Να αναμορφώσουμε το κράτος

Του Τάκη Χατζηγεωργίου*

Στην τελευταία του συνέντευξη στον ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εμφανίζεται έτοιμος να αναμορφώσει το κράτος. Η φράση μάλιστα “αλλάζουμε το κράτος”, ενώ είναι δηλωτική της έναρξης της προεκλογικής του εκστρατείας, είναι ταυτόχρονα επιβεβαίωση πως λίγα πράγματα άλλαξαν, προς την κατεύθυνση της αναμόρφωσης του κράτους στα τέσσερα χρόνια της προεδρίας του.

Σύμφωνα με έγγραφο της επιτροπής της ΕΕ, η Κύπρος κατατάσσεται στην 184η θέση, ανάμεσα σε 263 περιφέρειες σε θέματα οικονομικής ανταγωνιστικότητας. Τι σημαίνει αυτό; Είμαστε πολύ πιο πίσω από τις δυνατότητες μας. Πάρα πολύ πιο πίσω. Η Κύπρος σημειώνει το ίδιο έγγραφο πάσχει στα θέματα μακροοικονομικής σταθερότητας, υποδομών, βασικής εκπαίδευσης, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας! Ταυτόχρονα η Κομισιόν μας κατατάσσει στην 152η θέση (ανάμεσα στις 263 περιφέρειες) στην παραγωγή ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Σημειώνεται ακόμα πως υποχώρησε περαιτέρω η καταναλωτική πίστη των κυπρίων. Γνωστά πράματα βέβαια και δεν χρειαζόμασταν καμιά Κομισιόν να μας τα πει.

Θα προσθέσω εδώ προς χάριν υπόμνησης και μόνον πως το κράτος πάσχει από έντονα φαινόμενα διαφθοράς, ασθενεί βαριά στην υγεία (χιλιάδες ασθενείς αναμένουν μήνες και χρόνια κάποτε για να τύχουν μιας απλής εξέτασης), το δικαστικό μας σύστημα αργεί στην απονομή της όποιας δικαιοσύνης, την ώρα που είναι σε όλους γνωστό πως δικαιοσύνη που αργεί δεν είναι δικαιοσύνη, ενώ οι έρευνες για το πώς φθάσαμε στη λεηλασία της κυπριακής οικονομίας βρίσκονται ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Ας μην προσθέσω δε κάτι για την παιδεία. Μια χώρα με τα μεγαλύτερα έξοδα και τα χειρότερα αποτελέσματα. Ξέρω πως αρκετά απ’ αυτά τα σοβαρά ζητήματα χρονίζουν, και άρα χρειάζεται συλλογική προσπάθεια, αλλά χρειάζεται και ένας ηγέτης που να αποφασίσει εξ αρχής πως δεν διεκδικεί δεύτερη θητεία, που να ξέρει τι θέλει αλλά και να μπορεί.

Η τάση όλων να γλυκαίνονται από την εξουσία οδηγεί στο τέλος της θητείας σε μια απίστευτη εσωστρέφεια και στο τέλος στην απώλεια και στην αποτυχία κάθε μεγάλου στόχου. Μόνος “μεγάλος στόχος” μένει η επανεκλογή. Όλα τα υπόλοιπα υποτάσσονται σ’ αυτό, ακόμα και το μέλλον του τόπου. Είμαστε ακριβώς μπροστά απ’ αυτο.

Στο δε κυπριακό πρόβλημα όπου οφείλω να πω κατέβαλε ουσιαστικές προσπάθειες, μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση το εξής. Είδατε εσείς ποτέ κάποιον να χαίρεται όταν ένα οικοδόμημα που έκτισε είναι σε διαδικασία κατάρρευσης; Ο καπετάν Μιχάλης ίσως, αλλά για απολύτως ιδιαίτερους λόγους! Δεν θα πω πως είδα ο Πρόεδρος να χαίρεται από την κατάρρευση. Θα ήταν αυτό μεγάλη υπερβολή να πω, αλλά μου κάνει πραγματικά ιδιαίτερη εντύπωση μια σχεδόν απάθεια μπροστά στις πολύ αρνητικές εξελίξεις. Αισθάνομαι βέβαιος πως βλέπει το “θετικό” μέρος μιας απελπιστικής εικόνας. Σκέφτεται μάλλον πως η όλη εξέλιξη μπορεί να τον βοηθήσει στην επανεκλογή του. Δεν είναι κρίμα; Δεν είναι όλος ο λαός θύμα του κρίματος; Είναι ηγέτες όσοι σκέφτονται με αυτό τον τρόπο; Είναι ηγέτης όποιος ελπίζει πως μέσα από το σύννεφο που σήκωσε η κατάρρευση μπορεί να αναφανεί ξανά ο ίδιος ως ο από μηχανής Θεός; Δεν υπάρχουν πια από μηχανής λύσεις. Πολύ περισσότερο που θυμήθηκε στην εκπνοή της θητείας του πως πρέπει να αναμορφώσουμε το κράτος. Μα το κράτος των αρίστων ποιας αναμόρφωσης επιδέχεται;

