Nurtane Karagil: Η Κύπρος πάντα ήταν και είναι πολυπολιτισμική. Αυτό «δεν πρέπει να ξεχάσουμε»

Συναντήσεις/ Ορίζοντας/ Φωτογραφία:Hasan Bitirim

Nurtane Karagil: Η Κύπρος πάντα ήταν και είναι πολυπολιτισμική. Αυτό «δεν πρέπει να ξεχάσουμε»

O Αντώνης Γεωργίου συνομιλεί με την εικαστικό Nurtane Karagil που συνεργάζεται με την  καλλιτεχνική διευθύντρια του ΜΙΤΟΣ Έλενα Αγαθοκλέους για το project 95 στάσεις, Λεμεσός – Αμμόχωστος, Χαρτογραφώντας τον χώρο ανάμεσα μας που παρουσιάζεται διαδικτυακά στο πλαίσιο και σε συνεργασία με το Buffer Fringe Festival 2020.

Νιώθουμε τη δύναμη της τέχνης και θέλαμε να δημιουργήσουμε, αυτό είναι όλο

Μίλα μας για τη συμμετοχή σου στο Φεστιβάλ Παραστατικών Τεχνών Buffer Fringe. Τι αντιπροσωπεύει για σένα το Φεστιβάλ, και πόσο αναγκαίο το βρίσκεις ιδιαίτερα φέτος με την πανδημία αλλά και τις δυσμενείς πολιτικές εξελίξεις στην Κύπρο;

Το Buffer Fringe είναι σημαντικό για μένα λόγω της θέσης του και λόγω του τρόπου με τον οποίο καταφέρνει να σπρώξει τη νεκρή ζώνη πέραν του γενικού πλαισίου της. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούνται χώροι που ελέγχονται από στρατιωτικές δυνάμεις, όχι μόνο από τις κοινότητες του νησιού. Ο στρατός ως θεσμός έχει να κάνει με περιορισμούς και κανόνες που δεν ευκολύνουν τη ζωή κανενός, επομένως η παρέμβαση σε στρατιωτικές ζώνες μέσω της τέχνης, ακόμα κι αν είναι μόνο για ένα μικρό χρονικό διάστημα κάθε χρόνο, είναι σίγουρα επιτυχία. Φέτος ο κόσμος έχει έρθει ανάποδα, το ίδιο και η νεκρή ζώνη, και η Κύπρος γενικότερα. Οι διελεύσεις, τα οδοφράγματα… συνεχίζουν να ανοίγουν και να κλείνουν κάθε εβδομάδα για λόγους πέρα ​​από τη λογική, οι κανόνες αλλάζουν συνεχώς. Έτσι, φέτος δεν θα χρησιμοποιήσουμε τον πραγματικό χώρο της νεκρής ζώνης, αλλά της ιδέας, της πρόθεσης και του κινήτρου που είναι ακόμα εκεί. Αυτό αφορά στην κατάργηση των συνόρων, πρώτα στο μυαλό μας και μετά στη φυσική τους πραγματικότητα.

Το Buffer Fringe είναι σημαντικό για μένα λόγω της θέσης του και λόγω του τρόπου με τον οποίο καταφέρνει να σπρώξει τη νεκρή ζώνη πέραν του γενικού πλαισίου της.

Πώς βλέπεις τη συνεργασία σου με την Έλενα Αγαθοκλέους και το Κέντρο Μίτος;

Αυτή είναι η πρώτη μας συνεργασία και γνωριζόμαστε καλύτερα καθώς προχωρά το έργο. Πρέπει να κάνουμε τα πάντα διαδικτυακά και ήταν δύσκολο για μένα, πιθανώς και για την Έλενα το ίδιο. Επιπρόσθετες δυσκολίες φέρνει και η κακή σύνδεση ίντερνετ. Αν και δεν έχω πάει ποτέ στον Μίτο, ξέρω ότι είμαι ευπρόσδεκτη εκεί αν θέλω να παρουσιάσω κάτι. Και μερικές φορές αυτό αρκεί για μια συνεργασία. Αρκεί να δεις ότι κάποιος εμπιστεύεται, εσένα και τις ιδέες σου, παρόλο που συναντηθήκατε μόνο μία φορά σε ένα πολυάσχολο περιβάλλον. Αυτό από μόνο του δείχνει την πραγματική δύναμη του Buffer Fringe. Πιστεύουμε στην ιδέα, νιώθουμε τη δύναμη της τέχνης και θέλαμε να δημιουργήσουμε, αυτό είναι όλο.

Ενώ βλέπουμε πολλές δικοινοτικές δραστηριότητες στη Λευκωσία (και στην Αμμόχωστο), φαίνεται ότι δεν υπάρχουν παρόμοιες επαφές μεταξύ καλλιτεχνών από άλλες πόλεις. Πώς το σχολιάζεις;

Οι καλλιτέχνες μετακινούνται, οπότε κυρίως συναντιούνται στη Λευκωσία. Πιθανώς αυτό να συμβαίνει επειδή οι περισσότερες γκαλερί και δραστηριότητες βρίσκονται στην πρωτεύουσα, κάτι που ισχύει και σε κάθε άλλο επάγγελμα.

