Μπαίνει τάξη στις χρήσεις και δράσεις στη θάλασσα

Έτοιµο το τελικό προσχέδιο του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασµού µετά τις διαβουλεύσεις µε τις Τοπικές Αρχές και όλους τους εµπλεκόµενους δηµοσίους και ιδιωτικούς φορείς

 

Του Χρήστου Χαραλάµπους

Στην τελική διαµόρφωσή του έφτασε το προσχέδιο του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδίου, το οποίο καθορίζει την κατανοµή των χρήσεων και των δραστηριοτήτων στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Η εξέλιξη αυτή ήταν αποτέλεσµα διαβούλευσης που ολοκληρώθηκε τον Μάιο, µε τη συµµετοχή Τοπικών Αρχών και άλλων εµπλεκόµενων δηµοσίων και ιδιωτικών φορέων.

Στόχος του Σχεδίου είναι να συµβάλει στη στήριξη και προώθηση της βιώσιµης ανάπτυξης στη θάλασσα, εφαρµόζοντας µια οικοσυστηµατική προσέγγιση και λαµβάνοντας υπόψιν τις οικονοµικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και πολιτισµικές πτυχές. Η βιώσιµη ανάπτυξη των ενεργειακών τοµέων στη θάλασσα, οι θαλάσσιες µεταφορές, οι τοµείς της  αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, ο τουρισµός και η προστασία των ενάλιων αρχαιοτήτων, αλλά και η διατήρηση, προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος, αποτελούν τους βασικούς τοµείς µελέτης του Σχεδίου.

Αυτή την περίοδο έχει υποβληθεί στο Τµήµα Περιβάλλοντος η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και όταν θα δοθεί η περιβαλλοντική έγκριση, αυτή θα τεθεί ενώπιον αρµόδιας υπουργικής επιτροπής και στη συνέχεια το Σχέδιο θα περάσει από το Υπουργικό Συµβούλιο για την τελική έγκριση.

Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασµός, όπως ανέφερε στη «Χαραυγή» αρµόδιος λειτουργός του Τµήµατος Ναυτιλίας, είναι κάτι αντίστοιχο της χωροταξίας στη στεριά, µόνο που σε αυτή την περίπτωση αντικείµενο µελέτης και δράσης είναι η θάλασσα. Αφορά, δηλαδή, την κατανοµή των χρήσεων ή των δραστηριοτήτων, υπαρχουσών ή µελλοντικών στον θαλάσσιο χώρο. Η διαφορά µε τη στεριά είναι ότι ο θαλάσσιος χώρος είναι δυναµικός, υπάρχει δηλαδή η επιφάνεια του νερού, ο βυθός και το ενδιάµεσο, η στήλη ύδατος όπως ονοµάζεται. Λαµβάνεται επίσης υπόψιν το γεγονός ότι κάποιες δραστηριότητες γίνονται σε συγκεκριµένη χρονική περίοδο, όπως π.χ. κάποια είδη ψαρέµατος.

Στόχος, όπως επισηµαίνει, είναι να µπει µια τάξη στο τι υπάρχει στη θάλασσα, διευκρινίζοντας ότι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασµός αποτελεί Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα, ο οποίος βασίζεται στη βιώσιµη ανάπτυξη και το σχεδιασµό µε βάση το οικοσύστηµα. Πρέπει δηλαδή να διασφαλιστεί η αειφορία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, ενώ ταυτόχρονα θα υπάρχει χώρος για ανάπτυξη.

Στο Σχέδιο έχει ενταχθεί και µια περιοχή για περαιτέρω διερεύνηση, µε σκοπό την τοποθέτηση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, όπως είναι οι ανεµογεννήτριες. Όπως διευκρινίζεται, πρόκειται για µια «θαλάσσια περιοχή προς το τέρµα των χωρικών υδάτων της Κύπρου, η οποία είναι βαθιά, αλλά εκ πρώτης όψεως φαίνεται ότι υπάρχει εκεί αρκετό αιολικό δυναµικό, όπως προκύπτει και από µια µελέτη που έγινε από την Ε.Ε.».

Μια άλλη καινοτοµία που έχει ενταχθεί στο Σχέδιο, µε βάση και τις εµπειρίες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι η δηµιουργία µιας περιοχής ανοικτά του αεροδροµίου της Λάρνακας που έχει ζητηθεί από τα πανεπιστήµια και η οποία προορίζεται για τεχνολογικές δοκιµές και έρευνα, ιδιαίτερα για τεχνολογίες που έχουν σχέση µε τη θάλασσα.

