Νέος σε έρημο νησί: Η πραγματικότητα κάθε εφήβου στον αφιλόξενο κόσμο της ενηλικίωσης

Συναντήσεις

 Νέος σε έρημο νησί: Η πραγματικότητα κάθε εφήβου στον αφιλόξενο κόσμο της ενηλικίωσης

Ο Αντώνης Γεωργίου συζητά με τον Γιάννη Καραούλη και την Ελένη Μολέσκη  επιμελητές των Δράσεων του ΘΟΚ 2019-2020: Νέος σε έρημο νησί που παρουσιάζονται στο θεάτρο Αποθήκες στη Λευκωσία

 Για να σκεφτούμε το θέατρο για νέους πιο συνολικά, όχι μόνο ως παραστασιακό γεγονός.

 

Ποιος είναι ο στόχος σας με τις Δράσεις που επιμελείστε στις Αποθήκες ΘΟΚ;

Γιάννης Καραούλης: Ο στόχος μας και η αρχική μας πρόθεση σε σχέση με τις Δράσεις είναι η δημιουργία μιας πλατφόρμας θεατρικής, ανοιχτής και προσβάσιμης σε ευρύ εφηβικό κοινό, με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, όπου θα δίνεται η δυνατότητα στους έφηβους συμμετέχοντες να δημιουργούν, να παίζουν και να συνεργάζονται ισότιμα με τους ενήλικους.

Ελένη Μολέσκη: Εν συντομία, μια συντονισμένη θεατρική κι εκπαιδευτική προσέγγιση που απευθύνεται σε νέους αλλά και ενήλικες. Στόχος είναι να γίνει μια αρχή για να σκεφτούμε το θέατρο για νέους πιο συνολικά, όχι μόνο ως παραστασιακό γεγονός.

Νέος σε έρημο νησί. Πείτε μας λίγο περισσότερα για το τίτλο των δράσεων σας

Ελένη Μολέσκη: Ο τίτλος προέκυψε από την παράφραση του γνωστού παιδικού βιβλίου του Γιάνους Κόρτσακ « Ο βασιλιάς Ματίας σε έρημο νησί».  Ο βασιλιάς Ματίας αντικαταστάθηκε με τη λέξη «νέος», για να περιλαμβάνει όχι μόνο τους αληθινά νέους αλλά και όσους είναι νέοι, νεοφερμένοι στο νησί μας.  Επιπλέον, μερικές φορές όλοι μας νιώθουμε κι ειδικά στην εφηβεία,  ότι ζούμε σε κάπως «έρημο» τόπο.  Ότι θέλουμε ο τόπος αυτός να ανθίσει, να μας δώσει διεξόδους, τα στενά του γεωγραφικά όρια να μην είναι όρια και για την ψυχή και τη φαντασία μας

Γιάννης Καραούλης: Το έρημο νησί του τίτλου μας είναι η πραγματικότητα κάθε εφήβου στον αφιλόξενο κόσμο της ενηλικίωσης , είναι η άμεση συνθήκη της πραγματικότητας του νησιού αυτού, είναι η προσωπική έρημος του καθενός μας όταν είμαστε σε νέο τόπο, σε νέα πατρίδα, σε νέο χώρο. Είναι φυσικά και μια μικρή αναφορά  στους νεαρούς κεντρικούς ήρωες των δύο έργων μας. Ο Άτζιο κι η Στεφανία στο γκέτο και η Ελίκια κι ο Ζοζέφ στην ερημο της επιστροφής στο χωριο.

