Ο αγωγός Φ.Α. προς την Τουρκία περνά µέσα από λύση του Κυπριακού

Αλλάζουν άρδην τα δεδοµένα στην Ευρώπη σε σχέση µε το φυσικό αέριο λόγω και του πολέµου στην Ουκρανία, υποστήριξαν στη «Χαραυγή» ο ειδικός σε θέµατα ενέργειας, Χαράλαµπος Έλληνας και ο διευθυντής του προγράµµατος φυσικού αερίου στο Πανεπιστήµιο Κύπρου, Πάνος Παπαναστασίου.

Συµφωνούν επίσης ότι η χρήση του φυσικού αερίου µε το πέρασµα του χρόνου καθίσταται ασύµφορη, ιδιαίτερα λόγω του ότι η Ε.Ε. στοχεύει στην πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα για παραγωγή ενέργειας µέχρι το 2050.

Παράλληλα, εκτιµούν ότι η µεταφορά φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο προς την Τουρκία, είτε για χρήση αερίου από την ίδια την Τουρκία είτε για µεταφορά του στην Ευρώπη, είναι εφικτή και µπορεί, αν γίνουν σωστοί χειρισµοί και λυθεί και το Κυπριακό, η Κύπρος να έχει µεγάλο όφελος από µια τέτοια εξέλιξη.

Του Μιχάλη Μιχαήλ

Ο πόλεµος στην Ουκρανία δεν αλλάζει τους στόχους της Ε.Ε. για απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιµα και υιοθέτηση Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας µέχρι το 2050, αλλά µάλλον επισπεύδει τα χρονοδιαγράµµατα που τέθηκαν. Ο στόχος αυτός σε συνδυασµό και µε τη στόχευση για επιβολή κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας σε ό,τι αφορά τη χρήση ρωσικού φυσικού αερίου από την Ε.Ε. αλλάζουν τον ενεργειακό χάρτη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, στην οποία περιλαµβάνεται και η Κύπρος.

Η πρόσφατη επίσκεψη της Αµερικανίδας βοηθού Υπουργού Εξωτερικών, Βικτόρια Νούλαντ, έβαλε στις εξελίξεις αυτές και το Κυπριακό. Αν και στις δηλώσεις της άφησε να νοηθεί πως η Τουρκία είναι «χρήσιµη» για τους Αµερικανούς, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο, ανέφερε ωστόσο ότι η αµερικανική κυβέρνηση υπολογίζει την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου στο πλαίσιο της προσπάθειας για απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο. Ενδεικτικές ήταν δηλώσεις που έκανε µετά τις επαφές της στην Τουρκία, στις οποίες έκανε λόγο για ανάγκη να γίνουν νέες ανακαλύψεις αερίου και νέοι αγωγοί στην Ανατολική Μεσόγειο. Σηµείωσε δε ξεκάθαρα πως «είναι προς το συµφέρον µας να έχουµε ισχυρές σχέσεις µεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ».

Σε δύσκολη θέση η Ε.Ε. στον τοµέα ενέργειας

Όπως ανέφερε στη «Χαραυγή» ο διευθυντής του προγράµµατος φυσικού αερίου στο Πανεπιστήµιο Κύπρου, Πάνος Παπαναστασίου, η Ευρώπη είναι εξαρτηµένη στο πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία, αλλά µε τον πόλεµο στην Ουκρανία δηµιουργήθηκε µια ανατροπή, µε αποτέλεσµα να µελετούν διάφορες κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, οι οποίες όµως σταµατούν στα θέµατα της ενέργειας. Σηµείωσε ότι η Ευρώπη είναι σε δύσκολη θέση στο θέµα της ενέργειας και αυτά τα δεδοµένα δηµιουργούν νέες προοπτικές για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Σηµειώνεται ότι η ΕΕ εισάγει το 90% του φυσικού αερίου που καταναλώνει. Πάνω από το 40% της συνολικής κατανάλωσης της ΕΕ σε φυσικό αέριο προέρχεται από τη Ρωσία, ενώ και το 27% των εισαγωγών πετρελαίου και το 46% των εισαγωγών άνθρακα της Ε.Ε. προέρχονται επίσης από τη Ρωσία.

