Νιαζί Κιζίλγιουρεκ: Ο πολιτισμός είναι μεταξύ των τομέων που έχουν δεχθεί το σοβαρότερο πλήγμα στην Ευρώπη

Συναντήσεις/ Ορίζοντας

Νιαζί Κιζίλγιουρεκ: Ο πολιτισμός είναι μεταξύ των τομέων που έχουν δεχθεί το σοβαρότερο πλήγμα στην Ευρώπη

O Αντώνης Γεωργίου συναντά τον Ευρωβουλευτή του ΑΚΕΛ Νιαζί Κιζίλγιουρεκ Συντονιστή της Ομάδας της Αριστεράς στην Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού και μιλάνε για τον Πολιτισμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και στην Κύπρο, πόσο επηρέασε η  πανδημία τους καλλιτέχνες και ποιες είναι οι προτάσεις από την Ομάδα της Αριστεράς για αντιμετώπιση των προβλημάτων στο τομέα του πολιτισμού και της δημιουργίας

Σήμερα στην Ευρώπη διανύουμε ένα είδος Kulturkampf (αγώνα κουλτούρας)

Ποιο νομίζετε πως είναι το πολιτιστικό στίγμα της Ευρώπης (αν υπάρχει κάτι ενιαίο) για τον μέσο Ευρωπαίο πολίτη; Τι είναι η Ευρώπη (πολιτιστικά) για σας;

Σήμερα στην Ευρώπη διανύουμε ένα είδος Kulturkampf (αγώνα κουλτούρας). Μιας στρεβλής θεώρησης του Ευρωπαϊκού τρόπου ζωής,  που ουσιαστικά εναντιώνεται στην πραγματική πολυπολιτισμικότητα και το σεβασμό στην πολιτισμική διαφορετικότητα. Σε επίπεδο ΕΕ, αυτό αντικατοπτρίζεται όχι μόνο στις συζητήσεις μέσα στο ευρωκοινοβούλιο, αλλά πρώτα και κύρια από το πορτοφόλιο του Έλληνα Επίτροπου για «προστασία του ευρωπαϊκού μας πολιτισμού» που υιοθέτησε η Επιτροπή φον ντερ Λάϊεν. Και αυτό το βιώνουμε στις αναφορές για το μεταναστευτικό, στους ξένους, στους μουσουλμάνους, στους Ρομά κλπ. Επίσης είναι γεγονός ότι η ΕΕ δεν δίνει την ίδια σημασία στην Κουλτούρα όπως δίνει στην ενιαία αγορά και αυτό είναι διαχρονικό πρόβλημα

Υπάρχει ενιαία πολιτιστική πολιτική στην Ευρώπη; Τι ρυθμίζει το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τι αφήνεται στις εθνικές νομοθεσίες;

Μια ενιαία πολιτιστική πολιτική δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει. Ο πολιτισμός όπως και η παιδεία είναι ζητήματα όπου τα κράτη μέλη έχουν κατ’ εξοχήν το πρώτο λόγο. Η ΕΕ επιχειρεί να αναπτύσσει πρωτοβουλίες στήριξης της πολιτιστικής δημιουργίας, κυρίως για συνεργασίες μεταξύ δημιουργών από 2-3 Κράτη  Μέλη μέσα από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» αλλά αυτό πόρρω απέχει από μια ενιαία πολιτιστική πολιτική.

Ποιο «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής» θα προστατεύσει δήθεν ο Έλληνας Επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς και η Πρόεδρος της Κομισιόν; Η ΕΕ δεν είναι ένας χώρος πλουραλισμού;

Πως αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή της  Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τον Πολιτισμό;

Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Επιτροπή φον ντερ Λάϊεν για πρώτη φορά από το 1999 δεν υπάρχει ένας Επίτροπος για την Παιδεία και τον Πολιτισμό. Ένα πορτοφόλιο που θα έχει στόχο να εντάξει μετανάστες, πρόσφυγες στις τοπικές κοινωνίες που τους φιλοξενούν, και να καλλιεργήσει σεβασμό στην ετερότητα,  στην κριτική σκέψη, και την κουλτούρα της αλληλεγγύης. Όπως έχω αναφέρει και πιο πάνω είναι προκλητικός ο τίτλος που έχει απονεμηθεί στον Έλληνα επίτροπο κ. Σχοινα. Ο ίδιος ο τίτλος, υπομονεύει την πολυπολιτισμικότητα, τη Δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ποιο «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής» θα προστατεύσει δήθεν ο Έλληνας Επίτροπος Μαργαρίτης Σχοινάς και η Πρόεδρος της Κομισιόν; Η ΕΕ δεν είναι ένας χώρος πλουραλισμού;

Ποιος ο ρόλος του Ευρωκοινοβουλίου και της επιτροπής που συμμετέχετε στα ζητήματα πολιτισμού; Τι μπορεί πρακτικά να προσφέρει;