Γιατί διαλέξατε να παρουσιάσετε το έργο του Πολωνοεβραίου παιδαγωγού Γιάνους Κόρτσακ;

Γιάννης Καραούλης: Ο Γιάνους Κόρτσακ είναι μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του 20ου αιώνα. Yπήρξε διάσημος παιδαγωγός, γιατρός, συγγραφέας παιδικών και παιδαγωγικών βιβλίων,  δημοσιογράφος και ιδρυτής ορφανοτροφείων. Πρωτεργάτης στον τομέα τον δικαιωμάτων του παιδιού και φιλόσοφος της παιδικής ψυχής, έμεινε στην ιστορία τόσο για τη ζωή του όσο και για το τέλος του, παράδειγμα στωικισμού και ανθρωπιάς απέναντι στην βαρβαρότητα. Πιστός στις ανθρώπινες αξίες και στα παιδιά του ορφανοτροφείου του στο γκέτο της Βαρσοβίας, δεν τα εγκατέλειψε ούτε στην τελική πορεία προς τα τρένα που τους μεταφέρανε στο στρατόπεδο θανάτου της Τρεμπλίνκα.

Ελένη Μολέσκη: Ο Γιάνους Κόρτσακ, είναι μια δυστυχώς άγνωστη προσωπικότητα στον ελληνόφωνο χώρο. Αυτός ίσως οφείλεται και στο γεγονός ότι στα ελληνικά έχει μεταφραστεί και κυκλοφορεί μόνο ένα έργο του, Το δικαίωμα του παιδιού στο σεβασμό,  από την αξιόλογη Μπεάτα Ζουλκιέβιτς, που φιλοξενήσαμε στην εναρκτήρια μας εκδήλωση.

Όσοι τον γνωρίζουν, το γνωρίζουν για  το τραγικό τέλος τους. Ότι επέλεξε αν  και μπορούσε να διαφύγει να ακολουθήσει στους θαλάμους αερίων τα 192 παιδιά του ορφανοτροφείου του. Για να έχουν όπως είπε «λιγότερο φόβο», για να ξέρουν ότι όλοι οι άνθρωποι «δεν είναι παλιάνθρωποι».

Κι όμως αυτός ο υπέροχος Πολωνοεβραίος, είναι αξιοθαύμαστος άνθρωπος και για τον τρόπο που έζησε. Επέλεξε να αφιερώσει τη ζωή του στα παιδία, να τους αποδώσει το σεβασμό που τους αξίζει κι να μιλήσει για ισότιμη συνύπαρξη του κόσμου των μεγάλων και των μικρών, σε εποχές που κάτι τέτοιο ήταν αδιανόητο. «Δεν είναι παιδιά-είναι άνθρωποι» έλεγε και τους αξίζει στον κόσμο αυτό ισότιμο μερίδιο. Ίδρυσε ορφανοτροφείο με παιδικά δικαστήρια, κοινοβούλια, με εφημερίδα που την έγραφαν τα ίδια τα παιδιά. Σε αυτά τα ιδρύματα τα παιδιά διαμόρφωναν συλλογικότητες με δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Αναλάμβαναν την προστασία του κοινού σπιτιού τους. Υποστήριξε τις ιδέες του, φυλακίστηκε για αυτές από τις τσαρικές αρχές και δολοφονήθηκε για αυτές από τους Ναζί. Δεν συμβιβάστηκε ποτέ και δεν υποχώρησε ποτέ. Τι πιο υπέροχο να μιλάς για έναν τέτοιο άνθρωπο σε νέους ανθρώπους; Και τι πιο δυνατά επιχειρήματα μπορείς να πεις σε κουρασμένους ενήλικες που ξεχνούν ότι παιδιά όλου του κόσμου είναι και παιδιά μας; Ότι πρέπει να αγαπούμε «κάθε παιδί κι όχι μόνο το δικό μας», ότι έχουμε υποχρέωση να τους παραδώσουμε ένα όμορφο κόσμο;

Γιάννης Καραούλης: Αυτό που με συγκινεί στο “παράδειγμα” του “γερο-γιατρού” είναι ότι υπήρξε ένας παραμυθάς. Ένας παραμυθάς που δεν έλεγε όμως ψέματα στα παιδιά. Έλεγε ιστορίες. Κι αν το Ολοκαύτωμα υπήρξε το τέλος των αφηγήσεων -γιατί μετά από αυτό τι μπορεί να ειπωθεί;- ο Κόρτσακ απέναντι στο Απόλυτο της βαρβαρότητας των Ναζί είχε να αντιτάξει την πίστη στην Κοινωνία των Παιδιών, μια εύθραυστη και πολύτιμη κλωστή μέσα στο σκοτάδι.

