Με το πέρασμα του χρόνου δυσκολότερα εντοπίζονται χώροι ταφής αγνοουμένων

Συνέντευξη στη Μαρία Φράγκου

Με το πέρασμα του χρόνου είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν χώροι ταφής αγνοουμένων. Αυτή την τραγική πραγματικότητα παραδέχεται στη «Χαραυγή» το Ε/κ μέλος στη Διερευνητική Επιτροπή των Αγνοουμένων Λεωνίδας Παντελίδης. Την ίδια ώρα, ο κ. Παντελίδης αναφέρεται στις ανασκαφές σε στρατιωτικές ζώνες -από τα μεγαλύτερα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι αρμόδιοι στην προσπάθεια διερεύνησης αγνοουμένων- ενώ υποδεικνύει πως ο σκυβαλότοπος του Δικώμου ήταν και παραμένει ένα από τα δυσκολότερα θέματα της προσπάθειας διερεύνησης αγνοουμένων.

Όσο περνούν τα χρόνια, όλο και περισσότερος κόσμος παίρνει το θάρρος να δώσει πληροφορίες ή στοιχεία που θα διευκολύνουν το έργο των ερευνητών. Το γεγονός, όμως, ότι η ΔΕΑ υπολείπεται πληροφορίες για τις μισές περιπτώσεις που διερευνά, καταδεικνύει και το μέγεθος της απόστασης που πρέπει να διανυθεί μέχρι και τη διακρίβωση της τύχης όλων των αγνοουμένων της κυπριακής τραγωδίας.

 

• Η τελευταία αποκάλυψη οστών στη θαλάσσια περιοχή των Περβολιών στη Λάρνακα προκάλεσε ροή πληροφοριών από την κοινότητα
• Η ανασκαφή στο σκυβαλότοπο του Δικώμου θα γίνει, αλλά πρέπει να γίνει την κατάλληλη στιγμή με τον κατάλληλο τρόπο και αφού επιβεβαιωθούν όσο το δυνατόν καλύτερα οι πληροφορίες
• Έχουν ταυτοποιηθεί τα οστά 12 Ε/κ της περιόδου 1963-64, 688 Ε/κ του 1974, 95 Τ/κ του 1963-64 και 174 Τ/κ του 1974

Η παροχή πληροφοριών ήταν πάντα η «αχίλλειος πτέρνα» στην προσπάθεια που καταβάλλει η ΔΕΑ στο έργο της. Πώς είναι σήμερα τα πράγματα; Έχει ξεθαρρέψει ο κόσμος, και στη μια και στην άλλη κοινότητα; Δίνει πληροφορίες;
Θυμίζω ότι μας υπολείπονται περίπου οι μισές περιπτώσεις. Για να μπορέσουμε να τις ολοκληρώσουμε έχουμε ανάγκη από στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν σε επιτυχία τις προσπάθειές μας.
Ροή πληροφοριών υπάρχει και ταυτόχρονα γίνεται επαναξιολόγηση και παλαιότερων πληροφοριών. Η τελευταία, όμως αποκάλυψη οστών στη θαλάσσια περιοχή της κοινότητας των Περβολιών στη Λάρνακα, προκάλεσε ροή πληροφοριών από την κοινότητα. Φαίνεται ότι ο κόσμος χρειάζεται έναυσμα για να μιλήσει. Αυτό συμβαίνει τόσο στις ελεύθερες περιοχές όσο και στα κατεχόμενα, προπάντων σε χωριά που ήταν παραδοσιακά μεικτά χωριά. Αυτό το θέμα της συλλογής πληροφοριών είναι κάτι που προβληματίζει και απασχολεί τη ΔΕΑ. Το πώς δηλαδή θα προσεγγίσουμε τον κόσμο. Πώς να ξεκλειδώσουμε πληροφορίες.

Πόσο συχνά συμβαίνει οι πληροφορίες αυτές να επαληθεύονται και πόσο συχνά να είναι ψευδείς ή παραπλανητικές;
Σύμφωνα με τα στατιστικά που είναι δημοσιευμένα στη σελίδα της ΔΕΑ στο διαδίκτυο, το ποσοστό ανασκαφών στις οποίες εντοπίστηκαν οστά τον τελευταίο χρόνο ήταν 17%. Τα τελευταία 4 χρόνια το ποσοστό αυτό κυμαίνεται ανάμεσα σε 17-19%, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας ήταν 44% το 2007. Αυτό που παρατηρείται είναι ότι με το πέρασμα του χρόνου είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν χώροι ταφής αγνοουμένων.

