Νατάσα Πηλείδου στη «Χ»: Αναθεωρείται το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα

Αν και φειδωλοί οι στόχοι για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που τέθηκαν με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα 2021-2030 (ΕΣΕΚ), εντούτοις η κυβέρνηση αναγκάζεται τώρα να προχωρήσει σε αναθεώρηση του εν λόγω Σχεδίου και των στόχων της Κύπρου λόγω της νέας, πιο απαιτητικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για περαιτέρω μείωση των αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2030 στο 55%.

Το ζήτημα ωστόσο είναι άλλο: Πόσο μπορεί η Κύπρος να πετύχει αυτούς τους στόχους;

Η Υπουργός Εμπορίου, Ενέργειας και Βιομηχανίας, κα Νατάσα Πηλείδου, σε συνέντευξή της στη «Χαραυγή» αναλύει τους σχεδιασμούς και τα σχέδια προς τον πράσινο ενεργειακό μετασχηματισμό…

Συνέντευξη στη Νίκη Κουλέρμου

Ποιες οι δεσµεύσεις µας απέναντι στην ΕΕ για τη µετάβαση σε µία πράσινη οικονοµία και ποιοι στόχοι για µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου επιτυγχάνονται;

Όπως προνοείται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίµα 2021-2030 (ΕΣΕΚ), µέχρι το τέλος της δεκαετίας θα πρέπει να πετύχουµε ως χώρα συνολική µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου της τάξης του 24%.

Ο τοµέας της ενέργειας θα συνεισφέρει στην επίτευξη αυτού του στόχου µε αύξηση στο 23% της διείσδυσης των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας, µε 17% εξοικονόµηση στην πρωτογενή κατανάλωση ενέργειας, µε τουλάχιστον 15% ηλεκτρική διασύνδεση, µε 14% ΑΠΕ στις µεταφορές και µε ετήσια αύξηση ΑΠΕ στη θέρµανση και ψύξη της τάξης του 1,1%.

Ωστόσο, δεδοµένης της νέας, πιο απαιτητικής πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για περαιτέρω µείωση των αερίων του θερµοκηπίου µέχρι το 2030 στο 55%, αλλά και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συµφωνίας για κλιµατική ουδετερότητα το 2050, οι δεσµεύσεις αυτές, που αποτελούν και τη συνεισφορά της χώρας µας στην παγκόσµια προσπάθεια για αναχαίτιση της κλιµατικής αλλαγής, δεν µπορεί παρά να γίνουν ακόµη πιο φιλόδοξες µε τη λήψη πολύ πιο ισχυρών µέτρων.

 

∆ηλαδή; Πόσο πιο αυστηρά µπορούν να γίνουν τα µέτρα;

Ήδη η αρµόδια διυπουργική επιτροπή, η οποία συνεπικουρείται από ειδικούς εµπειρογνώµονες, προχωρεί µε αναθεώρηση του ΕΣΕΚ. Να τονίσω ότι η προσπάθειά µας δεν κατβάλλεται απλά και µόνο επειδή αυτό αποτελεί δέσµευση προς την ΕΕ. Υπάρχει η πολιτική βούληση να µεταβούµε σε ένα πράσινο ενεργειακό µοντέλο, το οποίο να συµβάλει όχι µόνο στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στη δηµιουργία νέων θέσεων εργασίας, στην αειφόρο οικονοµική ανάπτυξη των επιχειρήσεων και στην ενίσχυση της ευηµερίας και της εξωστρέφειας στη χώρα. Η µετάβαση σε µία πράσινη οικονοµία είναι η ευκαιρία µας να δώσουµε νέα ώθηση και προοπτικές στο παραγωγικό µας µοντέλο και οφείλουµε, δηµόσιος και ιδιωτικός τοµέας, να την εκµεταλλευτούµε στο έπακρο.

 

Οι στόχοι διείσδυσης ΑΠΕ ανά τοµέα µπορούν να επιτευχθούν ή ξέρουµε εκ των προτέρων ότι θα πληρώνει ο κόσµος δικαιώµατα ρύπων;

Στην ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ, µέχρι το πρώτο εξάµηνο του 2021 είχαµε ισχύ 430 MW και συνολική διείσδυση ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας πέραν του 14% το 2020. Την ίδια ώρα, 230 εµπορικά έργα ΑΠΕ βρίσκονται υπό υλοποίηση, ενώ έργα που αντιστοιχούν σε συνολική ισχύ πρόσθετων 400 MW είναι στη ΡΑΕΚ για αδειοδότηση.

