Μίνι μνημόνιο με 16 προαπαιτούμενα

• 18 προϋποθέσεις για την Κύπρο για αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης
• Ανοίγουν ξανά τα κεφάλαια για φορολογικό σχεδιασμό, εκποιήσεις, ιδιωτικοποιήσεις, προώθηση ευέλικτων μορφών απασχόλησης, καθώς και οι λεγόμενες μεταρρυθμίσεις σε δημόσιο, τοπική αυτοδιοίκηση, σύστημα δικαιοσύνης και ταμεία προνοίας
• Αντί μνημόνιο θα ονομάζεται Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανταγωνιστικότητας και θα περιλαμβάνει σημαντικές προϋποθέσεις, συνεχείς αξιολογήσεις και ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα

 

Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου

 

Με όρους μνημονίου θα δοθούν τα κονδύλια από την ΕΕ για αντιμετώπιση της κρίσης του κορονοϊού.

Η Κύπρος -με βάση τη συμφωνία η οποία επιτεύχθηκε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο- δυνητικά μπορεί να αντλήσει από το λεγόμενο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανταγωνιστικότητας χορηγίες ύψους 1,3 δισ. ευρώ, καθώς και δάνεια ύψους 1,6 δισ. ευρώ. Όμως για να πάρει τα πιο πάνω κονδύλια, θα πρέπει απαραίτητα να καταθέσει πλάνο στην Κομισιόν, το οποίο να περιλαμβάνει την υιοθέτηση των συστάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μάλιστα, η εκταμίευση των κονδυλίων θα ξεκινήσει από το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και θα γίνεται σταδιακά, ενώ θα υπάρχουν συνεχείς αξιολογήσεις και ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα. Δηλαδή θα ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία περίπου που ακολουθήθηκε την εποχή του μνημονίου, με τη διαφορά ότι αντί μνημόνιο θα ονομάζεται Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανταγωνιστικότητας.

Το λεγόμενο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανταγωνιστικότητας περιλαμβάνει μια περίπλοκη διαδικασία όσον αφορά την εκταμίευση των κονδυλίων. Σημειώνεται επίσης ότι οι κανονισμοί για τη λειτουργία του μηχανισμού, ο οποίος θα συσταθεί για σκοπούς παρακολούθησης και εκταμίευση των κονδυλίων, βρίσκονται ακόμη υπό συζήτηση. Ένα από τα θέματα τα οποία παραμένουν σε εκκρεμότητα -και είναι πολύ σημαντικό για την Κύπρο και άλλα κράτη – μέλη της ΕΕ- είναι ποιες συστάσεις της Κομισιόν θα ληφθούν υπόψη για την ετοιμασία του πλάνου της κάθε χώρας. Δηλαδή κατά πόσο θα ληφθούν υπόψη μόνο οι συστάσεις για το 2020 ή/και οι συστάσεις για το 2019.

Το σκηνικό αναμένεται να ξεκαθαρίσει τους επόμενους μήνες, ενώ το πλάνο θα κατατεθεί στην ΕΕ για έγκριση μέχρι το τέλος του έτους. Σημειώνεται ωστόσο ότι η τάση η οποία επικρατεί στο προπαρασκευαστικό όργανο του Συμβουλίου της ΕΕ είναι το πλάνο να περιλαμβάνει τις συστάσεις και για τα δύο έτη.

Σε περίπτωση που αποφασιστεί η συμπερίληψη στο πλάνο μόνο των συστάσεων του 2020, η Κύπρος θα βρεθεί αντιμέτωπη με οκτώ προϋποθέσεις, με πιο σημαντική τον φορολογικό σχεδιασμό. Ωστόσο εάν αποφασιστεί η συμπερίληψη στο πλάνο και των συστάσεων του 2019, που είναι το επικρατέστερο σενάριο, η Κύπρος θα βρεθεί αντιμέτωπη με συνολικά 18 προϋποθέσεις. Μάλιστα, εκτός από το φορολογικό σχεδιασμό, θα ανοίξουν ξανά τα κεφάλαια τα οποία αφορούν τις εκποιήσεις και τις ιδιωτικοποιήσεις, την προώθηση ευέλικτων μορφών απασχόλησης και τις λεγόμενες μεταρρυθμίσεις σε δημόσιο, τοπική αυτοδιοίκηση, σύστημα δικαιοσύνης και ταμεία προνοίας.