Τι γίνεται με τις στρατιωτικές ζώνες; Είναι η δυσκολότερη πτυχή διερεύνησης για ευνόητους λόγους. Είχαν συμφωνηθεί 30 σημεία για την περίοδο 2019-21. Σε πόσες από αυτές δόθηκε άδεια πρόσβασης και πόσες έχουν ανασκαφεί;
Από τα 30 σημεία έχουν ανασκαφεί τα τρία. Σε δύο από αυτά πραγματοποιούνται ανασκαφές και σε άλλα πέντε έχουν ήδη πραγματοποιηθεί προκαταρκτικές επισκέψεις για ολοκλήρωση της έρευνας και προγραμματισμού των ανασκαφών. Το 2019 ανασκάφηκαν επίσης άλλα δύο σημεία, τα οποία είχαν συμφωνηθεί στο παρελθόν και των οποίων η ανασκαφή εκκρεμούσε.

Ο σκυβαλότοπος του Δικώμου ήταν και παραμένει ένα από τα δυσκολότερα θέματα της προσπάθειας διερεύνησης αγνοουμένων. Πώς προχωρά η ανασκαφή εκεί;
Το θέμα του σκυβαλότοπου του Δικώμου είναι πράγματι δύσκολη περίπτωση. Επειδή θα απορροφήσει μεγάλο μέρος των ενεργειών μας, θα πάρει χρόνο, έχει υψηλό κόστος και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα λόγω της έκτασης του χώρου να μην εντοπίσουμε τα οστά. Η ανασκαφή όμως αυτή θα γίνει, αλλά πρέπει να γίνει την κατάλληλη στιγμή με τον κατάλληλο τρόπο και αφού επιβεβαιωθούν όσο το δυνατόν καλύτερα οι πληροφορίες.

Πού αλλού γίνονται σήμερα ανασκαφές;
Αυτή την περίοδο πραγματοποιούνται ανασκαφές σε επτά χώρους. Έξι στις κατεχόμενες περιοχές και μία στις ελεύθερες. Συγκεκριμένα τα συνεργεία της ΔΕΑ εργάζονται σε Λάπηθο, Καραβά, Τράχωνα, Άγιο Ιλαρίωνα, Λευκωσία (2 χώροι) και Περβόλια.

Η ψηφιοποίηση των αρχείων στη ΔΕΑ λειτουργεί; Αξιοποιείται αυτή η ψηφιοποίηση; Και πόσο διευκόλυνε το έργο των ερευνητών;
Η ψηφιοποίηση σίγουρα βοηθά. Να πω όμως ότι η ψηφιοποίηση δεν είναι ο μόνος τρόπος όπου η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει τις προσπάθειές μας. Υπάρχουν και άλλοι τρόποι τόσο για την ανάλυση πληροφοριών όσο και για διαγνωστικούς σκοπούς σε ενδεχόμενους χώρους ενδιαφέροντος όπου προσπαθούμε να εφαρμόσουμε πιο προχωρημένες τεχνολογίες.

Πόσες υποθέσεις υπάρχουν στο Ανθρωπολογικό Εργαστήρι της ΔΕΑ που περιμένουν την ολοκλήρωσή τους;
Υπάρχει ένας αριθμός 130 υποθέσεων υπό ανάλυση για τις οποίες αναμένεται η ολοκλήρωση. Υπάρχει επίσης ένα αριθμός 80 υποθέσεων, των οποίων η ταυτοποίηση εκκρεμεί. Σε αυτές περιλαμβάνονται υποθέσεις όπου δεν υπάρχει ταύτιση με τη βάση των συγγενικών δειγμάτων, υποθέσεις που δεν σχετίζονται με τη ΔΕΑ και οστά που απέτυχαν να αποδώσουν γενετικά αποτελέσματα.

Τι λένε τα στοιχεία σας για τις ταυτοποιήσεις Ε/κ και Τ/κ. Και των δύο περιόδων;
Έχουν ταυτοποιηθεί τα οστά 12 Ε/κ της περιόδου 1963-64, 688 Ε/κ του 1974, 95 Τ/κ του 1963-64 και 174 Τ/κ του 1974. Στους αριθμούς αυτούς δεν συμπεριλαμβάνονται πεσόντες, ο αριθμός των οποίων φθάνει τους 550 περίπου. Και αφορά ανθρώπους που υπάρχει μαρτυρία ότι τους είδαν νεκρούς. Η ευθύνη για τους πεσόντες ανήκει στο Γραφείο του Επιτρόπου για Ανθρωπιστικά Θέματα. Εμείς, η ΔΕΑ δηλαδή, διερευνά τον κατάλογο που έχει συμφωνηθεί από την έναρξη λειτουργίας της.

Κι άμα σας υποδείξουν έναν πιθανό χώρο ταφής, δεν ξέρετε από πριν…
Όταν μας υποδειχθεί πιθανός χώρος ταφής, εμείς προχωράμε σε ανασκαφή. Μπορεί να μας δώσει αγνοουμένους, μπορεί να μας δώσει πεσόντες ή αδήλωτα άτομα, άτομα δηλαδή που δεν βρίσκονται σε κανέναν κατάλογο.