Όσον αφορά την ουσία των προβλημάτων στο κυπριακό είχα σε διάφορες περιπτώσεις αναπτύξει τις απόψεις μου. Διάβαζα καλά και όσο μπορούσα την Τουρκία και δεν ήμουν καθόλου βέβαιος πως θα προχωρούσαν τα πράγματα. Είναι γι’ αυτό το λόγο που διακινδύνευσα (;) μερικές φορές σε άρθρα μου να υποδείξω πως η παρούσα κατάσταση στην Τουρκία δεν μου επέτρεπε να δω μια θετική κατάληξη. Παρ’ όλα αυτά πίστευα και πιστεύω πως πολύ καλά κάναμε και στηρίξαμε τη διαδικασία επίλυσης γιατί όσο μεγάλοι κίνδυνοι επικρέμανται χωρίς λύση ανάλογοι κίνδυνοι επικρέμανται και χωρίς την ύπαρξη διαλόγου. Επιπρόσθετα ο θεμελιός των συγκλίσεων μπορεί μεν να χαθεί μακροπρόθεσμα, είναι όμως ταυτόχρονα δυνατόν να αποτελέσει ένα σκαλοπάτι πάνω στο οποίο μπορούμε να πατήσουμε για να αντισταθούμε σε πιθανές καταστροφικές εξελίξεις.

Έγραψα επίσης μερικές φορές πως οι δυο ηγέτες όφειλαν και επί του θέματος της ασφάλειας να αναπτύξουν κοινές πρωτοβουλίες. Άλλωστε το θέμα αυτό αφορά κυρίως εμάς. Πως το αφήνουμε ως θέμα μόνον της Τουρκίας ή συνολικά των εγγυητριών δυνάμεων; Αν κατάφερναν να καταθέσουν και επ’ αυτού του ζητήματος κοινό προβληματισμό (δεν λέω καθαρή και τελική πρόταση) τότε και μόνον τότε είναι που θα αναδεικνύετο περίτρανα η κοινή πίστη για το κοινό μέλλον.

Όμως ενώ έχει ήδη φανεί καθαρά η ασφυκτική πίεση της Τουρκίας πάνω στον Ακιντζί δεν πιστεύω πως μια κακή συμπεριφορά ωφελεί σε οτιδήποτε. Κάποτε μια λέξη καταστρέφει φιλίες δεκαετιών, πολύ δε πιο εύκολο να καταστραφεί μια σχέση μερικών ετών από μια υφέρπουσα και πολλές φορές φανερή υποτίμηση. Κρίνω ότι ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων κάτω από το βάρος όλων αυτών των πραγμάτων άρχισε την πολεμική και κάνει βεβαίως σοβαρό λάθος. Όμως κανείς (ούτε οι κατήγοροι του στην ελληνοκυπριακή πλευρά) δεν θα επιθυμούσαν να ήταν στη θέση του, ούτε αν ήταν θα κατάφερναν κάτι καλύτερο, και ούτε θα ήθελαν κάποιον άλλο για εκπρόσωπο της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Εκτός απ’ όσους προτιμούσαν πάντα τον Ντενκτάς γιατί η παρουσία του διευκόλυνε την διαιώνιση του στάτους κβο. Υπάρχουν ακόμα Κύπριοι που νομίζουν ότι όλος ο κόσμος αλλάζει αλλά το στάτους κβο θα παραμείνει εσαεί αναλλοίωτο και σταθερό σύνορο. Είναι εδώ που μπερδεύουμε τη στασιμότητα με την σταθερότητα.

Λαοί όμως που αγωνίζονται, που έχουν ηγεσία που βλέπει και προβλέπει, έχουν μέλλον.

Δεν χωρεί παρά μόνον η ελπίδα μπροστά μας.

Θέλουμε, ξέρουμε και μπορούμε.

*Ευρωβουλευτή της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς