Ν. Χριστοδουλίδης: Πολιτική καρότου και µαστιγίου

Του
Δρος Άριστου Αριστοτέλους*

 

Ο υποψήφιος για την προεδρία, κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, δήλωσε πρόσφατα ότι έναντι της Τουρκίας θα ακολουθήσει «πολιτική καρότου και µαστιγίου» (ΑΝΤ1, 5/6/2022). Εάν η θέση αυτή δεν είναι απλώς εύηχη διακήρυξη, ο κ. Χριστοδουλίδης θα πρέπει σοβαρά να προβληµατιστεί για την επάρκειά της ως εθνική πολιτική. Ο προβληµατισµός προκύπτει γιατί την ίδια πολιτική ο κ. Χριστοδουλίδης διακήρυττε και ακολουθούσε ως ΥπΕξ της κυβέρνησης Αναστασιάδη (ΚΥΠΕ, 18/08/2020). Χωρίς κανένα ουσιαστικό αποτέλεσµα. Αντίθετα, δηµιουργήθηκαν νέα τετελεσµένα και επιτάθηκε η τουρκική αδιαλλαξία.

Ο συνδυασµός ανταµοιβής (καρότου) και τιµωρίας (µαστιγίου) στη διεθνή πολιτική για να επηρεάσει κάποιος τη συµπεριφορά αντιπάλου προς επιθυµητές κατευθύνσεις, έχει αληθοφανή αλλά αδύναµη επιστηµονική χροιά και εφαρµογή. […] Βασικό στοιχείο της πολιτικής αυτής είναι ότι οι κάτοχοι «σκληρής ισχύος» (ισχυρών ενόπλων δυνάµεων) για να επιτύχουν συµµόρφωση του αντιπάλου στις επιταγές τους, τον παραπέµπουν στη δυνατότητα χρήσης των στρατιωτικών τους ικανοτήτων ως κύριο εργαλείο τιµωρίας και εξαναγκασµού. Αυτό µπορεί να γίνει και σε συνδυασµό µε την «ήπια ισχύ», ήτοι µε οικονοµικά, πολιτικά, νοµικά µέτρα ή κυρώσεις.

Σε άλλες περιπτώσεις, η άσκηση πολιτικής καρότου και µαστιγίου αφορά αποκλειστικά τη χρήση ήπιας ισχύος. Αυτό κάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) έναντι της Τουρκίας σε θέµατα όπως η ενταξιακή της πορεία και το µεταναστευτικό, αξιώνοντας πριν από κάθε βήµα τη συµµόρφωσή της µε ευρωπαϊκές απαιτήσεις -πλειστάκις ανεπιτυχώς- ή σεβασµό της διεθνούς νοµιµότητας όταν πρόκειται για έκνοµες ενέργειές της στο Κυπριακό.

Σηµειώνεται ότι στο βαθµό που έχει αποδειχθεί αποτελεσµατική η άσκηση πολιτικής καρότου και µαστιγίου, αυτό οφείλεται µάλλον στο µέγεθος του στρατιωτικού κόστους που φοβάται το ένα µέρος ότι θα υποστεί από το άλλο σε µια διαφορά και όχι στο δέλεαρ της ανταµοιβής που του προσφέρει.

Ωστόσο η Ε.Ε., όσον αφορά την αντιµετώπιση της προκλητικής συµπεριφοράς της Άγκυρας στο Κυπριακό, δεν διαθέτει στρατιωτική ισχύ για να στηρίξει αποφασιστικά πολιτική καρότου και µαστιγίου απέναντι στην Τουρκία. Και να κατείχε όμως τέτοιες δυνατότητες, ουδόλως θα τις χρησιµοποιούσε. Ασφαλώς ο κ. Χριστοδουλίδης γνωρίζει από πρώτο χέρι αυτή την αδυναµία της Ε.Ε. όπως και άλλων διεθνών οργανισµών. Θα έπρεπε επίσης να γνωρίζει ότι η Κύπρος δεν έχει το στρατιωτικό εκτόπισµα ή την απαιτούµενη ήπια ισχύ για να ασκήσει αποτελεσµατική πολιτική καρότου και µαστιγίου έναντι της Τουρκίας.

Συνεπώς, τι άλλαξε ή, έστω, τι µπορεί ρεαλιστικά να αλλάξει στο περιεχόµενο της πολιτικής αυτής που ασκούσε ανεπιτυχώς το Υπουργείο Εξωτερικών επί θητείας του έως προσφάτως, ώστε να πιστεύει βάσιµα πως διακηρύσσοντας τη συνέχισή της, αν εκλεγεί Πρόεδρος, τώρα θα είναι επιτυχής και η τουρκική αδιαλλαξία θα καµφθεί; Μήπως ανατράπηκαν ή προβλέπεται να ανατραπούν οι συσχετισµοί ισχύος σε βαθµό που η Εθνική Φρουρά θα έχει την ικανότητα να απειλήσει πειστικά την Τουρκία ότι θα τη ρίξει στη θάλασσα αν δεν αποσύρει τα στρατεύµατά της από την Κύπρο, ή ότι θα απελευθερώσει το Βαρώσι αν δεν σταµατήσει ο εποικισµός; Μήπως είναι σε θέση πλέον µε το στόλο της να βάλει φραγµό στις παραβιάσεις της κυπριακής ΑΟΖ και σε συνδυασµό µε το «καρότο» των προτεινόµενων ΜΟΕ ή το θέµα της ενέργειας να επιτύχει αναστροφή της τουρκικής θέσης περί δύο κρατών και έναρξη νέου κύκλου διαπραγµατεύσεων;

Εµφανώς το χάσµα µεταξύ εθνικών στόχων και ικανοτήτων είναι πολύ µεγάλο για να καλλιεργείται η ψευδαίσθηση ότι η Κύπρος µπορεί να υπηρετήσει τα δίκαιά της έναντι της Τουρκίας επενδύοντας σε µια πολιτική καρότου και µαστιγίου, που ήδη έχει αποτύχει. Γι’ αυτό ο κ. Χριστοδουλίδης, ως σοβαρός πολιτικός, θα πρέπει να εξηγήσει πώς και µε ποια µέσα µπορεί τώρα να επιτύχει η αναβίωση της πολιτικής αυτής ή τουλάχιστο να διερωτηθεί µήπως χρειάζονται πιο ευφάνταστες, ρεαλιστικές και µελετηµένες προσεγγίσεις.

* Πρώην βουλευτής, ειδικός σε Θέµατα Άµυνας και Στρατηγικής

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy