Ντογούς Ντεριά στη «Χ»: Οι T/κ χρειάζονται συναγωνιστές για να επανενωθεί το νησί µας

• «Ντε φάκτο υπάρχει προσάρτηση. Δεν χρειάζεται να το δηλώνουν, το κάνουν στην πράξη»
• Εδώ και 50 χρόνια οι Τουρκοκύπριοι αγωνίζονται και αντιστέκονται για να διαφυλάξουν την κυπριακή τους ταυτότητα
• Να ανοίξουµε λεωφόρους συνεργασίας στα ανθρώπινα δικαιώµατα, στην οικονοµία. Να διεκδικήσουµε από κοινού την κυπριακή µας ταυτότητα

Συνέντευξη στην Ελένη Κωνσταντίνου

Μια γυναίκα που σε εµπνέει µε το λόγο της αλλά και τη στάση που τηρεί…  έστω και αν γι’ αυτόν το λόγο έγινε πολλές φορές στόχος αρρωστηµένων εθνικιστών και µισογύνηδων στα κατεχόµενα και στην Τουρκία.

Η Τουρκοκύπρια πολιτικός, ακτιβίστρια και στέλεχος του τουρκοκυπριακού Ρεπουµπλικανικού Κόµµατος, Ντογούς Ντεριά µοιράζεται µαζί µας τις σκέψεις της για το αύριο στον τόπο µας.

Για µια Κύπρο την οποία θέλει να δει επανενωµένη πριν να είναι αργά, για µια Κύπρο που βλέπει τα παιδιά της να ξενιτεύονται γιατί δεν πιστεύουν πλέον ότι έχουν µέλλον σε αυτή τη χώρα. Ακόµη και αν τα πράγµατα είναι δύσκολα, µε την Τουρκία στην πράξη να έχει «προσαρτήσει» τη µισή Κύπρο, η Ντογούς Ντεριά δεν τα βάζει κάτω.

«Πολλές φορές το µυαλό µου δεν µε αφήνει να είµαι αισιόδοξη, όµως η θέλησή µου για αλλαγή είναι µεγάλη… Άλλωστε δεν µπορούµε να αφήσουµε την ελπίδα να πεθάνει».

 

Ένα από τα ζητήµατα που απασχολούν την τουρκοκυπριακή κοινότητα είναι και οι παρεµβάσεις από πλευράς Τουρκίας. Πώς το εισπράττετε αυτό;

Μετά το «όχι» που είπαν οι Ελληνοκύπριοι στο Σχέδιο Αναν, οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν να χάνουν την ελπίδα τους για επανένωση. Μέχρι το 2015-2016 γίνονταν κάποιες κινήσεις τουλάχιστον από πλευράς Ευρωπαϊκής Ένωσης που κρατούσαν τη σπίθα της ελπίδας αναμμένη. Όµως µετά το Κραν Μοντανά και την αποχώρηση του Αναστασιάδη από το τραπέζι των συνοµιλιών, αλλά και τη στάση του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, για λύση δύο κρατών και την αποµάκρυνση από τη λύση δικοινοτικής, διζωνικής οµοσπονδίας, η ιδέα της διχοτόµησης άρχισε να καλλιεργείται στο µυαλό των ανθρώπων.

Επιπλέον, η χρήση της τουρκικής λίρας από τους Τουρκοκυπρίους επηρεάζει, αφού όποιες αποφάσεις λαµβάνονται στην Τουρκία µάς επηρεάζουν άµεσα. Οι Τουρκοκύπριοι έφθασαν στο σηµείο να πωλούν τις περιουσίες τους, τα σπίτια τους, να χάνουν τις δουλειές τους. Ιδιαίτερα ο αγροτικός τοµέας έχει πληγεί µε αγρότες να πωλούν τα χωράφια τους σε εργοληπτικές εταιρείες.

Όσοι έχουν την ευκαιρία να µεταναστεύσουν το κάνουν, αρκετοί Τουρκοκύπριοι έχουν ήδη µεταναστεύσει στην Αγγλία. Η σύνθεση του πληθυσµού αλλάζει. Ρώσοι και Εβραίοι έρχονται και αγοράζουν περιουσίες. Χάνουµε την περιουσία µας, χάνουµε τη γη µας και χάνουµε τον πληθυσµό µας. Στο τέλος της µέρας, χάνουµε την πατρίδα µας.

Επίσης η πολιτική παραχώρησης υπηκοοτήτων τυγχάνει εκµετάλλευσης από τις Αρχές και είναι ένας τρόπος αφοµοίωσης της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ενώ αλλάζουν και την πολιτική βούληση των Τουρκοκυπρίων.

