Μία περιοχή – ο Ακάμας, πολλές ανησυχίες

Του Καθηγητή Γιάννη Βογιατζάκη*

Μετά από πολλά χρόνια αναµονής βαίνει προς ολοκλήρωση το τοπικό σχέδιο του Ακάµα µε ποικίλες αντιδράσεις, σε ένα κλίµα πόλωσης πριν τις επερχόµενες προεδρικές εκλογές. […] Ας τις δούµε συνοπτικά και να τις αντιµετωπίσουµε καλοπροαίρετα.

Η ανησυχία της Πολιτείας: Συγκερασµός διατήρησης και ανάπτυξης

Είναι κατανοητό το αιώνιο δίληµµα των κυβερνώντων, οικονοµική ευηµερία ή προστασία της φύσης και του περιβάλλοντος και δη σε µια ηµικατεχόµενη νησιώτικη χώρα; Πώς να ικανοποιήσεις όλα τα εµπλεκόµενα µέρη και όλες τις κοινωνικές επιταγές; Ένα όµως είναι δεδοµένο, ότι οι περιοχές Natura 2000 επιτρέπουν ήπια ανάπτυξη εντός των ορίων τους εφόσον αυτή συνάδει µε τους στόχους διατήρησης της φύσης, όπως αυτοί τίθενται για την κάθε περιοχή. […] Ελλείψει, βέβαια, πρότερων βέλτιστων πρακτικών (µετεξεταστέοι διαχρονικά και από το 2004 µε βούλα της ΕΕ, παρά κάποιες φιλότιµες προσπάθειες), οι οιωνοί για τον Ακάµα δεν είναι καλοί. Για το λόγο αυτό ας µην ενοχλείται η Πολιτεία µε τις αντιδράσεις, διότι ο έλεγχος και η κριτική της εξουσίας είναι χαρακτηριστικά στοιχεία που διέπουν τις δηµοκρατίες.

Η ανησυχία της επιστηµονικής κοινότητας: Μη αναστρέψιµες επιπτώσεις

Οι ειδικοί αξιολόγησαν σε διαφορετικές περιστάσεις και χρονικές περιόδους το τοπικό σχέδιο για τον Ακάµα µε αίτηµα/ανάθεση του αρµόδιου Υπουργείου και το πόρισµά τους ή καλύτερα η ανησυχία τους για «… σοβαρές, αρνητικές, συσσωρευτικές και µη αναστρέψιµες επιπτώσεις» είναι δικαιολογηµένη και εµπεριστατωµένη επιστηµονικά. Τελειώνει όµως εδώ η δουλειά της επιστηµονικής κοινότητας; Συχνά µας κατηγορούν ως Πόντιους Πιλάτους, όµως η επιστήµη βρίσκεται στη διάθεση της κοινωνίας για να στοιχειοθετεί και να συµβουλεύει τη νοµοθετική και την εκτελεστική εξουσία, δεν κάνει πολιτική. Η καλύτερη των επιστηµονικών τεκµηριώσεων στα χέρια απρόθυµων πολιτικών δεν θα έχει κανένα αποτέλεσµα. Η δε επιλεκτική χρήση της (το είδαµε 2 χρόνια κατά την έξαρση της πανδηµίας της νόσου COVID-19) ή η ανάµειξη των επιστηµόνων µε την πολιτική οδηγεί συχνά σε έλλειψη αξιοπιστίας της επιστήµης, αλλά κυρίως σε ευρύτερη κοινωνική δυσπιστία. Σε κάθε περίπτωση, θα ήταν ευχής έργο για επιστήµονες και ακαδηµαϊκούς να βγούµε λίγο περισσότερο έξω από τα γραφεία µας και να γίνουµε ο καλύτερος δυνατός σύνδεσµος µεταξύ της κοινωνίας και της Πολιτείας.

Η ανησυχία των κοινοτήτων: Καταδίκη σε µαρασµό

Άλλη µία δικαιολογηµένη ανησυχία µετά από χρόνια αδράνειας. Είναι άραγε ο συντελεστής δόµησης ο συνδετικός κρίκος που θα οδηγήσει σε οικονοµική και κοινωνική ευμάρεια; Μάλλον όχι, όταν έχουµε τόσα παραδείγµατα γύρω µας, σε άλλες χώρες, που έχουν επιτύχει διαφορετικού είδους ανάπτυξη βασιζόµενη στο φυσικό κεφάλαιο και την πολιτιστική τους κληρονοµιά, στοιχεία τα οποία ο Ακάµας διαθέτει -ακόµη- σε αφθονία. Ακόµα και αυτοί που βλέπουν και ζηλεύουν το µοντέλο «ανάπτυξης» ανατολικά από το Λιοπέτρι ας θυµηθούν ποιες ήταν οι καταστάσεις οι οποίες οδήγησαν σε αυτού του είδους την ανάπτυξη µετά την εισβολή το 1974. Και αν δεχτούµε τελικά, έστω και εκ των υστέρων, ότι το µοντέλο αυτό ήταν λάθος, δύο λάθη δεν κάνουν ένα σωστό. Ας κάνουµε ένα απλό πείραµα επιλογής («choice experiment») δείχνοντάς τους δύο φωτογραφίες. Η πρώτη ενός πρόσφατου κυπριακού «πύργου» και η δεύτερη ενός φυσικού τοπίου του Ακάµα και ας µας πουν οι νέες και οι νέοι του τόπου πού θα επέλεγαν να ζήσουν.

Η ανησυχία των πολιτών: Κερκόπορτα στην ανάπτυξη (CY style)

∆ικαιολογηµένη είναι και η ανησυχία της κοινωνίας των πολιτών µε δεδοµένη την έλλειψη ορθών περιβαλλοντικών πολιτικών της Πολιτείας διαχρονικά. Οι πολίτες, βέβαια, θα πρέπει να θυµούνται το περιβάλλον συλλογικά και όχι επιλεκτικά µόνο όταν βρίσκεται κοντά από τον τόπο κατοικίας µας. Επίσης, ας θυµηθούµε ότι όταν διατυµπανίζουµε ότι (ορθώς) «το περιβάλλον ανήκει σε όλους µας» αυτό δεν σηµαίνει µόνο δικαιώµατα, αλλά και υποχρεώσεις. Αν δεχτούµε ότι ο Ακάµας είναι µια περιοχή που παρέχει οφέλη σε όλους, τότε θα πρέπει όλοι να επωµιστούµε το βάρος και να στηρίξουµε (όχι µε λόγια, αλλά µε πράξεις) τις τοπικές κοινότητες. Έτσι µόνο θα γίνουµε όλοι κοινωνοί του διαφορετικού µοντέλου ανάπτυξης και δεν θα θέσουµε σε κίνδυνο τη διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονοµιάς στην περιοχή. Αλήθεια, ποιος θα στήριζε την ιδέα ενός εθνικού ταµείου για τον Ακάµα µε τα έσοδα να πηγαίνουν στις τοπικές κοινότητες; Ας σηκώσει το χέρι.

*Ακαδηµαϊκός υπεύθυνος του Μεταπτυχιακού Προγράµµατος «∆ιαχείριση και Προστασία Περιβάλλοντος», διευθυντής του Εργαστηρίου ∆ιαχείρισης Χερσαίων Οικοσυστηµάτων του Ανοικτού Πανεπιστηµίου Κύπρου

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy