Μιχάλης Τερζής: Με συγκινεί η αλήθεια του ρεμπέτικου

Με συγκινεί η αλήθεια του ρεμπέτικου, το επίπεδο της μουσικής διάνοιας των συνθετών και η καταπληκτική τους αρμονία

Οι Ελεγείες του Ρεμπέτικου στο Θέατρο Ριάλτο

Μιλάμε με τον συνθέτη Μιχάλη Τερζή, το έργο του οποίου «Οι Ελεγείες του Ρεμπέτικου» παρουσιάζεται στο Θέατρο Ριάλτο στις 31 Ιανουαρίου. Πρόκειται για μια μεταγραφή και εναρμόνιση για πιάνο 17 ρεμπέτικων τραγουδιών κορυφαίων συνθετών, Τσιτσάνη, Βαμβακάρη, Παπαϊωάννου, Χατζηχρήστου, Νταράλα, Λαύκα, Καλδάρα, Χρυσίνη, Μπακάλη, Μπαγιαντέρα και Μπέζου, που ο συνθέτης δημιούργησε ως αφιέρωμα και φόρο τιμής στα πρόσωπα των συνθετών και στο έργο τους. Την ιστορία των τραγουδιών και των συνθετών τους παρουσιάζει η Κυριακή Χελιώτη ενώ η Έλενα Μουζάλα στο πιάνο τούς δίνει μια άλλη διάσταση και ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον άκουσμα με την ερμηνεία της.

Από την πορεία σας ως συνθέτης τι ξεχωρίζετε;

Ξεχωρίζω -στη μακρά πορεία μου- τη διαρκή ενασχόλησή μου με την τέχνη της μουσικής, η οποία με διέπει και που σαφώς διαμόρφωσε τον χαρακτήρα μου. Η μουσική είναι για μένα η τέχνη του μέτρου και της αρμονίας – είναι φορέας υψηλής παιδείας, ειδικά για τους νέους, γι’ αυτό ήταν και βασική διδαχή στον αρχαίο ελληνικό κόσμο, καθώς «η της μουσικής δύναμη» παρείχε ευεργετική ψυχοσωματική επίδραση στους ανθρώπους.

Έχετε μελοποιήσει ποίηση, πόσο εύκολο είναι να γίνει αυτό; Ειδικότερα πώς αποφασίσατε να μελοποιήσετε τον Ύμνο και θρήνο για την Κύπρο του Γιάννη Ρίτσου;

Τα δραματικά γεγονότα της εισβολής του Αττίλα στην Κύπρο συγκλόνισαν απ’ άκρου εις άκρον ολόκληρη την Ελλάδα. Υπήρχε μεγάλη οργή σε όλους μας για τους υπεύθυνους και για τον τρόπο με τον οποίο εκτυλίχθηκε αυτή η τραγωδία. Ένα βράδυ βρέθηκα να παρακολουθώ το ντοκιμαντέρ του Μιχάλη Κακογιάννη «Αττίλας ’74» Μπαίνοντας στην αίθουσα του κινηματογράφου έγινα μάρτυρας ομαδικού θρήνου. Οι θεατές εκδήλωναν την οργή τους βλέποντας τις ρεαλιστικές εικόνες του Κακογιάννη και τις μαρτυρίες των Κυπρίων για τα πάθια τους από τον στρατό κατοχής. Συγκλονισμένος, την άλλη μέρα έψαξα και βρήκα το έργο του Γιάννη Ρίτσου «Ύμνος και θρήνος για την Κύπρο». Το μελοποίησα εν θερμώ.

Ο Γιώργος Ζωγράφος -συνεργαζόμασταν τότε στην μπουάτ «Απανεμιά»- ζήτησε να ακούσει τα τραγούδια και σύντομα με πήγε στη Minos. Έτσι ηχογραφήθηκε ο πρώτος μου δίσκος με ερμηνευτή τον ίδιο. Την 21η Σεπτεμβρίου 1976, στη συναυλία για την Κύπρο στο κατάμεστο γήπεδο του Παναθηναϊκού, ο Μίκης Θεοδωράκης συμπεριέλαβε και διηύθυνε τα 5 τραγούδια από το έργο μου. Εγώ έπαιξα πιάνο, στην πρώτη δημόσιά μου εμφάνιση, που και το ΡΙΚ μετέδωσε απευθείας μέσω ραδιοφώνου.