Με τα δεδοµένα αυτά, σε συνδυασµό µε τις ενέργειες που κάνουµε στο ΥΕΕΒ για ενσωµάτωση περισσότερων ΑΠΕ στο ενεργειακό µείγµα -θεσµικές µεταρρυθµίσεις, υλοποίηση ηλεκτρικών διασυνδέσεων για άρση της ενεργειακής αποµόνωσης, ανάπτυξη ανταγωνισµού στην εσωτερική αγορά ενέργειας, προσέλκυση µεγάλων επενδύσεων για αποθήκευση ενέργειας και φωτοβολταϊκά, τοπική παραγωγή βιοκαυσίµων, προώθηση των παραγωγών καταναλωτών- θεωρούµε ότι θα πετύχουµε τους επιµέρους στόχους µας.

 

Ποια τα κίνητρα για να προσελκύσετε επενδύσεις στην πράσινη οικονοµία και µάλιστα σε σύντοµο χρόνο;

Από το 2005 έως το 2020 έχουν διατεθεί από το Υπουργείο µας σε έργα ΑΠΕ και σε σχέδια εξοικονόµησης ενέργειας, ως χορηγίες σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, €350 εκατ. Το αναφέρω αυτό ως µέτρο σύγκρισης καθότι περίπου το ίδιο ποσό, και συγκεκριµένα πέραν των €330 εκατ., µε δυνατότητα περαιτέρω αύξησης, θα διατεθεί την επόµενη επταετία. Στο ποσό δεν περιλαµβάνονται οι επενδύσεις πράσινης ανάπτυξης που θα γίνουν από επιχειρήσεις στο πλαίσιο άλλων προγραµµάτων του ΥΕΕΒ ύψους €200 εκατ., µέσω των οποίων προωθείται η ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονοµίας.

Η παροχή κινήτρων στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαµψης και των Ευρωπαϊκών ∆ιαρθρωτικών Ταµείων, έχει ήδη ξεκινήσει από τον περασµένο Μάρτιο. Προκηρύξαµε το σχέδιο ενεργειακής αναβάθµισης κατοικιών ύψους €35 εκατ., το οποίο δέχθηκε πέραν των 2.100 αιτήσεων, µε το ποσό να εξαντλείται εντός τριών µηνών. Προκηρύχθηκαν, επίσης, τα σχέδια για µεµονωµένες επενδύσεις του Ταµείου ΑΠΕ & ΕΞ.Ε. ύψους €7.7 εκατ., τα οποία παραµένουν ανοικτά.

Όσον δε αφορά την ενθάρρυνση µεγάλων επενδύσεων ΑΠΕ, µε στόχο την ταχεία υποβολή και εξέταση των αιτήσεων εργαζόµαστε για τη δηµιουργία ψηφιακής πλατφόρµας για διευκόλυνση της αδειοδότησης µέσω ηλεκτρονικής θυρίδας («one-stop centre») και καθοδήγηση των επενδυτών για υλοποίηση έργων ΑΠΕ και ενεργειακής ανακαίνισης κτιρίων, η οποία θα δίνει τη δυνατότητα υποβολής αιτήσεων ψηφιακά και, στη συνέχεια, ηλεκτρονικής έγκρισης.

 

Τι προβλέπει η στρατηγική σας για τον τοµέα της αποθήκευσης ενέργειας και ποια τα χρονοδιαγράµµατα υλοποίησης ενός νέου σχεδίου;

H αποθήκευση ενέργειας είναι τεχνολογία που βοηθά τις ΑΠΕ να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις τις συµβατικές τεχνολογίες. Προβλέπεται ότι στο άµεσο µέλλον οι ΑΠΕ θα λειτουργούν ως βασικές µονάδες µε τη χρήση της αποθήκευσης ενέργειας, αυξάνοντας έτσι το µερίδιο της παραγωγής που εγχέεται στο ηλεκτρικό δίκτυο από ΑΠΕ.

Η ανάγκη για δηµιουργία υποδοµών αποθήκευσης ενέργειας θεωρείται επιτακτική και για λόγους ενεργειακής ασφάλειας. Η αποθήκευση θα µας βοηθήσει να δηµιουργήσουµε ένα πιο ευέλικτο σύστηµα ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο θα µειώσει την καθηµερινή ή και εποχιακή διακύµανση παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, βελτιώνοντας τη σταθερότητα και ασφάλεια του δικτύου και κάνοντας τη χρήση του αποδοτικότερη.