Τι ακριβώς θα παρουσιάσετε στη δράση «95 στάσεις, Λεμεσός – Αμμόχωστος, Χαρτογράφηση του χώρου μεταξύ μας»;

Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε έναν χάρτη με διάφορες στάσεις, όπου κάποιος θα μπορεί να νιώσει σαν στο σπίτι του. Το «Σπίτι» δεν αφορά στην έννοια του κάθομαι στον καναπέ μου πίνοντας τσάι. Πρόκειται για αυτό το ζεστό συναίσθημα που νιώθεις μέσα σου, όταν δεν νιώθεις εκτός τόπου. Η μετατόπιση χρησιμοποιείται κυρίως ως αρνητική έννοια. Ξεκινήσαμε αυτό το έργο με την αποδόμηση της μετατόπισης και την ερμηνεία της ως κάτι θετικό. Πήραμε την επιβεβλημένη, παράνομη, πολιτική πτυχή της και την αντιμετωπίσαμε ως μια καθημερινή κατάσταση που όλοι βιώνουμε σε διαφορετικές περιπτώσεις. Ως καλλιτέχνες, αυτό μας επιτρέπει να προχωρήσουμε πέρα ​​από τα στερεότυπα, να εξερευνήσουμε νέα μονοπάτια, και να νιώσουμε «σαν στο σπίτι μας». Έτσι, μέσω αυτών των στάσεων στοχεύουμε να δημιουργήσουμε πολλά σπίτια για εμάς.

Αυτός ο χάρτης θα δημιουργηθεί συλλογικά με τις ιστορίες, τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων αυτού του νησιού, θα είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα της Κύπρου, αυτή που πραγματικά βιώνουμε

Τι θέλετε να παρουσιάσετε μέσα από αυτές τις 95 στάσεις;

Αυτό το βλέπω ως την αρχή ενός νέου ταξιδιού. Στην Κύπρο έχουμε όλους αυτούς τους χάρτες που είναι χωρισμένοι. Ακόμη και η Google μάς οδηγεί σε ένα μέρος που δεν μπορούμε να φτάσουμε. Αυτός ο χάρτης θα δημιουργηθεί συλλογικά με τις ιστορίες, τις αναμνήσεις και τα συναισθήματα των ανθρώπων αυτού του νησιού, θα είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα της Κύπρου, αυτή που πραγματικά βιώνουμε. Δεν μπορείτε να χάσετε τον δρόμο σας, αλλά αν θέλετε μπορείτε να χαθείτε μέσα σε αυτόν.

Ενενήντα πέντε χιλιόμετρα χωρίζουν τη Λεμεσό από την Αμμόχωστο. Πόσο «μακριά» είναι η μία πόλη από την άλλη στην πραγματικότητα και πόσο μακριά είναι η καθημερινή ζωή των κατοίκων τους; Πόσο απέχουν οι Τουρκοκύπριοι και οι Ελληνοκύπριοι σήμερα;

Θυμάμαι να βλέπω ένα εστιατόριο κεμπάπ στην Πάφο με το όνομα «Όμορφο (Μόρφου)»  και να ακούω ανακοινώσεις σε κηδεία από ένα τζαμί της Αμμοχώστου να ξεκινά με τη φράση «….Κατάγεται από τη Λεμεσό». Με αυτή τη λογική, στην πραγματικότητα δεν είμαστε τόσο μακριά ο ένας από τον άλλο, υπάρχουν ακόμα άνθρωποι με τις αναμνήσεις της Λεμεσού και της Αμμοχώστου. Όμως, ως παγκόσμια τραγωδία, δυστυχώς γνωρίζουμε πολύ καλύτερα τι συμβαίνει με τις εκλογές στις ΗΠΑ παρά τι συμβαίνει στη Λεμεσό, κι έτσι τα μέσα ενημέρωσης και η πολιτική κυριαρχούν στο μυαλό μας.

Η Αμμόχωστος επέστρεψε στο προσκήνιο αλλά με τραγικό τρόπο. Πολλοί Τουρκοκύπριοι αντέδρασαν στα σχέδια του Ερντογάν («όχι πικ νικ πάνω στον πόνο»). Θα μπορέσει η Αμμόχωστος να γίνει μια πολυπολιτισμική πόλη σε μια ενωμένη ομοσπονδιακή Κύπρο στο μέλλον ή έχει χαθεί αυτή η ευκαιρία;

Εάν επρόκειτο να γίνει ομοσπονδιακή η Κύπρος, δεν θα ήταν έτσι κι αλλιώς πολυπολιτισμική; Η αλήθεια… περίμενε, θα διορθώσω τον εαυτό μου: η Κύπρος, διχασμένη ή μη διχασμένη, ήταν ανέκαθεν πολυπολιτισμική. Κάθε φορά, σε κάθε ευκαιρία, αυτό προσπαθούν να το διαγράψουν από τις αναμνήσεις μας. Και αυτό είναι που «δεν πρέπει να ξεχάσουμε». Η Κύπρος πάντα ήταν και είναι πολυπολιτισμική.

