Ντιέγκο Αρμάντο Απαρίσιο: Δίνοντας ορατότητα σε ένα ευρύ φάσμα από εμπειρίες

Με αφορμή/ Ορίζοντας

Δίνοντας με το Queer Wave ορατότητα σε ένα ευρύ φάσμα από εμπειρίες

Με αφορμή  το δεύτερο Queer Wave το φεστιβάλ LGBTIQ+ κινηματογράφου της Κύπρου, που φέτος διοργανώνεται με φυσική παρουσία από τις 3 μέχρι 12 Σεπτεμβρίου στη Λευκωσία ο Ντιέγκο Αρμάντο Απαρίσιο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ μιλάει στον Ορίζοντα

Μετά το πρώτο Queer Wave, που ήταν σε online εκδοχή ακολουθεί το φετινό φεστιβάλ στη Λευκωσία. Πως ήταν η εμπειρία από το πρώτο Φεστιβάλ;

Στις οκτώ μέρες διάρκειάς του, το πρώτο Queer Wave σημείωσε συνολικά πάνω από 1200 views. Δύσκολο όμως να μιλήσει κανείς για την εμπειρία σε ένα online φεστιβάλ: πέραν από τα στατιστικά, και τα όμορφα stories που μοιράστηκαν αρκετοί θεατές μαζί μας στα ΜΚΔ, νιώσαμε σίγουρα όλοι -διοργανωτές και θεατές- την απουσία και τη σημασία της φυσικής συναναστροφής. Αυτό που σίγουρα κρατήσαμε και μας συγκινεί ακόμη βαθύτατα, είναι η αγάπη που έδειξε ο κόσμος για το φεστιβάλ: τόσο η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα όσο και οι φίλοι-σύμμαχοι, σινεφίλ και κινηματογραφιστές, που αγκάλιασαν το φεστιβάλ και ενθάρρυναν τις προσπάθειές μας στον ένα χρόνο που μεσολάβησε. Το ότι όμως το Queer Wave, ανάμεσα σε 1000 αιτητές και 43 χώρες, βρέθηκε ανάμεσα στους 20 φιναλίστ για τα φετινά Βραβεία Κοινοπολιτείας Νέων, ήταν μια διάκριση που ξεπέρασε κάθε προσδοκία μας για την πρώτη χρονιά του φεστιβάλ.

Επιβεβαιώνεται η αναγκαιότητα της διοργάνωσης ενός φεστιβάλ LGBTIQ+ κινηματογράφου; Ποιοι είναι οι βασικοί στόχοι ενός τέτοιου φεστιβάλ;

Ναι, είναι σημαντική η παρουσία οποιασδήποτε LGBTIQ+ δράσης στην Κύπρο και οπουδήποτε αλλού. Είναι σημαντική, γιατί τα δικαιώματα που εμμέσως διεκδικούνται μέσα από αυτές τις δράσεις δεν είναι καθόλου δεδομένα στη χώρα μας. Και γιατί οι φωνές που ενισχύονται μέσα από αυτές τις δράσεις είναι φωνές που συχνά αποσιωπώνται εσκεμμένα στο δημόσιο διάλογο. Ειδικά με τις εξτρεμιστικές τάσεις που παρατηρούνται ακόμη και εντός της ΕΕ στην Πολωνία και την Ουγγαρία, δράσεις όπως το Queer Wave παίρνουν και μία πολιτική διάσταση, πέραν της πολιτιστικής τους. Ούτως ή άλλως όμως, υπάρχουν πραγματικά υπέροχα κινηματογραφικά έργα με ΛΟΑΤΚΙ+ θεματολογίες που δε βλέπουν ποτέ το φως της μέρας στην Κύπρο. Είμαστε εδώ για να τα στηρίξουμε: και ως μέλη-σύμμαχοι της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, αλλά και ως λάτρεις της τέχνης του κινηματογράφου.

Θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα και την ταυτότητα φύλου ασφαλώς σχετίζονται με την ΛΟΑΤΚΙ+ πραγματικότητα, αλλά αφορούν όλους μας ανεξαιρέτως. Ένας από τους βασικότερους στόχους του φεστιβάλ είναι λοιπόν και η απενοχοποίηση κάθε θεατή (ή εν δυνάμει θεατή) σε ό,τι αφορά παρεμφερείς συζητήσεις.

Γενικότερα, το φεστιβάλ θέλει να στηρίξει την ανάγκη -και το δικαίωμα- που έχει ο καθένας μας στην ελευθερία της έκφρασης, ένα θέμα επίμαχο για την Κύπρο, που συζητήθηκε πολλές φορές και λόγω του Γιώργου Γαβριήλ τον τελευταίο χρόνο. Η λογοκρισία όμως δεν είναι κάτι που αφορά τους καλλιτέχνες αποκλειστικά, και σίγουρα οφείλει να μας προβληματίσει συλλογικά το φαινόμενο.

Αυτό που σίγουρα κρατήσαμε και μας συγκινεί ακόμη βαθύτατα, είναι η αγάπη που έδειξε ο κόσμος για το φεστιβάλ

Στην εποχή του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης παραμένει ισχυρός ο ρόλος του κινηματογράφου για να ξεπεραστούν στερεότυπα και προκαταλήψεις;

Βεβαίως. Η τέχνη μιμείται τη ζωή και η ζωή την τέχνη. Το ότι αντλούμε ερεθίσματα από διάφορες πηγές online, δεν καθιστά την τέχνη αχρείαστη ούτε την υποβαθμίζει, και νομίζω πως είναι κάτι που και η πανδημία μάς έχει επικυρώσει. Υπάρχει σίγουρα μια αλληλεπίδραση μεταξύ των δύο κόσμων, όπως φάνηκε άλλωστε και με το πρώτο Queer Wave. Ο κινηματογράφος όμως ως μέσο έκφρασης και καλλιέργειας της ενσυναίσθησης είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Κάτι πολύ σημαντικό για τη φετινή μας έκδοση είναι ότι θα ζήσουμε τον κινηματογράφο ως συλλογική εμπειρία σε πραγματικό χώρο και χρόνο, κάτι που σίγουρα δεν προσφέρουν τα ΜΚΔ και το διαδίκτυο.

Γενικότερα, το φεστιβάλ θέλει να στηρίξει την ανάγκη -και το δικαίωμα- που έχει ο καθένας μας στην ελευθερία της έκφρασης, ένα θέμα επίμαχο για την Κύπρο, που συζητήθηκε πολλές φορές και λόγω του Γιώργου Γαβριήλ τον τελευταίο χρόνο

Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για το φετινό πρόγραμμα, πώς έγινε η επιλογή των ταινιών;

Το πρόγραμμα φέτος περιλαμβάνει πάνω από 40 ταινίες, 15 εκ των οποίων είναι ταινίες μεγάλου μήκους, και οι πλείστες πρώτη φορά θα προβληθούν στην Κύπρο. Η επιλογή ξεκίνησε πιο εντατικά το Μάρτιο, όταν έλαβα διαπίστευση από την Berlinale ως καλλιτεχνικός διευθυντής του Queer Wave, για να παρακολουθήσω (online) ταινίες από το φετινό EFM (European Film Market). Σημαντικό κριτήριο είναι το τι συναισθήματα σου αφήνει η κάθε ταινία με την πάροδο του χρόνου. Είναι επίσης σημαντικό όμως να αντιλαμβάνεται ο επιμελητής τα όριά του: για παράδειγμα, ως cis άντρας, είμαι σε θέση να κρίνω την καταλληλότητα ταινιών με πρωταγωνιστές trans άντρες, trans γυναίκες ή μη δυαδικά άτομα; Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η συμβολή των ατόμων που ανήκουν στην κοινότητα που απεικονίζεται. Στην Κύπρο, το misrepresentation κάποιων ομάδων στο θέατρο, την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο είναι κάτι που πρέπει να δουλέψουμε αρκετά ακόμη, και οφείλει ο καθένας να κάνει το κομμάτι του.