Τα υβριδικά συστήµατα από ΑΠΕ αναµένεται ότι θα διαδραµατίσουν καίριο ρόλο στην επίτευξη των στόχων µας για πράσινο ενεργειακό µετασχηµατισµό, προσελκύοντας σηµαντικές επενδύσεις, ενώ παράλληλα θα βοηθήσουν και άλλους τοµείς να αναπτυχθούν, όπως οι πράσινες µεταφορές. Σε προχωρηµένο στάδιο είναι και το νέο ρυθµιστικό πλαίσιο που διαµορφώνει η ΡΑΕΚ για κεντρικά συστήµατα αποθήκευσης. Εµείς, ως Υπουργείο, έχουµε εξασφαλίσει €40 εκατ. από το Ταµείο ∆ίκαιης Μετάβασης της ΕΕ και προχωρούµε µε την ετοιµασία ενός σχεδίου χορηγιών για εγκατάσταση συστηµάτων αποθήκευσης ενέργειας.

Η διαµόρφωση της στρατηγικής µας και οι αποφάσεις που λαµβάνουµε στηρίζονται τόσο στις διεθνείς τάσεις και τις νέες διαθέσιµες τεχνολογίες, όσο και στην ερευνητική δραστηριότητα που διεξάγουµε µαζί µε άλλους επιστηµονικούς και τεχνολογικούς εταίρους.

Για παράδειγµα, στο έργο SERC στοχεύσαµε στην ανάδειξη καινοτόµων τεχνολογιών αποθήκευσης µε σκοπό να επιτευχθεί η βελτίωση του ισοζυγίου των ΑΠΕ στην Κύπρο στο σύστηµα µεταφοράς. Ταυτόχρονα µε την προώθηση των µεγάλων επενδύσεων αποθήκευσης, προωθούµε και τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας µικρής κλίµακας. Μάλιστα, στο πλαίσιο του σχεδίου ενεργειακής αναβάθµισης οικιών, το οποίο έχει κλείσει λόγω του τεράστιου ενδιαφέροντος που συγκέντρωσε, ήταν η πρώτη φορά που προνοούνταν δαπάνες για υποδοµές αποθήκευσης ενέργειας, πράγµα που θα συνεχίσει.

Χωρίς σχέδια χορηγιών δεν θα είχε διπλασιαστεί η συνεισφορά ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας

 

Ένα από τα µεγαλύτερα κεφάλαια προς την πράσινη οικονοµία είναι και η εξοικονόµηση ενέργειας και η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ.

Στο ερώτηµα ποια σχέδια τρέχουν και ποια άλλα θα τρέξουν µεταγενέστερα µε βάση και την αξιολόγηση των σχεδίων που υλοποιήθηκαν ήδη, η Υπουργός Εµπορίου, Ενέργειας και Βιοµηχανίας απαντά: Σίγουρα χωρίς τα σχέδια χορηγιών δεν θα είχε διπλασιαστεί η συνεισφορά ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας κατά την περίοδο 2011-2018, από 7% σε σχεδόν 14%, υπερβαίνοντας τον εθνικό ευρωπαϊκό στόχο του 13%. Ούτε θα είχαµε υπερκαλύψει το στόχο µας στον τοµέα θέρµανσης και ψύξης αγγίζοντας το 2020 το 35,1%, την ώρα που ο ενδεικτικός στόχος ήταν 23,5%. Η δε επίτευξη του υποχρεωτικού στόχου εξοικονόµησης ενέργειας αναµένεται ότι επίσης έχει υπερκαλυφθεί για το 2020.

Όσον αφορά την αξιολόγηση των σχεδίων, αυτή είναι συνεχής. Ειδικά τα σχέδια της νέας προγραµµατικής περιόδου έχουν υποστεί σηµαντικές βελτιώσεις, ξεκινώντας από την ηλεκτρονική υποβολή και αξιολόγηση των αιτήσεων, τη σηµαντική αύξηση των ποσοστών χρηµατοδότησης και την επέκταση της κάλυψης σε νέες τεχνολογίες, όπως για παράδειγµα την αποθήκευση ενέργειας.