Μπορείτε να µας εξηγήσετε πώς γίνεται αυτό;

Στις τελευταίες εκλογές, στον 2ο γύρο, η διαφορά µεταξύ Ερσίν Τατάρ και Μουσταφά Ακιντζί ήταν 4.500 ψήφοι. Τον Οκτώβριο του 2020 µέχρι το τέλος του 2021, όπως ανακοινώθηκε, δόθηκαν 5.000 νέες υπηκοότητες. Αυτά όλα δηµιουργούν και στους Τουρκοκύπριους την αίσθηση ότι δεν υπάρχει λόγος, για παράδειγµα, να πάνε να ψηφίσουν, αφού στο τέλος δεν είναι αυτοί που αποφασίζουν αλλά κάποιοι άλλοι. Aυτό είναι ένα είδος αποικισµού. ∆εν είναι λοιπόν μια απλή παρέµβαση της Τουρκίας στα εκλογικά, αλλά παρέµβαση στην κοινωνική δοµή µας, στον πληθυσµό µας, στην πολιτική κουλτούρα µας. Οι άνθρωποι έχουν χάσει την ελπίδα τους και δεν θέλουν να «πολεµήσουν» για αυτήν. Ψάχνουν για µονοµερείς λύσεις για τους ίδιους και τα παιδιά τους, γιατί η οικονοµική κρίση είναι πολύ έντονη.

Αρκετές υπηρεσίες που µέχρι πρότινος ελέγχονταν από τους Τουρκοκυπρίους, όπως το νερό, ο ηλεκτρισµός και άλλα, σήµερα ιδιωτικοποιούνται µε εταιρείες που έρχονται από την Τουρκία. Όλα αλλάζουν ακόµη και σε πολιτικούς όρους. ∆εν χρειάζεται να πει η Τουρκία ότι θα προσαρτήσει το βόρειο µέρος της Κύπρου. Ντε φάκτο υπάρχει προσάρτηση. Δεν χρειάζεται να το δηλώνουν το κάνουν στην πράξη.

Τι µπορεί να κάνει η ελληνοκυπριακή πλευρά για να στηρίξει την τουρκοκυπριακή κοινότητα;

Είναι και οι εκλογές στην Τουρκία και την Ελλάδα, όπου η Κύπρος χρησιµοποιείται για πολιτικούς σκοπούς, άρα στο παρόν στάδιο δεν µπορούµε να περιµένουµε πολλά. Επίσης οι Ελληνοκύπριοι δεν νοιάζονται τι γίνεται στη βόρεια πλευρά του νησιού, αν και προειδοποιούσαµε εδώ και κάποια χρόνια ότι «µπορεί να µη θέλετε τους Τουρκοκυπρίους, όµως σε λίγα χρόνια ο γείτονάς σας δεν θα είµαστε εµείς, αλλά η Τουρκία». Αυτό συµβαίνει τώρα.

Τα χρήµατα που δίνονται από την Τουρκία για να κτίζονται τζαµιά ή θρησκευτικά σχολεία είναι περισσότερα από όσα χρήµατα δίνονται για την παιδεία, τη γεωργοκτηνοτροφία…

Εδώ και 50 χρόνια οι Τουρκοκύπριοι αγωνίζονται και αντιστέκονται για να διαφυλάξουν την ταυτότητά τους, την κυπριακή ταυτότητά τους ως τουρκόφωνοι Κύπριοι, παρά τις επιθέσεις που δέχονται γι’ αυτή τους την ταυτότητα και τον πολιτισµό. Νιώθουν όµως µοναξιά, γιατί για να µπορέσουν να επανενώσουν το νησί µας χρειάζονται συναγωνιστές. Γνωρίζω ότι και στη νότια πλευρά του νησιού οι άνθρωποι έχουν τα δικά τους προβλήµατα. Και η ελληνοκυπριακή κοινότητα αντιµετωπίζει πολλά ζητήµατα, αν και ως µέλος της Ε.Ε. δεν βρίσκεται ενώπιον ζητηµάτων όπως η πολιτική κυριαρχία κ.α.

Αν η επίσηµη πλευρά, ο κύριος Αναστασιάδης πιο συγκεκριµένα, το 2017 στο Κραν Μοντανά ήταν πιο θαρραλέος να δεχτεί να συζητηθούν θέµατα εγγυήσεων, ίσως τα πράγµατα να ήταν διαφορετικά. Έχασε µια ιστορική ευκαιρία. Πλέον στην Ανατολική Μεσόγειο βλέπουµε ένα συνονθύλευμα, αφού εµπλέκονται όλο και περισσότερες χώρες που ερίζουν για το φυσικό αέριο. ∆εν είναι µόνο οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι, εµπλέκονται και άλλοι, όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία, το Ισραήλ, η Τουρκία. Γνωρίζουµε ότι χρησιµοποιούν την Κύπρο, αλλά δεν µπορούµε να κάνουµε κάτι για αυτό.