Χρειαζόμαστε ανθρωπιά, ανθρωπισμό και στήριξη των πολιτικών εκείνων που θα προωθήσουν την κοινωνική ένταξη, τον πολιτισμό και την συνεργασία και αλληλεγγύη όλων των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με βάση αυτή την θεώρηση συμμετέχω στην Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού και έχω την τιμή να είμαι ο συντονιστής της Ομάδας της Αριστεράς για αυτά τα θέματα. Η Επιτροπή Παιδείας και Κουλτούρας καταπιάνεται με όλες τις εκφάνσεις της πολιτιστικής δημιουργίας στην ΕΕ, κυρίως όμως όπως έχω εξηγήσει πριν σε συμβουλευτικό/παρεμβατικό ρόλο.  Εκεί που έχει πιο έντονο και καίριο ρόλο είναι στα προγράμματα της ΕΕ, όπου έχει νομοθετικό ρόλο το Κοινοβούλιο και έτσι η Επιτροπή μας παρακολουθεί και εξετάζει τα προγράμματα και σε κάθε Δημοσιονομικό κύκλο έχει ευθύνη μαζί με τα άλλα δύο όργανα της ΕΕ, Συμβούλιο και Επιτροπή, να διαμορφώσουν αυτά και νέα προγράμματα για την επόμενη περίοδο. Μόλις την προηγούμενη βδομάδα ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις σχετικά με τα προγράμματα ERASMUS + και Δημιουργική Ευρώπη για τα έτη 2021-2027 και πολύ σύντομα τα νέα προγράμματα θα τεθούν στην διάθεση των νέων και των ανθρώπων του πολιτισμού.

Η πανδημία πόσο επηρέασε τον τομέα του Πολιτισμού στην Ευρώπη; Ποια ήταν η αντίδραση της ΕΕ ως Ένωση αλλά και των χωρών ξεχωριστά για τα θέματα καλλιτεχνών και του πολιτισμού γενικότερα στις συνθήκες πανδημίας;

Οι τομείς του πολιτισμού και της δημιουργίας  αντιπροσωπεύουν περίπου το 4 % του ευρωπαϊκού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) και πάνω από 7,4 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη, κάτι που ισούται με το 3,7 % της συνολικής απασχόλησης σε όλη την ΕΕ των 27. Συγκαταλέγονται μεταξύ των τομέων που έχουν δεχθεί το σοβαρότερο πλήγμα λόγω της πανδημίας COVID-19· σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της ίδιας της Επιτροπής, οι τομείς του πολιτισμού και της είναι πιθανό να έχουν χάσει το 80 % του κύκλου εργασιών τους κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2020 ως αποτέλεσμα της κρίσης της COVID-19 και των μέτρων περιορισμού. Η πρόταση της Επιτρόπου Gabriel να δεσμεύσουν τα κράτη μέλη το 1 % του προϋπολογισμού που αποσκοπεί στην ανάκαμψη για τον πολιτισμό ήταν θετική ενέργεια ωστόσο δεν έχει καμία δεσμευτική ισχύ για τα κράτη μέλη.

Πολλοί καλλιτέχνες μέσα σε αυτές τις δύσκολες εποχές προσπάθησαν να δώσουν μια όαση ελπίδας στους συνανθρώπους τους αλλά δυστυχώς η πολιτεία παραμένει εκκωφαντικά απούσα.

Έχουν υποβληθεί προτάσεις/ εισηγήσεις από την Ομάδα της Αριστεράς για αντιμετώπιση των πιο πάνω προβλημάτων;

Ως Ομάδα της Αριστεράς από την αρχή της πανδημίας αναδείξαμε το θέμα το πολιτισμού και ειδικά των ανθρώπων του που πλήγηκαν δυσανάλογα από την πανδημία. Με πρωτοβουλία μας αποστείλαμε επιστολές στην Κομισιόν ή και ενεργοποιήσαμε την Επιτροπή Παιδείας και Πολιτισμού ώστε να πάρει και μεγαλύτερη βαρύτητα η παρέμβαση μας.  Πρωτοστατήσαμε στην υιοθέτηση ψηφίσματος από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου το οποίο εγκρίθηκε με τεράστια πλειοψηφία. Κάποιες βασικές θέσεις που εκφράσαμε μέσα από τις διάφορες δράσεις μας ήταν:

• την άνευ όρων συμπερίληψη των τομέων του πολιτισμού και της δημιουργίας στο σχέδιο ανάκαμψης και τη δέσμευση τουλάχιστον του 7 % του Ταμείου Ανάκαμψης για τον πολιτισμό
• τα κράτη μέλη και η Επιτροπή για να βοηθήσουν τους πολιτιστικούς και δημιουργικούς φορείς της Ευρώπης θα πρέπει να στηρίζουν παράγοντες και πρωτοβουλίες που εκφράζουν την πολιτιστική και γλωσσική πολυμορφία της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων των μειονοτικών γλωσσών
• την άμεση εξόφληση υπολοίπων ποσών επιχορηγήσεων σε προγράμματα πολιτισμού που ήδη υλοποιούνται, (β) την επιτάχυνση/ενεργοποίηση προγραμμάτων που αν και εγκρίθηκαν, η έναρξή τους καθυστερεί λόγω της πανδημίας, και (γ) την εκπόνηση νέων προγραμμάτων οικονομικής ενίσχυσης/ενθάρρυνσης δράσεων Ψηφιακού Πολιτισμού·
• σημαντική ενίσχυση του χρηματοδοτικού προγράμματος για τον Πολιτισμό την περίοδο 2021-2027 καθώς και τη δημιουργία, με την λήξη της πανδημίας, ενός επαρκούς χρηματοδοτικού πακέτου κινήτρων για πολιτιστικούς δημιουργούς σε όλη την Ευρώπη, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας (π.χ περαιτέρω διευκόλυνση για την κινητικότητα των καλλιτεχνών και των έργων τους).

Η πρόταση της Επιτρόπου Gabriel να δεσμεύσουν τα κράτη μέλη το 1 % του προϋπολογισμού που αποσκοπεί στην ανάκαμψη για τον πολιτισμό ήταν θετική ενέργεια ωστόσο δεν έχει καμία δεσμευτική ισχύ για τα κράτη μέλη

Πως κρίνεται το πολιτιστικό τοπίο στην Κύπρο και πόσο οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι καλλιτέχνες επηρεάστηκαν από την Πανδημία;

Θεωρώ ότι έχουν επηρεαστεί σε τεράστιο βαθμό και δυστυχώς δεν υπάρχει καθόλου στήριξη από το κράτος. Πολλοί καλλιτέχνες μέσα σε αυτές τις δύσκολες εποχές προσπάθησαν δώσουν μια όαση ελπίδας στους συνανθρώπους τους αλλά δυστυχώς η πολιτεία παραμένει εκκωφαντικά απούσα.  Ειδικά δικοινοτικές πρωτοβουλίες δεν μπόρεσαν να υλοποιηθούν αφού λόγω των περιορισμών δεν μπορούν οι καλλιτέχνες ούτε να βρεθούν ούτε να προγραμματίσουν οτιδήποτε.

Η συμμετοχή σε Ευρωπαϊκά προγράμματα φαίνεται να είναι δύσκολη για αρκετούς πολιτιστικούς φορείς, πως μπορεί η ΕΕ να βοηθήσει περισσότερο σε αυτό το ζήτημα;

Είναι από τα ζητήματα που τους τελευταίους μήνες είχαμε ψηλά στην ατζέντα των συζητήσεων. Ζητήσαμε να απλοποιηθούν οι διαδικασίες από μέρους της ΕΕ, ώστε να είναι πιο εύκολή η πρόσβαση σε αυτά τα κονδύλια από τους διάφορους πολιτιστικούς φορείς. Ειδικά για τις μικρές ομάδες θέλουμε να δημιουργηθούν δομές στα Κράτη Μέλη που να μπορούν να στηρίξουν αυτούς τους πολιτιστικούς φορείς στην προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν ευρωπαϊκά κονδύλια.

Λογοτεχνικά κείμενα και από τις δύο κοινότητες θα έπρεπε να μπουν στα σχολεία. Και τέλος να δοθεί έμφαση στην πολυγλωσσία και ειδικότερα στην εκμάθηση της τουρκικής για τους Ελληνοκυπρίους και της ελληνικής γλώσσας στους Τουρκοκυπρίους

Τι άλλο πρέπει να γίνει ώστε οι καλλιτέχνες του τόπου, Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι αλλά και όσοι ζουν στην Κύπρο να συνεργαστούν περισσότερο μεταξύ τους;

Χρειάζεται όραμα και στήριξη από την πολιτεία. Εδώ το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού που έχει την πρωταρχική ευθύνη έχει το βλέμμα στραμμένο αλλού. Δεν το ενδιαφέρει να αναπτυχθεί η συνεργασία μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, όπως και με άλλους ανθρώπους που ζουν στην Κύπρο. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι ζούμε σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία και ο τομέας του πολιτισμού και της κουλτούρας είναι παγκόσμιος και πρέπει να αγκαλιάζει και να δίνει ευκαιρίες σε όλους τους ανθρώπους. Χρειάζεται περισσότερη μετάφραση των κυπρίων καλλιτεχνών από τα ελληνικά στα τούρκικα και αντίστροφα. Το ίδιο λογοτεχνικά κείμενα και από τις δύο κοινότητες θα έπρεπε να μπουν στα σχολεία. Και τέλος να δοθεί έμφαση στην πολυγλωσσία και ειδικότερα στην εκμάθηση της τουρκικής για τους Ελληνοκυπρίους και της ελληνικής γλώσσας στους Τουρκοκυπρίους. Μόνο έτσι θα έρθουμε πιο κοντά και θα μπορέσουμε να γνωρίσουμε πραγματικά τους συμπατριώτες μας.