Σηµειώνεται ότι ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασµός γίνεται στα πλαίσια του έργου στρατηγικού χαρακτήρα «∆ιασυνοριακή Συνεργασία για Εφαρµογή Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασµού» µε ακρωνύµιο «ΘΑΛ-ΧΩΡ 2» που υλοποιείται στα πλαίσια του Προγράµµατος Συνεργασίας Interreg V-A «Ελλάδα-Κύπρος 2014-2020» και συγχρηµατοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και από εθνικούς πόρους της Κύπρου και της Ελλάδας.

Με ιδιαιτερότητες η περιοχή της Λεµεσού

Σε ό,τι αφορά την περιοχή της Λεµεσού, λήφθηκε υπόψιν η λειτουργία του λιµανιού, αλλά και οι µεγάλες παραλιακές αναπτύξεις και άλλες ιδιαιτερότητες και δεν αποκλείσθηκε οτιδήποτε ήδη υπάρχει. Ειδικότερα, όπως µας αναφέρθηκε, «έχουµε αποτυπώσει το λιµάνι αλλά και µια ευρύτερη έκταση την οποία διαχειρίζεται η Αρχή Λιµένων, τις µαρίνες και τα αλιευτικά καταφύγια, την περιοχή της Αµαθούντας µε το αρχαίο λιµάνι και τους τεχνητούς ύφαλους, η οποία έχει ανακηρυχθεί από το Τµήµα Αλιείας ως ζώνη προστασίας».

Στην Ενότητα που καλύπτει την περιοχή της Λεµεσού έχει αποτυπωθεί και η ζώνη υδατοκαλλιέργειας και η περιοχή του Ενεργειακού Κέντρου που ένα τµήµα του περιλαµβάνεται στα όρια της Λεµεσού. Επισηµαίνεται, δε, ότι οι κύριες οικονοµικές δραστηριότητες σχετίζονται µε τον θαλάσσιο και παράκτιο τουρισµό, την αναψυχή και τις θαλάσσιες µεταφορές.

Επισηµαίνεται ιδιαίτερα το γεγονός ότι στην περιοχή της Λεµεσού παρατηρούνται µεγάλες πιέσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον από τη γραµµική τουριστική ανάπτυξη κατά µήκος του παραλιακού µετώπου, τη λειτουργία του µεγαλύτερου λιµανιού της Κύπρου, τη µαρίνα Λεµεσού και την επέκταση του αστικού ιστού µε τη δηµιουργία ψηλών κτιρίων. Οι συγκρούσεις του τουρισµού και των θαλάσσιων µεταφορών µε το περιβάλλον δεν δύναται να ρυθµιστούν χωροταξικά, όπως αναφέρεται, γι’ αυτό οι αρµόδιες Αρχές θα πρέπει να λαµβάνουν συγκεκριµένα µέτρα διαχείρισης και πρόληψης για την προστασία του περιβάλλοντος. Ανθρωπογενείς επεµβάσεις και φυσικές διεργασίες, όπως η κλιµατική αλλαγή, επίσης επηρεάζουν αρνητικά τη δραστηριότητα του θαλάσσιου και παράκτιου τουρισµού, όπως για παράδειγµα η διάβρωση των ακτών, που γίνεται προσπάθεια µετρίασής της µε την κατασκευή θαλάσσιων έργων (π.χ. κυµατοθραύστες).

Τουρισµός και θαλάσσιες µεταφορές, τα µεγάλα ατού

Στην Ενότητα που αφορά τη Λεµεσό δίδεται προτεραιότητα στην τουριστική δραστηριότητα µε παράλληλη ενίσχυση των θαλάσσιων µεταφορών, οι οποίες δρουν και υποστηρικτικά προς τον τουρισµό (π.χ. τουρισµός κρουαζιέρας), και στην ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, µε την αποτύπωση των διαδρόµων θαλάσσιας κυκλοφορίας στην περιοχή. Υποδεικνύεται, δε, ότι µπορούν να αναδειχθούν ειδικές µορφές τουρισµού, όπως ο καταδυτικός τουρισµός και προτείνεται η δηµιουργία ζωνών για την προστασία και ασφαλή διαχείριση των ενάλιων αρχαιοτήτων, µέσα στις οποίες πιθανόν να απαγορεύονται συγκεκριµένες δραστηριότητες και χρήσεις, όπως το αγκυροβόλιο σκαφών και η αλιεία.

Επίσης, προτείνεται ο χωρικός περιορισµός της υδατοκαλλιέργειας στην περιοχή των υφιστάµενων µονάδων, όπου γίνεται πρόβλεψη για µελλοντική επέκτασή τους, προς αποφυγή υποβάθµισης του θαλάσσιου µετώπου και παράκτιου τοπίου και αποφυγής µελλοντικών συγκρούσεων µε τον τουρισµό, τη ναυτιλία και το φυσικό περιβάλλον.