Ο κ. Παπαναστασίου πρόσθεσε ότι η Βικτόρια Νούλαντ, τόσο στις δηλώσεις της στην Τουρκία όσο και στην Κύπρο, µετά τη συνάντησή της µε τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, όταν µιλούσε για απεξάρτηση από το φυσικό αέριο, αναφερόταν στην Ευρώπη και απευθυνόταν τόσο στην Κύπρο όσο και στην Τουρκία για εξεύρεση περισσότερων κοιτασµάτων στην περιοχή, τα οποία θα καλύψουν µεγάλες ανάγκες της Ευρώπης σε φυσικό αέριο. Πρόσθεσε ότι τα µέχρι στιγµής κοιτάσµατα στη δεύτερη φάση του Λεβιάθαν, στο Αφροδίτη και στο Γλαύκος καλύπτουν µόνο το 10% των αναγκών της Ευρώπης.

Από την πλευρά του ο ειδικός σε θέµατα ενέργειας, Χαράλαµπος Έλληνας, συµφώνησε ότι η Ευρώπη θέλει να απεξαρτηθεί από τα ορυκτά καύσιµα και κατά συνέπεια και από τη Ρωσία. Όµως υπάρχει πρόβληµα ως προς το ότι οι ανανεώσιµες πηγές δεν είναι στο επίπεδο που χρειάζεται για να µπορέσουν να ξεφύγουν από τα ορυκτά καύσιµα και παράλληλα, λόγω των δυσκολιών που αντιµετωπίζει η Ευρώπη στο θέµα του φυσικού αερίου, άρχισε να χρησιµοποιεί περισσότερο κάρβουνο.

Εκτιµά δε ότι οι αποφάσεις αυτές, λόγω του Ουκρανικού, δυστυχώς είναι πολιτικές και δεν βασίζονται σε επιστηµονικές κι άλλες έρευνες.

Σε ό,τι αφορά τις δηλώσεις της κας Νούλαντ, ο κ. Έλληνας είπε ότι δεν αναφερόταν στην εξεύρεση περισσότερων κοιτασµάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο για να µεταφερθεί στην Ευρώπη, αλλά εννοούσε ότι θα πρέπει να απεξαρτηθεί η Τουρκία από το ρωσικό φυσικό αέριο µε τη χρήση του αερίου της περιοχής. Και αυτή η σκέψη, σηµείωσε, δεν είναι άσχετη µε την πρόσφατη επίσκεψη του Προέδρου του Ισραήλ στην Τουρκία. Ουσιαστικά, υπέδειξε, η κα Νούλαντ µάς προετοιµάζει ότι αργά ή γρήγορα υπάρχει πιθανότητα να γίνει αγωγός από το Ισραήλ προς την Τουρκία µε ισραηλινό αέριο από το Λεβιάθαν.

Δεν αλλάζουν τα δεδομένα για EastMed

Όσον αφορά τον EastMed, δεν φαίνεται να αλλάζουν τα δεδοµένα για µη κατασκευή του, παρά τις κατά καιρούς δηλώσεις εκ µέρους της Ε.Ε.

Ο κ. Έλληνας είπε ότι ο EastMed δεν είναι ασύµφορος, αλλά είναι απαγορευτική η θέση της Ε.Ε. ότι δεν θέλει να κάνει άλλες επενδύσεις σε έργα φυσικού αερίου µέχρι το 2030 που θα ξεκινήσει τη χρήση ΑΠΕ. Ο αγωγός θέλει αρκετά χρόνια για να κατασκευαστεί, αλλά θέλει και 20 χρόνια λειτουργίας για να αποδώσει η επένδυση και διερωτήθηκε κάτω από αυτές τις συνθήκες ποιοι επενδυτές θα βάλουν λεφτά σε ένα τέτοιο έργο, επισηµαίνοντας ότι δεν είναι τυχαίο ότι καµία χώρα δεν εκδήλωσε ενδιαφέρον για τον αγωγό.

Ο κ. Παπαναστασίου από την πλευρά του σηµείωσε ότι το φυσικό αέριο κατά πάσα πιθανότητα θα µεταφερθεί στην Ευρώπη, βάσει των συζητήσεων, µέσω αγωγών στην Αίγυπτο, όπου υπάρχουν δύο σταθµοί υγροποίησης. Μπορεί να χρειαστεί να µεγαλώσουν οι σταθµοί για να µπορέσουν να δεχθούν περισσότερες ποσότητες φυσικού αερίου αν και εφόσον βρεθούν κι άλλες ποσότητες. Αυτό όµως θα πρέπει να το δουν οι εταιρείες στην περιοχή. Από εκεί θα µεταφέρεται σε σταθµούς αποϋγροποίησης στην Ευρώπη µε ειδικά πλοία.

