Μελέτη: Αυξημένοι οι κίνδυνοι ρύπανσης της θάλασσας της Λεμεσού

Μελέτη δείχνει τους ορατούς κινδύνους που απειλούν σήµερα τη θαλάσσια περιοχή της Λεµεσού: λιµάνια και πλοία, δραστηριότητες εξερεύνησης και εξόρυξης υδρογονανθράκων, µαρίνες και σκάφη αναψυχής, κατασκευές, ξενοδοχεία κ.λπ.

Του Χρήστου Χαραλάµπους

Τα ευρήµατα της Μελέτης που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήµιο Frederick και τον ∆ήµο Λεµεσού, στα πλαίσια του Έργου «Γαλάζια Λεµεσός: Αξιολόγηση περιβαλλοντικών κινδύνων», αποτελούν σηµαντικά εργαλεία για το κράτος και τις Τοπικές Αρχές, στην προσπάθεια να αντιµετωπιστούν οι ορατοί και αόρατοι κίνδυνοι που απειλούν σήµερα το θαλάσσιο περιβάλλον της Λεµεσού.

Τη σηµασία και στόχους της Μελέτης ανέλυσε µιλώντας στη «Χαραυγή», ο διευθυντής του Έργου και πρόεδρος του Τµήµατος Ναυτιλίας και Εµπορίου του Πανεπιστηµίου Frederick, ∆ρ Άγγελος Μενελάου. Αναφέρεται στους πιθανούς κινδύνους που απειλούν το περιβάλλον της Λεµεσού και τονίζει ότι δεν πρέπει να αφεθεί και αυτή η Μελέτη αναξιοποίητη στα συρτάρια των αρµόδιων Αρχών.

Σκοπός της Μελέτης, όπως αναφέρει ο ∆ρ Μενελάου, είναι να εντοπισθούν και να αξιολογηθούν οι κίνδυνοι που αφορούν το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον της Λεµεσού και να υποβληθούν εισηγήσεις µε σκοπό την εφαρµογή βέλτιστων πρακτικών για τη µείωσή τους, αλλά και την αποτελεσµατικότερη αντιµετώπιση τυχόν περιβαλλοντικών περιστατικών. Βασικό χαρακτηριστικό της έρευνας είναι ο ολιστικός τρόπος µε τον οποίο εξετάζονται οι κύριες δραστηριότητες που διεξάγονται στην παράκτια ζώνη της Λεµεσού.

Συγκεκριµένα, έχουν εντοπιστεί και αξιολογηθεί παράλληλα και συνολικά οι κίνδυνοι που προκύπτουν από τη λειτουργία των λιµανιών και των πλοίων, τις δραστηριότητες εξερεύνησης και εξόρυξης υδρογονανθράκων, τις µαρίνες και τα σκάφη αναψυχής, τις ιχθυοκαλλιέργειες και την αλιεία, τις κατασκευές και τα ξενοδοχεία, τη διαχείριση αποβλήτων και τα θαλάσσια αθλήµατα.

Η έρευνα έχει βασιστεί σε διεθνώς αναγνωρισµένη µεθοδολογία του ∆ιεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισµού και σε αυτήν έχουν εργαστεί, για ενάµιση περίπου χρόνο, πέραν των 25 Κύπριων και ξένων ερευνητών που εξειδικεύονται σε διαφορετικά γνωστικά αντικείµενα, ενώ έχουν συνεργαστεί περισσότεροι από 100 οργανισµοί που έχουν άµεση σχέση µε δραστηριότητες που διεξάγονται στην περιοχή.

Η γεωγραφική περιοχή που καλύπτεται από τη Μελέτη, ξεκινά, σε ό,τι αφορά το µήκος, από τις Βάσεις Ακρωτηρίου και την περιοχή του Lady’s Mile και τελειώνει στο Βασιλικό που -αν και βρίσκεται έξω από τον κόλπο της Λεµεσού, κρίθηκε ότι οι εγκαταστάσεις τερµατικών και οι συναφείς δραστηριότητες δύναται να επηρεάσουν τον κόλπο της Λεµεσού.

