Με αφορμή/ Ορίζοντας
Ντιέγκο ντε Μπρέα: Η αναζήτηση της αλήθειας είναι πάντα μια επίπονη και δύσκολη διαδικασία
Με αφορμή τη συμμετοχή του Εθνικού Θεάτρου Σεράγεβο και του Διεθνές Φεστιβάλ Mess στο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαίου Ελληνικού Δράματος με τον Οιδίποδα Τύραννο του Σοφοκλή ο σκηνοθέτης Ντιέγκο ντε Μπρέα μιλάει στον Ορίζοντα:
Γιατί εξακολουθεί να μας απασχολεί, ακόμα και στις μέρες μας, το αρχαίο ελληνικό δράμα;
Νομίζω ότι το αρχαίο ελληνικό θέατρο συνεχίζει να είναι επίκαιρο γιατί ενώ η θεματολογία του έχει τις ρίζες της στην ελληνική μυθολογία, τα συναισθήματα που γεννά ή βρίσκονται αντιμέτωπα στην πλοκή του έργου και τα διλήμματα που επιβάλλονται στους χαρακτήρες, είναι διαχρονικά και αναπόσπαστα μέρη της ανθρώπινης ζωής. Το να τα αντιμετωπίζεις, να τα σκέφτεσαι, να τα συζητάς και να παίρνεις αποφάσεις γι’ αυτά είναι μέρος όσων μας καθορίζουν ως ανθρώπους. Και ως εκ τούτου, αυτά τα έργα θα μας μιλούν πάντα, πέραν των πολιτισμών και του χρόνου.
Για ποιους λόγους επιλέξατε αυτήν την τραγωδία;
Το έργο εγείρει τη θεμελιώδη ιδέα ότι η επιβολή ενός κωδικοποιημένου νόμου, που σε κάθε περίπτωση είναι μόνο ένα ατελές προϊόν ανθρώπινης ελπίδας, μπορεί να οδηγήσει στη μεγαλύτερη ανεπανόρθωτη αδικία: Summum ius – summa iniuria (το μεγαλύτερο σωστό, το μεγαλύτερο λάθος). Το επίκεντρο του έργου είναι η ανθρώπινη δυσκολία να ανακαλύψει την ενοχή και να αποδεχτεί τις συνέπειες της. Η αλαζονεία και η έλλειψη αυτοκριτικής συχνά τυφλώνουν το μυαλό μας, με αποτέλεσμα να ζούμε χαμένοι στα ψέματα και τις ψευδαισθήσεις.
Ο Σοφοκλής γνώριζε τα προβλήματα μιας δυσλειτουργικής οικογένειας, που παραμένουν άλλωστε ίδια και σήμερα – τραυματικά και εξαιρετικά οδυνηρά. Η προσπάθεια εξάλειψης των προβλημάτων τείνει να μας βυθίζει σε ατελείωτες άγριες αβύσσους από τις οποίες είναι δύσκολο να βρεις λύσεις και λύτρωση. Χρειάζεται ανθρωπιά και άπειρη κατανόηση, υπομονή και αγάπη, και σίγουρα μας λείπει αυτό.
Το ελληνικό δράμα είναι πανανθρώπινο. Απλώς πρέπει να διαβαστεί προσεκτικά και αναλυτικά.
Πού εστιάζει κυρίως η σκηνοθετική σας οπτική;
Η αναζήτηση της αλήθειας είναι πάντα μια επίπονη και δύσκολη διαδικασία. Όταν ένας άνθρωπος φτάνει σε ένα ακραίο και απείρως επικίνδυνο στάδιο, όταν δεν υπάρχει διέξοδος, όταν δεν είναι πια δυνατό να ξεστρατίζει, να αγνοεί, να κρύβει … τότε όλα, οι ασθένειες και οι πόνοι, ανοίγονται και μόνο όταν ειπωθούν θα φέρουν την τόσο αναγκαία λύτρωση. Με ενδιέφερε επίσης ο συμβολισμός της πανώλης στο κείμενο, η οποία αντιπροσωπεύει και την εσωτερική μας επώδυνη πανώλη. Οι επιστήμονες που ασχολούνται με τις μολυσματικές ασθένειες προέβλεψαν ότι τα αποτελέσματα της πανδημίας θα αποτυπωθούν στην προσωπικότητα κάθε έθνους για πολύ καιρό. Θα νιώθουμε για πολύ καιρό το τραύμα, τον πόνο και την απώλεια…
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι τα αποτελέσματα της πανδημίας θα αποτυπωθούν στην προσωπικότητα κάθε έθνους για πολύ καιρό.