Η εφηβεία είναι δύσκολη και το να είσαι έφηβος είναι πολύ δύσκολή κατάσταση. Μια κατάσταση «αναμονής» πριν την ελευθερία της ενηλικίωσης. Αλλά αυτό το μεταιχμιακό είναι πολύ ιντριγκαδόρικο. Κρύβει πολλές πιθανότητες.

Πως έχει γίνει η επιλογή των εφήβων για τα εργαστήρια;

Ελένη Μολέσκη: Χρειάζεται ένας συνδυασμός τακτικών. Ειδικά για τους νέους, που είναι πολλοί, και που αισθάνονται ότι δεν ανήκουν σε τέτοιους χώρους. Ότι οι τέχνες είναι κάτι που δεν τους αφορά, οικονομικά και  κοινωνικά. Πρέπει να πείσεις και τους ίδιους και τους γονείς τους. Υπάρχουν όμως. κι αυτοί που νιώθουν ότι τους δίνεις οξυγόνο και μόλις τους το αναφέρεις λάμπουν τα μάτια τους. Σαν να αναγνωρίζουμε τους εαυτούς μας μέσα σε αυτούς… Αλλά κριτήρια επιλογής δεν υπάρχουν. Όποιος κι αν είσαι, ό, τι γλώσσα κι αν μιλάς, ό, τι εμπειρία και να έχεις. Φτάνει να θες και να μπορείς να αναλάβεις την ευθύνη να είσαι πιστός στα ραντεβού.

Πήγαμε σε σχολεία και θα πάμε και σε άλλα για να μιλήσουμε σε καθηγητές και μαθητές. Πιστεύω πολύ στην προσωπική επικοινωνία. Επίσης συνεργαζόμαστε με δομές όπως το Hope for children, το κέντρο υποδοχής προσφύγων στην Κοφίνου,  την Επίτροπο Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού και το Ινστιτούτο Goethe. Εδώ να αναφέρω ότι πολλές δομές έδειξαν τεράστιο ενδιαφέρον και προθυμία για συνεργασία. Υπάρχει χώρος κι ανάγκη για τέτοιες δράσεις κι ελπίζω οι δικές μας δράσεις να είναι μόνο η αρχή.

Οι Δράσεις σας θα παρουσιάσουν κάποιες παραστάσεις στο τέλος. Μια θα είναι από την ομάδα των εφήβων; Ποιο το ζητούμενο αυτής της παράστασης;

Ελένη Μολέσκη: Στόχος είναι η συνδημιούργια και η έμφαση στη διαδικασία κι όχι το αποτέλεσμα. Θέλουμε να δημιουργήσουμε μαζί, με θεματολογία που θα επιλεχθεί και από όλους όσους συμμετέχουν, μια πρωτότυπη «παράσταση». Μια «παράσταση» που να καθρεφτίζει στη σκηνή την πολύχρωμη, πολύπλοκη, συναρπαστική κι ενδιαφέρουσα κοινωνία των εφήβων που ήδη υπάρχει στα σχολεία του τόπου μας και που σπάνια βρίσκει τον τρόπο να αποτυπωθεί στις παραστάσεις της  «επαγγελματικής» καλλιτεχνικής κοινότητας. Οι έφηβοι είναι πολύ περισσότερο συντονισμένοι με τις καινούριες πραγματικότητες που η ενήλικη καλλιτεχνική ζωή ακόμα μόνο υποψιάζεται.

Γιάννης Καραούλης: H παράσταση που θα προκύψει από το θεατρικό εργαστήρι μας για εφήβους που θα τρέχει για όλο το τετράμηνο κάθε Σάββατο, θα χτιστεί με υλικό και εικόνες που θα προκύψουν μέσα από τους αυτοσχεδιασμούς, τα θεατρικά παιχνίδια και ασκήσεις και τις προτάσεις της ομάδας. Όπως προαναφέραμε μιλάμε και προχωράμε με ένα δημιουργικό “μαζί”.