Οι 18 συστάσεις της Κομισιόν (οι 8 πρώτες για το 2020 και οι υπόλοιπες 10 για το 2019), οι οποίες θα μετατραπούν σε προϋποθέσεις για εκταμίευση των κονδυλίων από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανταγωνιστικότητας, είναι οι ακόλουθες:

• Αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας και στήριξη της ανάκαμψης που θα ακολουθήσει.
• Ενίσχυση της ικανότητας του συστήματος υγείας να προσφέρει ποιοτικές και οικονομικά προσιτές υπηρεσίες, αντιμετωπίζοντας και τις συνθήκες εργασίας στο χώρο της υγείας.
• Όταν το επιτρέψουν οι οικονομικές συνθήκες, επίτευξη συνετών μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών θέσεων και εξασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους.
• Εξασφάλιση επαρκούς αναπλήρωσης εισοδήματος και πρόσβασης στην κοινωνική προστασία. Διευκρινίζεται ότι η Κομισιόν ζητά την ενίσχυση των δημοσίων υπηρεσιών απασχόλησης, προώθηση ευέλικτων εργασιακών ρυθμίσεων και βελτίωση της συνάφειας της εκπαίδευσης και της κατάρτισης με την αγορά εργασίας.
• Εξασφάλιση επαρκούς πρόσβασης σε χρηματοδότηση και ρευστότητα, ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
• Επίσπευση ώριμων δημοσίων επενδυτικών έργων και προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων. Εστίαση επενδύσεων στην πράσινη ανάπτυξη και την ψηφιακή μετάβαση, κυρίως στην καθαρή και αποδοτική παραγωγή και χρήση ενέργειας, στη διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων, στις βιώσιμες μεταφορές, στην ψηφιοποίηση, στην έρευνα και καινοτομία.
• Ενίσχυση της δράσης για αντιμετώπιση των χαρακτηριστικών του φορολογικού συστήματος που διευκολύνουν τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό.
• Βελτίωση της αποτελεσματικότητας και ψηφιοποίηση του συστήματος απονομής δικαιοσύνης και του δημόσιου τομέα.
• Έγκριση των νομοθετικών μεταρρυθμίσεων για τη βελτίωση της αποδοτικότητας του δημόσιου τομέα, περιλαμβανομένης και της τοπικής αυτοδιοίκησης.
• Διευκόλυνση της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μεταξύ άλλων μέσω δημιουργίας αποτελεσματικής δομής διακυβέρνησης της ΚΕΔΙΠΕΣ, βελτίωσης της πειθαρχίας στην αποπληρωμή οφειλών και ενίσχυσης της εποπτείας των εταιρειών εξαγοράς πιστώσεων.
• Ενίσχυση των εποπτικών ικανοτήτων στον μη τραπεζικό χρηματοπιστωτικό τομέα, μεταξύ άλλων με την πλήρη ενοποίηση των εποπτικών Αρχών ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών ταμείων.
• Υλοποίηση της μεταρρύθμισης του συστήματος εκπαίδευσης και κατάρτισης, περιλαμβανομένης και της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, της αύξησης συμμετοχής των εργοδοτών και μαθητευομένων στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και την οικονομικά προσιτή προσχολική εκπαίδευση και φροντίδα.
• Υλοποίηση και διατήρηση μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του ΓεΣΥ.
• Θέσπιση νομοθεσιών για απλούστευση αδειοδοτήσεων για στρατηγικούς επενδυτές.
• Συνέχιση υλοποίησης έργων ιδιωτικοποίησης.
• Στον τομέα δικαιοσύνης, βελτίωση αποδοτικότητας μέσω της λειτουργίας της διοικητικής δικαιοσύνης, της επανεξέτασης των αστικών διαδικασιών, της μεγαλύτερης εξειδίκευσης των δικαστηρίων.
• Λήψη μέτρων για την ενίσχυση της νομικής εκτέλεσης των αξιώσεων και τη διασφάλιση της ταχύρρυθμης έκδοσης και μεταβίβασης τίτλων ιδιοκτησίας και δικαιωμάτων κυριότητας ακίνητης περιουσίας.
• Επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων για την καταπολέμηση της διαφθοράς.