Η μελοποίηση ποιημάτων πάντως που με ρωτάτε είναι μια δύσκολη και πολύ υπεύθυνη υπόθεση. Όμως αξίζει να αγωνιστεί κανείς γι’ αυτό.

Τι θα παρουσιάσετε στην Κύπρο;

Τις «Ελεγείες του Ρεμπέτικου» που είναι 17 σπουδές για πιάνο. Μεταγραφή και εναρμόνιση μεγάλων τραγουδιών των Μ. Βαμβακάρη, Β. Τσιτσάνη, Γ. Παπαϊωάννου, Απ. Χατζηχρήστου, Δ. Γκόγκου – Μπαγιαντέρα, Κ. Μπέζου, Στ. Χρυσίνη, Απ.Καλδάρα, Γ. Λαύκα, Μπ. Μπακάλη και Λ. Νταράλα.

Τι σας συγκινεί στο ρεμπέτικο τραγούδι;

Η αλήθεια του, το επίπεδο της μουσικής διάνοιας των συνθετών και η καταπληκτική τους αρμονία που είναι και καθαρά ελληνική.

Θεωρείτε πως με ένα πιάνο μόνο αναδεικνύεται περισσότερο η μουσικότητα κάποιων κομματιών που συνηθίσαμε να τα ακούμε με άλλα όργανα;

Τα τραγούδια αυτά αγαπήθηκαν με τον τρόπο που είναι παιγμένα από τους ίδιους τους δημιουργούς τους, στην πρώτη τους συνήθως εκτέλεση. Η εκτέλεσή τους όμως με ένα πιάνο είναι επίσης πολύ εντυπωσιακή αφού δίνει έμφαση στο βάθος της αρμονίας, στον μελωδικό τους πλούτο και στη μοναδική ρυθμική τους αγωγή, και αυτό γίνεται με έναν ιδιαίτερο μουσικά τρόπο. Μπορούν έτσι να περάσουν και σε ένα άλλο κοινό, αυτό των χιλιάδων σπουδαστών πιάνου που φοιτούν στα ωδεία μας, εντασσόμενα έτσι -τα τραγούδια των κορυφαίων αυτών συνθετών- στη λόγια μουσική φιλολογία των νεότερων έργων για πιάνο.

Ξεχωρίζετε κάποιον από τους συνθέτες του ρεμπέτικου ή κάποιο συγκεκριμένο τραγούδι;

Οι πατριάρχες του ρεμπέτικου, λαϊκού μας τραγουδιού είναι ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Βασίλης Τσιτσάνης, όμως και ο Γ. Παπαϊωάννου, ο Απ. Χατζηχρήστος και όλοι που αναφέρονται εδώ ακολουθούν νομοτελειακά τους κορυφαίους, αφού το έργο τους είναι τόσο σημαντικό. Τα αγαπώ όλα γιατί είναι μεγάλα τραγούδια. Από πού να αρχίσω: «Αντιλαλούν οι φυλακές», «Ο κάβουρας», «Το σκαλοπάτι σου», «Μην απελπίζεσαι», «Το βουνό», «Συρματοπλέγματα βαριά», «Η μικρή του καμηλιέρη».

Ελεγείες του ρεμπέτικου: Συνθέσεις Μιχάλη Τερζή – Ερμηνεύει η Έλενα Μουζάλα.

Ιστορικά στοιχεία για τους συνθέτες και τα τραγούδια: Κυριακή Χελιώτη.

Θέατρο Ριάλτο, Πέμπτη 31 Ιανουαρίου, ώρα 20:30 Πληροφορίες / Κρατήσεις: 77 77 77 45