Ποιο το «στίγμα» γενικότερα των παραστάσεων που αντιλαμβάνομαι αποτελούν και πρόταση για το είδος του εφηβικού θεάτρου που προκρίνετε; 

Ελένη Μολέσκη: Είναι παραστάσεις ουσιαστικές που στην πραγματικότητα απευθύνονται σε όλους. Χωρίς την επίφαση της νεανικότητας μιλούν με ουσιαστικό τρόπο για ουσιαστικά ζητήματα. Παραστάσεις που προβάλουν ανθρώπους φωτεινούς φάρους ανθρωπιάς αντιμέτωπους με αδιανόητα ερωτήματα.

Γιάννης Καραούλης: Είναι παραστάσεις εφηβικού θεάτρου που δεν απευθύνονται απλώς σε εφήβους. Είναι ΓΙΑ τον έφηβο και το παιδί, για τη θέση τους μέσα στον ενήλικο κόσμο και τα δικαιώματά τους. Αντιμετωπίζουν τον έφηβο ως θεατή με προβληματισμούς και ανησυχία για τον κόσμο γύρω του.

Μπορούμε να πούμε ότι στόχος σας είναι να φέρετε τον έφηβο στο προσκήνιο όχι μόνο σε σχέση με το θέατρο;

Ελένη Μολέσκη: Θα απαντήσω λίγο παράδοξα… όταν μελετούσα για την Ηλέκτρα του Σοφοκλή, διάβασα μελέτες για την τελετή ενηλικίωσης στην αρχαία Αθήνα και τον μύθο του Μαύρου Καβαλάρη. Ένα υλικό εξαιρετικά ενδιαφέρον, που ούτε λίγο ούτε πολύ έλεγε ότι και οι αρχαίοι Αθηναίοι ένιωθαν εξαιρετικά άβολα μπροστά στους έφηβους. Τους θεωρούσαν κάτι μεταιχμιακό κι αδιευκρίνιστο, όχι ακριβώς παιδί αλλά σίγουρα ούτε και ενήλικας. Κάτι ακατάτακτο άρα κι επικίνδυνο. Με έβαλε σκέψεις για το πόσα βήματα έχουμε κάνει στα αλήθεια… Γιατί, για να πούμε την αλήθεια, η εφηβεία είναι δύσκολη και το να είσαι έφηβος είναι πολύ δύσκολή κατάσταση. Μια κατάσταση «αναμονής» πριν την ελευθερία της ενηλικίωσης. Αλλά αυτό το μεταιχμιακό είναι πολύ ιντριγκαδόρικο. Κρύβει πολλές πιθανότητες.

Από την άλλη θεατρικά, συχνά οι έφηβοι παρακάμπτονται. Υπάρχει άφθονο παιδικό θέατρο και θέατρο για ενήλικες. Στη μέση είναι πιο λίγη η προσφορά γιατί αυτό το κοινό μας δυσκολεύει. Δεν ξέρουμε από πού να το πιάσουμε. Εμείς του ζητάμε τα φώτα του για να βρούμε τον τρόπο.

Η εφηβεία είναι δύσκολη και το να είσαι έφηβος είναι πολύ δύσκολή κατάσταση. Μια κατάσταση «αναμονής» πριν την ελευθερία της ενηλικίωσης. Αλλά αυτό το μεταιχμιακό είναι πολύ ιντριγκαδόρικο. Κρύβει πολλές πιθανότητες.

Ο στόχος μας είναι η δημιουργία μιας πλατφόρμας θεατρικής, ανοιχτής και προσβάσιμης σε ευρύ εφηβικό κοινό, με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, όπου θα δίνεται η δυνατότητα στους έφηβους συμμετέχοντες να δημιουργούν, να παίζουν και να συνεργάζονται ισότιμα με τους ενήλικους.

 

Διαβάστε επίσης: Αν ήξερες πως σε ακούν τι θα τους έλεγες;