Με αφορμή … “Ποιό Σώμα;” στην Αθήνα

Με αφορμή …τον νέο κύκλο παραστάσεων στην Αθήνα του θεατρικού έργου Ποιο Σώμα; των Ελένης Κοσμά και Κορίνας Κονταξάκη στο Black Box του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης ο σκηνοθέτης του έργου Μενέλαος Καραντζάς μιλά στον Ορίζοντα:

«Το έργο Ποιο Σώμα; μού προτάθηκε από τη Λεία Βιτάλη όταν ετοίμαζε το 2ο Φεστιβάλ Διαρκείας Νεοελληνικού Eργου του 21ου αιώνα για τη σεζόν 2015-16 και είχε αποφασίσει να συμπεριλάβει σ’ αυτό συγγραφείς που γράφουν στην νεοελληνική γλώσσα αλλά δεν ζουν στην Ελλάδα. Επίσης, είχα συζητήσει γι’ αυτό και με τη Χρύσα Σπηλιώτη που συμμετείχε ως μέντορας στο πρόγραμμα θεατρικής γραφής PLAY που είχαν οργανώσει ο ΘΟΚ και το Κυπριακό Κέντρο του ΔΙΘ και στα πλαίσια του οποίου είχε πρωτογραφτεί και εξελιχθεί το έργο.

Το ενδιαφέρον μου για το έργο ξεκίνησε ήδη από τον τίτλο του, που έχει στο τέλος του ένα ερωτηματικό. Η ερώτηση που διατυπώνεται είναι οντολογική αλλά και πρακτική και αφορά τις σχέσεις ανάμεσα στο σώμα, το φύλο και τον εαυτό μας. Το σώμα που αντιλαμβανόμαστε ως δικό μας είναι το ίδιο μ’ αυτό που βλέπουν οι άλλοι; Ο εαυτός μας ορίζεται από το φύλο ή ισχύει το αντίστροφο; Και όσον αφορά την παράσταση: Ποιος θέτει το ερώτημα και ποιος καλείται να το απαντήσει; Ο κεντρικός χαρακτήρας; Οι υπόλοιποι ήρωες του έργου; Το κοινό που παρακολουθεί την παράσταση;

Επίσης, το ενδιαφέρον μου κεντρίστηκε ιδιαίτερα από το γεγονός ότι το έργο αφορά τη δυσφορία φύλου, ένα θέμα που με είχε απασχολήσει σε εκπαιδευτικό και ερευνητικό επίπεδο κατά την ενασχόλησή μου με την ιατρική, επειδή ένα τμήμα της αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης εμπίπτει μέσα στα πλαίσια της ιατρικής ειδικότητάς μου. Η προηγούμενη επαφή μου με το αντικείμενο αυτό επέτρεψε την ευκολότερη πρόσβαση σε υλικό που μας ήταν απαραίτητο για να προσεγγίσουμε με τους ηθοποιούς τους χαρακτήρες στις πρόβες, καθώς και την καλύτερη ανάλυση και επεξεργασία των πληροφοριών που αφορούσαν την ψυχιατρική, την ενδοκρινολογία και την πλαστική χειρουργική και είχαν άμεση συνάφεια με το θέμα και την πλοκή του έργου.

Παρά τα βήματα που γίνονται για την αλλαγή των αντιλήψεων που επικρατούν, πιστεύω ότι η ελληνική κοινωνία είναι ιδιαίτερα συντηρητική στα θέματα που αφορούν το φύλο και ειδικά για μία κατάσταση όπως η δυσφορία φύλου, που συνήθως παρερμηνεύεται -ηθελημένα ή όχι- και λανθασμένα ταυτίζεται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό, η αντιμετώπιση κινείται στο φάσμα ανάμεσα στην πλήρη άγνοια και στο κρύψιμο κάτω απ’ το χαλί. Το θέατρο αναδεικνύει σίγουρα τα θέματα που σχετίζονται με τη διαφορετικότητα, αλλά προσωπικά είμαι επιφυλακτικός όταν αυτή η ανάδειξη γίνεται με στόχο απλά ενημερωτικό και πληροφοριακό ή, ακόμη χειρότερα, διδακτικό.

Το έργο βασίζεται στην ιστορία ζωής ενός προσώπου που οι δύο συγγραφείς γνωρίζουν και ένα μεγάλο μέρος του έργου απηχεί κείμενα γραμμένα από το πρόσωπο αυτό. Το στοιχείο της μαρτυρίας που υπάρχει μέσα στο έργο τού προσδίδει αυθεντικότητα, που θεωρώ ότι χρειάζεται να μεταφερθεί στους θεατές μέσω της παράστασης. Επειδή, όμως, στο έργο ο ένας από τους χαρακτήρες επί σκηνής είναι φανταστικός, το πλαίσιο της παράστασης βρίσκεται τελικά στο όριο μεταξύ πραγματικού και εξωπραγματικού, με κύριο στοιχείο την αφαίρεση των ρεαλιστικών λεπτομερειών και την επικέντρωση στο πώς η κεντρική ηρωίδα βιώνει την κατάσταση της δυσφορίας φύλου.

Η δική μου προσπάθεια στο θέατρο είναι να παρουσιάζω μια ιστορία και μέσω της θεατρικής γλώσσας να αναδεικνύω αυτήν. Κάθε ιστορία, φυσικά, εμπεριέχει τόσο στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς όσο και περιγραφές κοινωνικών καταστάσεων. Επειδή και η αφήγηση της ιστορίας αλλά κυρίως η πρόσληψή της από τον κάθε θεατή είναι θέματα προσωπικής αντίληψης, δεν θέλω να ορίζω ζητούμενα και στόχους στο επίπεδο αυτό, αφού ο κάθε θεατής θα παρακολουθήσει την παράσταση εκείνη που οι εμπειρίες του θα του επιτρέψουν ή θα του αποκαλύψουν.

Οι αντιδράσεις του κοινού συνολικά κατά την περίοδο Μαΐου-Ιουνίου ήταν πολύ θετικές και ενθαρρυντικές για την προσπάθειά μας και το γεγονός αυτό μάς οδήγησε στην απόφαση να επαναλάβουμε το έργο την τωρινή περίοδο και μάλιστα με την έμπρακτη στήριξη του Μορφωτικού Γραφείου της Πρεσβείας της Κύπρου στην Ελλάδα “Σπίτι της Κύπρου”, τη διευθύντρια του οποίου, Μαρία Παναγίδου, θέλω να ευχαριστήσω δημόσια από τη θέση αυτή.

Νομίζω ότι το κοινό εστίασε κυρίως στην Ιωάννα και στη μητέρα της, επειδή η μεταξύ τους σχέση είναι εκείνη που κυρίως εξετάζεται και αναπτύσσεται στο έργο. Οι ρόλοι του Πάρη, που είναι ένα φανταστικό πρόσωπο, και της Κατερίνας, που είναι πραγματικό πρόσωπο, αν και ισότιμοι με τους άλλους δύο, λειτουργούν κυρίως για την εστίαση του ενδιαφέροντος στα δύο κύρια πρόσωπα του έργου».

Οι παραστάσεις έχουν αρχίσει και συνεχίζονται: 3, 4, 5, 10, 11, 12 Οκτωβρίου στις 21.00 στο Black box, στο Iδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206, Ταύρος, Αθήνα,

Τηλέφωνο: 2103418550