Συμπεριλάβαμε ταινίες από 6 ηπείρους, δίνοντας  ορατότητα σε ένα ευρύ φάσμα από εμπειρίες: φέτος είναι σίγουρα πιο αισθητή η παρουσία bisexual χαρακτήρων (Shiva Baby), gay γυναικών (Carmen & Lola) και trans ατόμων (Obscuro Barroco). Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους με intersex θεματική (A Normal Girl). Εκτός από βραβευμένες ταινίες που έκαναν πρεμιέρα στις Κάννες, το Βερολίνο και τη Βενετία, συμπεριλάβαμε και πιο niche ταινίες από νέους δημιουργούς, θέλοντας να στηρίξουμε φωνές και ταινίες που δεν απευθύνονται απαραίτητα στα μεγάλα φεστιβάλ. Υπάρχουν σίγουρα ταινίες για κάθε γούστο: ταινίες μυθοπλασίας, animation και ντοκιμαντέρ· κωμικές (Dating Amber), βιογραφικές (Tove), αλλά και πιο αφηρημένες (Τhe Wild Boys).

Είναι σημαντική η παρουσία οποιασδήποτε LGBTIQ+ δράσης στην Κύπρο και οπουδήποτε αλλού γιατί τα δικαιώματα που εμμέσως διεκδικούνται μέσα από αυτές τις δράσεις δεν είναι καθόλου δεδομένα στη χώρα μας

Υπάρχουν ταινίες από Κύπρο;

Φέτος έχουμε τη μεγάλη χαρά να φιλοξενούμε 4 ταινίες από Κύπριους δημιουργούς, οι οποίοι θα μας μιλήσουν για το έργο τους μετά τις προβολές. Πρόκειται για τις ταινίες Κατηφόρα του Στέλιου Καμμίτση (6/9), Η Κλήση του Μάριου Ψαρά (7/9), The Hunt των Sholeh Zahraei και Kamil Saldun (8/9), και το Globus Sensation του Δημήτρη Χειμώνα (11/9).

Πέραν των ταινιών τι άλλες παράλληλες εκδηλώσεις θα υπάρχουν;

Είμαστε απίστευτα ενθουσιασμένοι για την εμφάνιση που έκανε την πρώτη νύχτα του φεστιβάλ η Miss Foxy, παρουσιάζοντας με το απίστευτο χιούμορ της την εμπειρία της ως drag queen στην Κύπρο. Είναι σημαντικό για εμάς το Queer Wave να δημιουργήσει χώρο δημόσια και για LGBTIQ+ καλλιτέχνες εκτός του κινηματογράφου: να πάψουν δηλαδή οι ΛΟΑΤΚΙ+ φωνές να είναι περιθωριοποιημένες γενικότερα. Προγραμματίζουμε επίσης συζητήσεις με τρανς ακτιβιστές και συμμάχους τους, με αφετηρία τις ταινίες Little Girl και Colors of Tobi. Ένας από τους επιβεβαιωμένους ομιλητές μας θα είναι και ο Ευρωβουλευτής Δρ. Νιαζί Κιζιλγιουρέκ για την Παρασκευή 10 Σεπτεμβρίου. Ενώ το φεστιβάλ 3-10 Σεπτεμβρίου λαμβάνει χώρα στο Θέατρο Πόλης ΟΠΑΠ, στις 11 και στις 12 του μήνα διοργανώνουμε θερινές προβολές, στο Evergreen (Δημοτικός Κήπος Λευκωσίας) και στο Ινστιτούτο Γκαίτε, αντίστοιχα. Το κλείσιμο του φεστιβάλ θα γίνει με ένα αφιέρωμα σε δύο ταινίες-ορόσημα του queer κινηματογράφου, που γιορτάζουν φέτος τα 90 και 50 τους χρόνια, αντίστοιχα: πρόκειται για τις ταινίες Girls in Uniform (1931) και It is Not the Homosexual Who Is Perverse, But the Society in Which He Lives (1971).