Θα πρέπει όµως κάποια στιγµή να υπάρξει κάποια κινητικότητα σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, έστω µετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου…

Είναι γεγονός, θα πρέπει να υπάρξει κάποια κινητικότητα µετά τις εκλογές. Μπορούµε να αρχίσουµε από το Πλαίσιο Γκουτέρες, είναι µια βάση, όπως και οι συγκλίσεις µεταξύ Χριστόφια-Ταλάτ και Αναστασιάδη-Ακιντζί. Μετά τις εκλογές σε Τουρκία και Ελλάδα θα πρέπει να αναγκάσουµε τις πολιτικές ηγεσίες µας να προχωρήσουν µε συγκεκριµένες κινήσεις. Θα πρέπει την ίδια ώρα να προωθήσουµε τις κοινότητές µας να έρθουν πιο κοντά. Χάνουµε τους δεσµούς µας.

Πέρα από τις οποιεσδήποτε πολιτικές ενέργειες, η κουλτούρα της ειρήνης είναι σηµαντική. Πώς µπορούν οι άνθρωποι και από τις δύο κοινότητες να δουλέψουν πιο εντατικά για την καλλιέργεια µιας κουλτούρας ειρήνης;

Τα κόµµατα που ανήκουν στην Αριστερά και στις δύο πλευρές θα πρέπει να αρχίσουν να δίνουν έµφαση στα κοινά, όχι στις διαφορές µας. Έχουµε διαφορές θρησκευτικές, εθνικές, όµως έχουµε και πάρα πολλά κοινά. Υπάρχουν ζητήµατα που απασχολούν και τις δύο κοινότητες, όπως για παράδειγµα η ενδοοικογενειακή βία. Μπορούµε να ξεκινήσουµε από κάπου, π.χ. από το γεγονός ότι είσαι γυναίκα και κακοποιείσαι, όχι ότι είσαι Τουρκοκύπρια ή Ελληνοκύπρια.

Να ανοίξουµε λεωφόρους συνεργασίας σε διάφορους τοµείς, όπως για παράδειγµα στα ανθρώπινα δικαιώµατα, στην οικονοµία. Να διεκδικήσουµε από κοινού την κυπριακή µας ταυτότητα, με την προϋπόθεση όµως ότι θα παλέψουµε για να αλλάξουµε τη γλώσσα των αφεντικών. Να επαναδιεκδικήσουµε τη χώρα µας ολόκληρη για τα παιδιά µας.

Eίστε µια πολύ δυναµική γυναίκα, ακτιβίστρια, πολιτικός µε σηµαντικές παρεµβάσεις που έχουν προκαλέσει ακόµη και επιθέσεις προς το πρόσωπό σας.

Έχω δεχτεί επιθέσεις τουλάχιστον τέσσερις φορές από Τούρκους εθνικιστές. Οι πρώτες τρεις επιθέσεις που δέχτηκα ήταν γιατί µιλούσα για την οµοσπονδιακή λύση, την ειρήνη στην Κύπρο, τα εγκλήµατα πολέµου στην Κύπρο και ζητούσα αναγνώριση της Ιστορίας και αντιµετώπιση των λαθών µας. Την τελευταία φορά άσκησα κριτική στην ανέγερση του νέου προεδρικού µεγάρου, που κανείς δεν το ζήτησε, ούτε καν ο ίδιος ο Τατάρ όπως έχει αναφέρει σε συνέντευξή του. Τότε άρχισαν οι επιθέσεις εναντίον µου µέσω twitter στην Τουρκία. Όµως υπήρξε συµπαράσταση από ανθρώπους στην Τουρκία, οι οποίοι αναγνωρίζουν ότι ξοδεύονται τόσα χρήµατα για τα κτίρια και όχι για σηµαντικά ζητήµατα όπως η βία κατά των γυναικών, των παιδιών κ.α.

Τι είναι αυτό που ζητά η Ντογούς Ντεριά;

Θέλω να δω την επανένωση της Κύπρου πριν να µεγαλώσω. Η γιαγιά µου ήθελε επανένωση και πέθανε σε µια διχοτοµηµένη πατρίδα, η µητέρα µου µεγαλώνει σε µια διχοτοµηµένη πατρίδα. Μεγαλώνω κι εγώ σε µια διχοτοµηµένη πατρίδα και δυστυχώς τα παιδιά µας αναγκάζονται να ξενιτεύονται.

Θα παλέψουµε για την επανένωση. Πολλές φορές το µυαλό µου δεν αφήνει να είµαι αισιόδοξη, όµως η θέλησή µου για αλλαγή είναι µεγάλη και άλλωστε δεν µπορούµε να αφήσουµε την ελπίδα να πεθάνει. ∆εν µπορώ να δεχτώ ότι έτσι είναι τα πράγµατα. Για παράδειγµα, βλέπω ότι υπάρχει πατριαρχία στην κοινωνία. Θα το δεχτώ; Όχι! Παλεύω για να αλλάξει, για τα δικαιώµατα των γυναικών. Υπάρχει καπιταλισµός, είµαι σοσιαλίστρια. Θα το δεχτώ; Όχι! Θα παλέψω για να αλλάξει. Έτσι και για το Κυπριακό.