Όσον αφορά το πλάτος, το Τµήµα Περιβάλλοντος έχει οριοθετήσει την παράκτια περιοχή της ξηράς σε µερικές ζώνες. Για τους σκοπούς της έρευνας εξετάζεται κυρίως η άµεσα επηρεαζόµενη ζώνη που φτάνει τα 500 µέτρα από τις ακτές.

Στη Μελέτη λήφθηκε υπόψιν και έρευνα κοινής γνώµης που διενεργήθηκε µέσα στα πλαίσια του 1ου Blue Limassol Forum πριν από ένα χρόνο µε τη συµµετοχή πέραν των 500 πολιτών, και µέσα από την οποία έχουν αναδειχθεί συγκεκριµένες ανησυχίες που αφορούν το περιβάλλον και τις ακτές της Λεµεσού.

Τα ολοκληρωµένα ευρήµατα της Μελέτης θα δοθούν στη δηµοσιότητα τον Φεβρουάριο στο πλαίσιο του 2ου Blue Limassol Forum ώστε να αποτελέσουν ένα χρήσιµο επιστηµονικό εργαλείο σε µελλοντικές πολιτικές, αλλά και σε σχέδια δράσης µε σκοπό τη µείωση των περιβαλλοντικών κινδύνων και την αποτελεσµατική αντιµετώπιση σχετικών περιστατικών που προκύπτουν µέσα από τις αυξανόµενες δραστηριότητες στην παράκτια περιοχή της Λεµεσού.

Σχέδια δράσης μπλοκάρονται στην έλλειψη συντονισμού

Υποδεικνύοντας ότι η θάλασσα αποτελεί έναν πλούτο για την Κύπρο και ειδικότερα για τη Λεµεσό, αφού σε αυτήν µπορούν να δραστηριοποιηθούν κρατικοί και ιδιωτικοί οργανισµοί µε σκοπό το οικονοµικό όφελος, την ψυχαγωγία, αλλά και τη διαβίωση µέσω του εµπορίου, της αλιείας και των ιχθυοκαλλιεργειών, ο ∆ρ Μενελάου επισηµαίνει ότι στην προσπάθεια αυτή «η εποικοδοµητική συνεργασία όλων των εµπλεκόµενων και αρµόδιων φορέων αποδεικνύει ότι η κοινωνία θέλει και απαιτεί να υπάρχει σωστή διαχείριση του θαλάσσιου περιβάλλοντος της πόλης». Κι αυτό, επειδή «ειδικά ο Λεµεσιανός θεωρεί τη θάλασσα ως ένα ιδιαίτερο πλεονέκτηµα για την πόλη που δεν θέλει να το χάσει».

Το γεγονός ότι οι παραλίες της Κύπρου, συµπεριλαµβανοµένων και αυτών της Λεµεσού, έχουν αναγνωριστεί διεθνώς ως από τις καλύτερες της Ευρώπης εξ ου και η εξασφάλιση των Γαλάζιων Σηµαιών, σηµαίνει ότι τα νερά έχουν µια καλή ποιότητα. Όµως από την άλλη, όπως σηµειώνεται, «τίθενται αυξανόµενοι κίνδυνοι που προκύπτουν από τις συνεχώς αυξανόµενες δραστηριότητες».

Μέσα από τις συνεντεύξεις που έγιναν, έχει διαπιστωθεί ότι οι διάφοροι φορείς εφαρµόζουν πρακτικές και έχουν αρκετά σχέδια δράσης που αφορούν τη διαχείριση του περιβάλλοντος και των σχετικών κινδύνων, ωστόσο, όπως σηµειώνει ο ∆ρ Μενελάου, «αυτό που λείπει είναι ένας πλήρης και πιο απλοποιηµένος συντονισµός στις σχετικές διαδικασίες». Σε πολλές περιπτώσεις, όπως διευκρινίζει, «παρατηρείται ένας κάθετος και συνάμα περίπλοκος τρόπος διαχείρισης, ο οποίος αναπόφευκτα καταλήγει ως σηµαντική αδυναµία στο να επιτευχθεί αποτελεσµατικότερη πρόληψη και αντιµετώπιση τυχόν περιβαλλοντικών περιστατικών».

