Μια ουτοπική Διακήρυξη

Της Ελένης Μαύρου

73 χρόνια μετά την υιοθέτηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και οι πρόνοιες της παραμένουν ουτοπικές.

73 χρόνια μετά, η στέγη, το φαγητό, το νερό, το ρεύμα, η εργασία, η εκπαίδευση, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη δεν είναι αυτονόητο δικαίωμα για όλους…

73 χρόνια μετά και σε πολλά κράτη του κόσμου, περιλαμβανομένων και αυτών που θέλουν να ονομάζονται «σύγχρονα και δημοκρατικά», σημειώνονται βασανιστήρια, καταπάτηση του δικαιώματος σε δίκαιη δίκη, περιορισμοί στην ελευθερία έκφρασης, συρρίκνωση των εργασιακών δικαιωμάτων, παιδική κακοποίηση, έξαρση της αστυνομικής βίας, υποχώρηση των δημοκρατικών θεσμών, γυναικοκτονίες, παραμέληση των ΑΜεΑ!

73 χρόνια μετά, πόλεμοι δημιουργούν στρατιές προσφύγων, οι οποίοι προσπαθούν να βρουν καταφύγιο διακινδυνεύοντας ακόμα και τη ζωή τους.

73 χρόνια μετά και η εμμονή των μεγάλων οικονομιών σε ένα στρεβλό μοντέλο «ανάπτυξης» διαιωνίζει την επένδυση σε ορυκτά καύσιμα και την αποψίλωση δασών που δημιούργησε την κλιματική κρίση που θέτει πλέον ολόκληρο τον πλανήτη σε κίνδυνο.

Αν και από το 1948 σημειώθηκε πρόοδος, η έκρηξη των ανισοτήτων απειλεί τόσο τα πολιτικά όσο και τα οικονομικά ή τα κοινωνικά δικαιώματα.

Το δεύτερο άρθρο της Οικουμενικής Διακήρυξης ξεκαθαρίζει ότι «όλα τα δικαιώματα και όλες οι ελευθερίες» που περιλαμβάνονται σε αυτήν ανήκουν σε όλους χωρίς καμία απολύτως διάκριση -φτωχούς ή πλούσιους, σε οποιαδήποτε χώρα κι αν κατοικούν, όποιο κι αν είναι το φύλο ή το χρώμα τους, όποια γλώσσα κι αν μιλούν, όποιες θρησκευτικές ή πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις και αν έχουν.

Η Διακήρυξη δεν κάνει διάκριση μεταξύ πρωταρχικών και δευτερευούσης σημασίας δικαιωμάτων. Δεν είπε, για παράδειγμα, ότι το δικαίωμα στην τροφή υπερτερεί του δικαιώματος στην ελευθερία έκφρασης. Αναγνωρίζει ότι στην πραγματικότητα, όλα τα δικαιώματα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένα. Και όταν παραβιάζεται ένα από αυτά συχνά έχει συνέπειες και σε άλλα.

Τα προγράμματα λιτότητας, για παράδειγμα, που εφαρμόστηκαν ως επακόλουθο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης έκαναν την ιατρική φροντίδα ποιότητας λιγότερο προσβάσιμη και πιο ακριβή. Αυτό το πληρώνουμε, ιδιαίτερα σήμερα με την πανδημία, με τεράστιο ανθρώπινο κόστος.

Η ανισότητα, η ανεργία, η ανασφάλεια που βιώνουν εκατομμύρια άνθρωποι, αποδείχτηκαν γόνιμο έδαφος για μηνύματα ρατσιστικά, διχαστικά με εκρηκτικές συνέπειες. Και, όχι μόνο δεν αναλαμβάνεται ουσιαστική δράση για την καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας, του σεξισμού και της ομοφοβίας, αλλά συχνά υποθάλπονται μέσα από τον δημόσιο λόγο κρατικών αξιωματούχων και τις πολιτικές που υιοθετούνται.

Αντί οι κυβερνήσεις να δώσουν λόγο στους πολίτες τους, συχνά επιλέγουν να φιμώνουν οποιαδήποτε διαφωνία. Η κρίση της πανδημίας έχει φέρει και στρεβλώσεις αναφορικά με το σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων και πολιτικών ελευθεριών.

Η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σήμερα περισσότερο από ποτέ, αποκτά επιτακτικό χαρακτήρα. Είναι ένας καθημερινός αγώνας για έναν καλύτερο κόσμο, όπου η ελευθερία, η δικαιοσύνη και η αξιοπρέπεια θα διέπουν τις ζωές όλων των ανθρώπων, σε κάθε γωνιά του πλανήτη.