Μιχάλης Ορφανός: Αθέατα Έργα

Μιχάλης Ορφανός: Αθέατα Έργα

Η έκθεση αποτελεί την πρώτη ατομική έκθεση του καλλιτέχνη, ο οποίος έφυγε το 1996. Η επιλογή των έργων έγινε με σκοπό να παρουσιαστούν έργα απ’ όλη την εικαστική πορεία του Ορφανού όπως φοιτητικά έργα με κάρβουνο, τοπιογραφίες, νεκρές φύσεις με λάδι, προσωπογραφίες και ανθρώπινες φιγούρες.

Ο Μιχάλης Ορφανός (1965-1996) γεννήθηκε στις 17.06.1965 και κατάγεται από το χωριό Ακανθού της επαρχίας Αμμοχώστου. Μετά τα γεγονότα του 1974 βρέθηκε με την οικογένειά του στη Λεμεσό. Από τα παιδικά του χρόνια φάνηκε το ταλέντο που είχε στην τέχνη. Σαν μαθητής ασχολήθηκε με τη ζωγραφική και γλυπτική. Υπήρξε μαθητής της Μάρως Σωκράτους και αργότερα μαθήτευσε κοντά στον διακεκριμένο ζωγράφο Λευτέρη Οικονόμου (1930-2007). Παρακολούθησε για ένα χρόνο μαθήματα τέχνης στο Πεκίνο, με υποτροφία της κινεζικής κυβέρνησης. Ακολούθως φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας με καθηγητή τον Παναγιώτη Τέτση (1925-2016) όπου και αποφοίτησε. Έλαβε μέρος σε ομαδικές εκθέσεις στην Κύπρο, στην Ελλάδα και στην Ολλανδία. Έργα του κοσμούν πινακοθήκες και ιδιωτικές συλλογές.

Εγκαίνια: Παρασκευή 28 Σεπτεμβρίου, 19:30. Μέχρι 12 Οκτωβρίου.

ΓΚΑΡΑΖ, Αμμοχώστου 16, 1016, Λευκωσία, Τρίτη-Παρασκευή: 17:00-20:00 και Σάββατο:10:00-12:00 και 17:00-20:00 | κατόπιν ραντεβού

Διοργάνωση: The Lefteris Economou Archive, Επιμέλεια: Kυριάκος Θεοχάρους, Άννα Μαρία Χαραλάμπους

Μιχάλης Ορφανός, ανεπαίσθητα πέρασε το καλοκαίρι*

Το να μιλήσει κάποιος για τη ζωγραφική του Μιχάλη Ορφανού και μόνο θα ήταν ελλιπές. Ο Μιχάλης δεν υπήρξε απλά ένας χαρισματικός ζωγράφος, αλλά ένας καλλιτέχνης σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του. Ήταν από τους σπάνιους ανθρώπους που η αίσθηση του ωραίου ήταν συνυφασμένη με την ύπαρξή του. Η παρουσία του, ο χώρος του, το έργο του σαγηνευτικά… μέχρι που ακόμα μυστηριακά, με τον Μιχάλη κοντά, υπήρχε μια παρηγορητική αίσθηση ότι ο χρόνος που περνά έχει νόημα.

Εκτός από τα φοιτητικά έργα του, σπουδές γυμνού μοντέλου, νεκρές φύσεις και τοπία με κάρβουνο και λάδι, στα οποία φαίνεται κάπως να ασφυκτιά κάτω από την πίεση της πειθαρχίας, ο Μιχάλης στη σύντομη πορεία που διένυσε μετά το τέλος των σπουδών του στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας κατάφερε να κατακτήσει ένα δικό του προσωπικό ύφος όπου τα πιο πάνω θέματα χαρακτηρίζονται πια από μια ποιητική διάθεση, ευαισθησία και ακόμα λιτότητα, τόσο στη σύνθεση όσο στο υλικό. Σε καμβά ή και ξύλο με χρώματα σχεδόν ακαθόριστα και με μονοχρωματική αντίληψη, με ιδιαίτερη δομή στο θέμα, δημιουργεί έργα που παραπέμπουν όπως αναπτύσσεται το φωτεινό χρώμα πάνω στο σκούρο φόντο σε αγιογραφίες και σε έργα του αγαπημένου του ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη, που με τον ίδιο τρόπο και στις δύο περιπτώσεις το φως νικά το σκοτάδι, το καλό υπερισχύει του κακού!