Με βάση τα ευρήµατα της Μελέτης, λοιπόν, καταδεικνύεται η ανάγκη για ενοποίηση των δεδοµένων, σαν µια άµεση πρακτική λύση ώστε να βοηθηθούν οι αρµόδιες Αρχές να συντονίσουν τις προσπάθειές τους και να επιτευχθούν οι απαραίτητες συνέργειες και όπως υποδεικνύει ο Καθηγητής «σίγουρα η χρήση τεχνολογίας θα βοηθούσε στην επίτευξη του στόχου αυτού ο οποίος επιπλέον θα έδινε στις αρµόδιες Αρχές την ικανότητα να έχουν µια πιο ολοκληρωµένη εικόνα όσον αφορά το σύνολο των περιβαλλοντικών πιέσεων που δέχεται το θαλάσσιο και παράκτιο περιβαλλοντικό σύστηµα της Λεµεσού».

Χρήση τεχνολογίας για καλύτερη διαχείριση του περιβάλλοντος

Απαντώντας σε ερώτηση για το τι θα µπορούσε να γίνει άµεσα για αντιµετώπιση των κινδύνων που απειλούν τη θάλασσα και γενικότερα το περιβάλλον της Λεµεσού, ο ∆ρ Μενέλαου αναφέρει ότι η μελέτη παραθέτει µια σειρά εισηγήσεων που θα µπορούσαν να βοηθήσουν το κράτος, αλλά και την Τοπική Αυτοδιοίκηση στην ανάπτυξη σχεδίων δράσης, µε σκοπό την πρόληψη και µείωση των περιβαλλοντικών κινδύνων, ώστε παράλληλα µε τη ραγδαία ανάπτυξη της πόλης να εξασφαλίζεται η προστασία του περιβάλλοντος και οι αρχές της αειφορίας.

Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στην ανάγκη να αξιοποιηθεί περισσότερο η τεχνολογία σε όλα τα στάδια διαχείρισης του περιβάλλοντος. Για παράδειγµα, «µε τη µελέτη πληθυσµιακής πυκνότητας µε τη βοήθεια τρισδιάστατων προσοµοιωτών, θα µπορούσαν να εντοπισθούν οι ευάλωτες περιοχές του Κόλπου της Λεµεσού ώστε να υπάρξει και ο ανάλογος προγραµµατισµός για την πρόληψη, διαχείριση και αντιµετώπιση των πιθανών κινδύνων µέσα από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, αλλά και να γίνει ο κατάλληλος σχεδιασµός στην ανάπτυξη στη Λεµεσό που αφορά και τις κτιριακές κατασκευές».

Επίσης, θα µπορούσε «να εξεταστεί η πιθανότητα εγκατάστασης καµερών µε ειδικούς αισθητήρες που θα µπορούσαν να συνδράµουν στον αποτελεσµατικό έλεγχο και παρακολούθηση των ακτών, αλλά και να διαπιστώνεται κατά πόσον εφαρµόζονται οι υφιστάµενοι κανονισµοί».

Η εναέρια συστηµατική επιτήρηση του θαλάσσιου χώρου µε τη χρήση σύγχρονης τεχνολογίας (π.χ. µε τη χρήση drones) θεωρείται κεφαλαιώδους σηµασίας για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, τον εντοπισµό πηγών ρύπανσης και την έγκαιρη και αποτελεσµατική αντιµετώπισή τους.

Βέβαια, όπως τονίζει ο καθηγητής, υπάρχει και η ανάγκη να κτιστεί περιβαλλοντική κουλτούρα µε την επιµόρφωση σε νεαρές ηλικίες και µέσα από ακαδηµαϊκά προγράµµατα.