Έχεις συνεργαστεί στο παρελθόν με Ελληνοκύπριους καλλιτέχνες και παρουσιάσατε κοινές εκθέσεις. Πιστεύεις ότι οι Τουρκοκύπριοι καλλιτέχνες έχουν πολλές ευκαιρίες για να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους αλλά και για επαφές με τους Ελληνοκύπριους ή τη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή;

Προσπαθώ να επιλέγω πρότζεκτς που δεν με βλέπουν μόνο ως «Τουρκοκύπρια». Συνεργαζόμαστε γιατί πιθανώς έχουμε μια άλλη συλλογική συνείδηση. Και αυτή η συλλογικότητα βασίζεται κυρίως στον ακτιβισμό. Γι’ αυτό θα με βρείτε σε έργα που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα, σε περιβαλλοντικά ζητήματα κτλ. Είμαστε τυχεροί που ακόμα υπάρχουν καλά διεθνή πρότζεκτ που ενδιαφέρονται για τον κόσμο και μπορούμε να βρούμε θέση σε αυτά τα πλαίσια. Αλλά αν ζητάτε μια γενική εκπροσώπηση όλων των Τουρκοκυπρίων / Ελληνοκυπρίων, όλοι γνωρίζουμε ότι πολύ συχνά η σκηνή αφιερώνεται μόνο σε ό,τι αφορά τη σύγκρουση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο/η θεατής πρέπει να είναι προσεκτικός/ή στο τι εκτίθεται, καθώς υπάρχουν πολλά διεθνή προγράμματα που προωθούν μονόπλευρες απόψεις, όπου τα πολιτικά συμφέροντα υπερτερούν την κατανόηση της τέχνης.

Δυστυχώς γνωρίζουμε πολύ καλύτερα τι συμβαίνει με τις εκλογές στις ΗΠΑ παρά το τι συμβαίνει στη Λεμεσό, κι έτσι τα μέσα ενημέρωσης και η πολιτική κυριαρχούν στο μυαλό μας.

Το έργο σου συχνά επικρίνει ή επικεντρώνεται στις κυρίαρχες αφηγήσεις τόσο της τουρκοκυπριακής όσο και της ελληνοκυπριακής κοινωνίας, όπως το έργο “The Dawn and the Sunset Issue” (2017) που παρουσιάστηκε στα εγκαίνια για την Πολιτιστική Πρωτεύουσα Πάφος 2017, στην έκθεση «Πλανήτες» που επιμελήθηκε η Έλενα Πάρπα. Τι είναι η τέχνη για εσένα και ποιος είναι ο ρόλος των καλλιτεχνών στον κόσμο που ζούμε;

Δεν νομίζω ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να έχουν έναν ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή τους. Εύχομαι κάθε άνθρωπος να μπορέσει να βρει την εσωτερική του φωνή και να εκφραστεί μέσα από διαφορετικές μορφές… Δυστυχώς, ο κόσμος στον οποίο αναγκαζόμαστε να ζούμε αντικατοπτρίζει το μίσος περισσότερο από την αγάπη και χαρακτηρίζει τους καλλιτέχνες ως «έξω από αυτόν τον κόσμο». Αλλά στην πραγματικότητα η τέχνη δεν είναι κάτι ξεχωριστό από τη ζωή μας, είναι μια αντανάκλαση της ύπαρξής μας. Δεν επικεντρώνομαι τυχαία στα κυρίαρχα αφηγήματα, είναι ένα τεράστιο κομμάτι της ζωής μας, αλλά ξέρω ότι είμαστε μεγαλύτεροι από αυτά, η μνήμη και η φαντασία μας μπορούν να τα σπάσουν.

Ιδέα: Έλενα Αγαθοκλέους και Nurtane Karagil,  Σχεδιασμός/ επιμέλεια δράσης και παρουσίαση: Έλενα Αγαθοκλέους, Σχεδιασμός πλατφόρμας: Κωνσταντίνα Peter, Τεχνική Υποστήριξη: Περικλής Γεωργίου, Συνεργάτες: Eβίτα Ιωάννου, Χριστίνα Παπακυριακού, Γραφικό: Νurtane Karagil

Κυριακή, 29 Νοεμβρίου 2020,

Ώρα έναρξης στις 17:00

Διαδικτυακά στη σελίδα του MITOΣ και του Φεστιβάλ στο facebook