Αγωγός Ισραήλ – Τουρκίας

Αναφορικά µε το ενδεχόµενο κατασκευής αγωγού από το Ισραήλ προς την Τουρκία, ο κ. Παπαναστασίου δεν απέκλεισε να γίνονται συζητήσεις για µεταφορά του φυσικού αερίου στην Ευρώπη µέσω Τουρκίας, οι οποίες τελικά να καταλήξουν και σε συµφωνία.

Τα συµφέροντα των χωρών της Ανατολικής Μεσογείου, πρόσθεσε, συµπίπτουν µε τις εταιρείες που επένδυσαν στην περιοχή, µε έρευνες και γεωτρήσεις και όλοι στοχεύουν να πάρουν ψηλές τιµές για να έχουν όλοι µαζί όσο το δυνατό µεγαλύτερα κέρδη.

Ο κ. Έλληνας σηµείωσε ότι τώρα, λόγω Ουκρανίας, στοχεύουν όλοι στην απεξάρτηση της Τουρκίας. Η µία πηγή θα είναι από το Ιράν, Αζερµπαϊτζάν, Κουρδιστάν και ήδη ένα µέρος του αγωγού αυτού έχει κτιστεί. Ο άλλος είναι από το Ισραήλ, που γίνεται πολύ πιο σοβαρή κατάσταση για την Τουρκία και µέσω αυτού ανοίγουν και οι πιθανότητες για την Κύπρο. Όλες αυτές οι εξελίξεις αναβαθµίζουν και ενεργειακά την Τουρκία και το ΝΑΤΟ µαζί µε τις ΗΠΑ προσπαθούν να βρουν τρόπους να βοηθήσουν την Τουρκία και την περιοχή.

Επανεξέταση θέσεων για λύση του Κυπριακού

Σε όλα αυτά οι δύο συνοµιλητές µας επισηµαίνουν τη σηµασία που θα έχει η λύση του Κυπριακού σε όλη αυτή την υπόθεση.

Ο κ. Έλληνας ανέφερε ότι αυτά όλα ανοίγουν και για την Κύπρο πιθανότητες -αν προσγειωθούµε και ξεκινήσουµε άλλες συζητήσεις- ότι µε λύση του Κυπριακού θα πηγαίνει και κυπριακό φυσικό αέριο στην Τουρκία. Η Κύπρος, πρόσθεσε, πρέπει να ξανασκεφτεί τη θέση της πάνω στο Κυπριακό, διότι τα πράγµατα έχουν αλλάξει εντελώς και η εµµονή σε παλαιότερες ιδέες είναι καταστροφική. Να συνεργαστούµε µε το Ισραήλ στην εξαγωγή του αερίου του προς την Τουρκία, το οποίο θα περνά από την κυπριακή ΑΟΖ. Ταυτόχρονα, πρέπει να αρχίσουµε να καλλιεργούµε την ιδέα ότι µέσω του ίδιου αγωγού µπορεί να πάει φυσικό αέριο της Κύπρου και στην Τουρκία.

Υπογράµµισε µάλιστα ότι οι σχεδιασµοί Ισραήλ και Τουρκίας θα υλοποιηθούν, ασχέτως αν το θέλουµε εµείς ή όχι και φαίνεται ότι και η Ελλάδα συναινεί προς τον συγκεκριµένο σχεδιασµό.

Ο κ. Παπαναστασίου υπογράµµισε ότι αυτό που τόνισε η Αµερικανίδα αξιωµατούχος ήταν και µήνυµα προς την Τουρκία ότι θα πρέπει να βρεθούν περισσότερα κοιτάσµατα κι αυτό προϋποθέτει ηρεµία στην περιοχή για να µπορέσουν οι εταιρείες να κάνουν έρευνες και γεωτρήσεις χωρίς να υπάρχουν εντάσεις και επεισόδια µε τουρκικά πλοία που θα παρεµποδίζουν αυτό το έργο. Όµως για να γίνει κάτι τέτοιο, πρέπει να υπάρξει εξοµάλυνση των σχέσεων που θα οδηγήσει και στη λύση του Κυπριακού. Το δικό µας φυσικό αέριο για να περάσει από την Τουρκία, υπογράµµισε ο κ. Παπαναστασίου, περνά µέσα από τη λύση του Κυπριακού. Υπέδειξε επίσης ότι θα πρέπει στο κόστος του αγωγού να συνεισφέρουν και τούρκικες εταιρείες, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα διακόψουν τη ροή σε περίπτωση που υπάρξει οποιοδήποτε πολιτικό ζήτηµα.