαφορές.

Περιορισμένος και ανεπαρκής ο ρόλος των Κρατικών Υπηρεσιών

Ενώπιον της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού φτάνουν πολλά παράπονα που αφορούν τα προβλήματα επικοινωνίας παιδιού-γονέα. Και η ίδια η Επίτροπος έχει διαπιστώσει από τη διερεύνηση των παραπόνων αυτά που περιγράφουν οι ίδιοι οι επηρεαζόμενοι.

Δηλαδή ότι οι διαδικασίες που εφαρμόζονται, τόσο από μέρους των εμπλεκομένων Κρατικών Υπηρεσιών όσο και από τα δικαστήρια, καταλήγουν να είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες.

Αυτό, σε συνάρτηση με τον περιορισμένο ή ανεπαρκή ρόλο των Κρατικών Υπηρεσιών, έχει ως αποτέλεσμα οι ίδιες οι Κρατικές Υπηρεσίες να πλήττουν το συμφέρον του παιδιού, επεκτείνοντας και παρατείνοντας την απόσταση που δημιουργείται ανάμεσα στο παιδί και τον γονέα του και τη συναισθηματική βία που υφίσταται το παιδί και, παράλληλα, αποθαρρύνοντας και ταλαιπωρώντας τους γονείς που αποτείνονται στις αρμόδιες Υπηρεσίες.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, όσο μεγαλύτερο διάστημα παραμένει το παιδί με τον ένα γονέα, τόσο περισσότερο αυτό θα αντισταθεί να μετακινηθεί στον άλλο γονέα. Από τη διερεύνηση των παραπόνων από την Επίτροπο, διαπιστώθηκε η σοβαρότητα των χρόνιων και των ακραίων προβλημάτων που δημιουργούνται λόγω της έντονης δυσλειτουργικότητας της σχέσης μεταξύ των γονέων μετά το χωρισμό σε βάρος του συμφέροντος του παιδιού.