 

Ενθετάκι 1

 

Πονοκέφαλος και για «χρυσά» διαβατήρια

Η Κύπρος ενδέχεται να πληρώσει ακριβά την κωλυσιεργία της κυβέρνησης στην προώθηση μέτρων για τις καταγγελίες οι οποίες αφορούν τα «χρυσά» διαβατήρια.

Στην έκθεση της ΕΕ για τις συστάσεις προς την Κύπρο -οι  οποίες αναμένεται να μετατραπούν σε προϋποθέσεις για το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανταγωνιστικότητας- τονίζεται ότι «τα οικονομικά στοιχεία δείχνουν ότι οι φορολογικοί κανόνες της Κύπρου χρησιμοποιούνται για σκοπούς επιθετικού φορολογικού σχεδιασμού». Επίσης, αν και αναγνωρίζεται ότι λήφθηκαν μέτρα, τονίζεται ότι «χαρακτηριστικά του συστήματος, όπως είναι η απουσία παρακράτησης φόρου στην πηγή επί εξερχόμενων πληρωμών μερισμάτων, τόκων και δικαιωμάτων από εταιρείες με έδρα την Κύπρο σε κατοίκους τρίτων χωρών, ή οι κανόνες περί φορολογικής κατοικίας νομικών προσώπων, ενδέχεται να συνεχίζουν να διευκολύνουν τον επιθετικό φορολογικό σχεδιασμό». Αναφέρεται ακόμη ότι «το καθεστώς έκπτωσης πλασματικών τόκων χρήζει στενής παρακολούθησης». Επιπρόσθετα, αναφέρεται ότι «το Σχέδιο για την κατ’ εξαίρεση πολιτογράφηση επενδυτών στην Κύπρο και το Σχέδιο άδειας μετανάστευσης επενδυτών έχουν χαρακτηριστεί από τον ΟΟΣΑ ως δυνητικά υψηλού κινδύνου κατάχρησης».

 

Ενθετάκι 2

 

Τα κονδύλια για Κύπρο

Με βάση τη συμφωνία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Κύπρος μπορεί να αντλήσει 1,5 δισ. ευρώ από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και 2,9 δισ. ευρώ από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανταγωνιστικότητας (1,3 δισ. ευρώ χορηγίες και 1,6 δισ. ευρώ δάνεια). Τα κονδύλια κατανέμονται ως ακολούθως:

Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο

-853 εκατ. ευρώ από το ταμείο για την Πολιτική Συνοχής.

-475 εκατ. ευρώ από το ταμείο για την Κοινή Αγροτική Πολιτική.

-36 εκατ. ευρώ από το ταμείο για τη Δίκαιη Μετάβαση.

-37 εκατ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αλιείας.

-50 εκατ. ευρώ από τα ταμεία Εσωτερικών Υποθέσεων.

Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανταγωνιστικότητας

-1,1 δισ. ευρώ από τον νέο Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

-148 εκατ. ευρώ από το νέο εργαλείο React – EU.

-11 εκατ. ευρώ από τον Πυλώνα Αγροτικής Ανάπτυξης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (επιπλέον των προαναφερθέντων).

-53 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (επιπλέον των προαναφερθέντων).

-1,6 δισ. ευρώ από το σκέλος των δανείων.