Οι ανθρώπινες φιγούρες που ζωγραφίζει, μοναχικές, παραδομένες στο χρόνο αναδύονται λαμπερές από το σκοτεινό κενό γύρω τους. Χωρίς να είναι αποκομμένες από το μυστηριώδες και ερεβώδες σύμπαν το οποίο τις φανέρωσε, συνομιλούν με αυτό. Στα τοπία με τους αγρούς και τα αγριολούλουδα, ζωγραφισμένα όλα με την ευαισθησία και τη λεπτότητα που αρμόζει σε αυτό το άλλο είδος ζωής αισθάνεται σχεδόν κανείς τα χορταράκια να ανατριχιάζουν στο πέρασμα του ανεπαίσθητου αέρα το καλοκαίρι, ενώ η περιορισμένη χρωματική γκά
μα δεν εμποδίζει όλα τα χρώματα του ουράνιου τόξου να τρεμοπαίζουν μπροστά στα μάτια μας. Το φως στις νεκρές φύσεις αινιγματικό, δεν διαχέεται από μια πηγή αλλά μοιάζει πιο πολύ να αναδύεται από τα ίδια τα αντικείμενα που παρουσιάζει. Φρούτα κυρίως και βάζα με λουλούδια, αγριολούλουδα, ντελικάτα και τόσο ευαίσθητα που ήδη φυλλορροούν.

[…] Ο Μιχάλης όμως δεν είναι μόνο αυτό. Η αλάνθαστη αίσθησή του για το ωραίο απλώνεται πέρα από το έργο του σε κάθε στιγμή και μέρος της καθημερινότητάς του. Οι χώροι από τους οποίους πέρασε μεταμορφώθηκαν μαγικά σε χώρους εξαιρετικής αισθητικής. Το εργαστήριό του στη Λεμεσό, το δωμάτιό του στο πατρικό σπίτι και το μικρό δώμα στους Αμπελοκήπους στην Αθήνα κατά τη διάρκεια των σπουδών του με το πεντελικό κομμάτι μάρμαρο για κομοδίνο, το άσπρο σεντόνι με τις navy blue γιρλάντες, την πήλινη κολόνα από μπαλκόνι που έγινε αμπαζούρ. Στον τοίχο ένα κολάζ του Ελύτη και ένας μικρός Τσαρούχης.
Τα φλιτζάνια του καφέ από πορσελάνη άσπρη, κίτρινη και μπλε ήταν σχέδιο του Monet και το μπολ με τις φράουλες ασημένιο. Η μουσική του Χατζιδάκι “Ω καλή μου ξανθιά συντροφιά μου γλυκιά που για ‘σένα λαλώ κάθε ωραίο σκοπό”…

Θυμάμαι πάντα μια παρατήρηση του δασκάλου μας του Παναγιώτη Τέτση για τα έργα του Μιχάλη: τα έργα του Μιχάλη έχουν μια τραγικότητα. Την ίδια παρατήρηση έκανε και η ιστορικός τέχνης Έφη Ανδρεάδη αντικρίζοντας έναν πίνακα του Μιχάλη. Αν το κωμικό είναι ξένο προς την τέχνη όπως γράφει ο επιμελητής τέχνης Jan Clair και αν κάθε μορφή πραγματικής τέχνης εμπεριέχει ανεξήγητα κάτι από το μυστήριο της ύπαρξης που μοιραία είναι τραγικό, τότε δεν υπάρχει μεγαλύτερη απόδειξη ότι το μικρό έργο που μας άφησε ο Μιχάλης είναι μεγάλο.

Ανδρέας Νικολάου, εικαστικός
*Από το στίχο της Έμιλυ Ντίκινσον σε μετάφραση Ερρίκου Σοφρά: Ανεπαίσθητα σα Λύπη / κύλησε το Καλοκαίρι