Πιστεύετε ότι υπάρχουν όρια ή «όρια» σε οποιαδήποτε δραματουργική και σκηνοθετική προσέγγιση όσον αφορά το αρχαίο ελληνικό δράμα, τα οποία διαφέρουν από άλλα είδη θεάτρου;
Ο ουρανός από πάνω είναι καταπιεσμένος και άδειος. Δεν φέρνει σωτηρία. Το έδαφος από κάτω του είναι κόλαση. Ακόμη και οι πιστοί δεν είναι πλέον σίγουροι ότι πιστεύουν πραγματικά. Πιστεύουν μόνο ότι πρέπει να πιστεύουν. Ο άνθρωπος-θηρίο, σαν μοναχικός πρόσφυγας, περιπλανιέται και αναζητά το χαμένο νόημα. Σε όλο του τον παραλογισμό. Η μόνη του βεβαιότητα είναι τα δικά του βάσανα. Το να μην είχε γεννηθεί θα ήταν το καλύτερο αλλά τώρα που είναι εδώ, σε αυτήν την πνευματική έρημο, χωρίς ελπίδα, μόνος και μοναχικός, αβοήθητος και χαμένος, εξακολουθεί να ψάχνει, αν όχι μια διέξοδο, τουλάχιστον τον δικό του οριστικό αφανισμό.
Το επίκεντρο του έργου είναι η ανθρώπινη δυσκολία να ανακαλύψει την ενοχή και να αποδεχτεί τις συνέπειες της.
Τι σημαίνει για εσάς η αριστοτελική κάθαρση και πώς πιστεύετε ότι επιτυγχάνεται στις μέρες μας;
Μόνο σε στιγμές βαθιάς απόγνωσης ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι αυτό που επιμένει μέσα του και αυτό που υπερασπίζεται διαρκώς είναι λιγότερο σημαντικό από το μόνο πράγμα που αλλάζει μέσα του. Γιατί και για πόσο καιρό να επιμένεις στο αδύνατο, να αντέχεις το ανυπόφορο; Κάποια στιγμή, η ψευδαίσθηση της ασφάλειας πρέπει να αντικατασταθεί από τον κίνδυνο της νηφαλιότητας και της αυτοκριτικής. Κάποτε ο άνθρωπος πρέπει να πάει μπροστά και προς τα πάνω, αλλά μόνο ο αφυπνισμένος άνθρωπος θα συρθεί σε αυτό το δρόμο.
Η κάθαρση ήταν και θα είναι ένας τόπος αγνός, που είναι εφικτός μόνο όταν είμαστε έτοιμοι να ομολογήσουμε και να μετανοήσουμε, όταν είμαστε σε θέση να δεχτούμε τον κόσμο όπως είναι, όχι όπως θα θέλαμε να είναι.
Το ελληνικό δράμα είναι πανανθρώπινο… Απλώς πρέπει να διαβαστεί προσεκτικά και αναλυτικά. Μέσα του κρύβονται οι σχέσεις και οι συγκρούσεις που είναι απαραίτητες σε ένα δράμα. Τα θεατρικά μέσα που χρησιμοποιούμε απλώς προσθέτουν ένα πλαίσιο που το φέρνει στο παρόν.
Τετάρτη, 6 Ιουλίου
Αρχαίο Ωδείο Πάφου, / Έναρξη Φεστιβάλ
Παρασκευή, 8 Ιουλίου
Αμφιθέατρο Μακαρίου Γ, Λευκωσία
Aκολουθήστε μας στο Google News
