Ο αγώνας για την αποστράτευση των εθελοντών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – Μέρος 3ο

Κύπριοι στρατιώτες φωτογραφίζονται σε ένα διάλειμμα των πολεμικών επιχειρήσεων.

Του Μιχάλη Μιχαήλ

Ο αγώνας για την αποστράτευση άρχισε να λαμβάνει άλλες διαστάσεις, όπως ήδη έχουμε αναφέρει στο προηγούμενο σημείωμα, με τους βρετανούς να προβληματίζονται για το ότι οι απόστρατοι πιθανόν να ήταν ένα πρόβλημα γι’ αυτούς, εάν εντάσσονταν στο ΑΚΕΛ ή συστρατεύονταν με αυτό στον αγώνα για αυτοδιάθεση-ένωση.

 

Στο μεταξύ οι στρατεύσιμοι συνέχιζαν να πιέζουν για την αποστράτευση, στέλνοντας υπομνήματα προς πάσα κατεύθυνση.

 

Σωρεία υπομνημάτων των στρατιωτών

Στις 15 Ιουλίου 1945 δημοσιεύεται στον Ανεξάρτητο το υπόμνημα που στάλθηκε στον κυβερνήτη και στον τοποτηρητή του αρχιεπισκοπικού θρόνου.

Το υπόμνημα είχε τίτλο «ΟΙ ΣΤΡΑΤΙΩΤΑΙ ΜΑΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΙΝ» και στο κείμενο αναφερόταν:

«Εξοχότατε,

Αντιπροσωπεύομεν τριακόσιους στρατιώτας του Μεταγωγικού του Κυπριακού Συντάγματος.

Με την ευκαιρία της αφίξεως μας εις Κύπρον επιθυμούμε να επισύρουμε την προσοχή σας στα ακόλουθα:

1) Όπως η κυβέρνηση αναλάβει την πλήρη προστασία και αποκατάσταση των οικογενειών των φονευθέντων κυπρίων στρατιωτών.

2) Όπως ανταποκριθεί η κυβέρνηση άμεσα και αποτελεσματικά στα προβλήματα και αιτήματα της Ενώσεως Κυπρίων Αποστράτων.

3) Όπως ανασταλούν οι ανελεύθεροι νόμοι και διατάγματα και παύσει η δίωξη του εργατικού κινήματος, του οποίου αναπόσπαστο τμήμα είμαστε και μεις.

4) Δηλώνουμε κατηγορηματικά, ότι μόνο η δικαίωση της απαίτησης του Ελληνικού Κυπριακού Λαού για Εθνική Αποκατάσταση μπορεί τελικά κι ολοκληρωτικά να δικαιώσει τις θυσίες και τη συνεισφορά μας στον απελευθερωτικό πόλεμο.

Διατελούμε μετά τιμής η εξουσιοδοτημένη επιτροπή

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΕΤΡΟΥ ΦΙΛΟΚΥΠΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ»

 

Παρόμοιο είναι κι ένα άλλο υπόμνημα 120 στρατιωτών που δημοσιεύθηκε στις αρχές Αυγούστου:

«Υπό εκατόν είκοσι κυπρίων στρατιωτών των λόχων 1006, 1010 και 1011, οι οποίοι έφθασαν εις Κύπρον την 26.7.45 επ’ αδεία, υπεβλήθη υπόμνημα προς την Α.Ε. τον Κυβερνήτην, εις το οποίον αναφέρονται τα εξής: α) Οι ανελεύθεροι νόμοι, που ισχύουν ακόμη στο νησί μας, είναι αντίθετοι προς το πνεύμα της ελευθερίας που δημιουργήθηκε με τις θυσίες των πολεμιστών του αντιφασιστικού πολέμου. Ζητούμεν την κατάργηση όλων αυτών των νόμων και το σταμάτημα της καταδίωξης του εργατικού μας κινήματος, ένα κομμάτι του οποίου είμαστε κι εμείς.

β) Διαπιστώνουμε πως η κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει την Ένωσιν Κυπρίων

Αποστράτων και πως τα σοβαρά αιτήματα των αποστράτων δεν τυγχάνουν της κυβερνητικής προσοχής. Ζητούμεν την αναγνώριση της ΕΚΑ και τη λήψη μέτρων για την ικανοποίηση των αιτημάτων των αποστράτων.

γ) Η κυβέρνηση δεν λαμβάνει καμιά φροντίδα για τις οικογένειες των σκοτωμένων συναδέλφων μας. Ζητούμε όπως ο υπεύθυνος αξιωματικός έλθει σ’ επαφή με την ΕΚΑ, για να κατατοπιστεί πάνω στο ζήτημα και μπορέσει να καταπιαστεί θετικά για τη λύση του προβλήματος,

δ) Δηλούμε κατηγορηματικά και ανεπιφύλακτα πως επιστέγασμα των θυσιών μας στον αντιφασιστικό αγώνα πρέπει να είναι η Εθνική μας Αποκατάσταση, η Ένωση της Κύπρου με τη Μητέρα Ελλάδα. Πιστεύουμε ακράδαντα πως μόνο τότε το Νησί μας θα μπορέσει να ορθοποδήσει και ν’ απολαύσει τους καρπούς της νίκης, όταν θα αποκατασταθεί εθνικά.

Η Εξουσιοδοτημένη Επιτροπή».

 

Τέτοια υπομνήματα δημοσιεύονται και τις υπόλοιπες μέρες με έντονη την αναφορά στο αίτημα για τερματισμό του κατατρεγμού του εργατικού κινήματος και την ταύτιση του αγώνα και των θυσιών τους με την εθνική αποκατάσταση που ήταν η αυτοδιάθεση και η ένωση με την Ελλάδα.

 

Μεταφορά αριθμού στρατιωτών στην Κύπρο

Όταν τελείωσε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος στην Ευρώπη, τρεις λόχοι του Βασιλικού Μηχανικού, που απαρτίζονταν κατά 90% από Κυπρίους, βρίσκονταν στα βόρεια της Φλωρεντίας, στην Ιταλία.

Αυτές οι «κομπανίες» (λόχοι) έφεραν τους αριθμούς 1216, 1226 και 1227.

 

Ζήτησαν να τους μεταφέρουν στην Κύπρο για να αποστρατευτούν αλλά πήραν την απάντηση ότι αυτό δεν μπορούσε να γίνει αμέσως, διότι υπήρχαν δυσκολίες και ακόμα διότι ο πόλεμος με την Ιαπωνία δεν είχε τελειώσει.

Τους κράτησαν στην Ιταλία μέχρι τα μέσα του Αυγούστου 1945, αναθέτοντάς τους διάφορα άσχετα με τον πόλεμο καθήκοντα.

 

Οι τρεις λόχοι, που αριθμούσαν περίπου 400 στρατιώτες, μεταφέρθηκαν στην Κύπρο τέλος Αυγούστου με αρχές του Σεπτεμβρίου και μόλις έφθασαν στην Κύπρο, του έδωσαν τρεις εβδομάδες άδεια.

 

Όταν την τρίτη εβδομάδα τελείωνε η άδειά τους, τους ειδοποίησαν πως μετά τον τερματισμό της, που έληγε αρχές του Οκτώβρη, έπρεπε να παρουσιαστούν στον στρατιωτικό διαμετακομιστικό σταθμό του Βαρωσιού, στο Τράνζιτ Καμπ, όπως αποκαλείτο.

Στρατιώτες του Κυπριακού Συντάγματος παρελαύνουν στο στρατόπεδο Πολεμιδιών, πριν σταλθούν στα μέτωπα.

Αναίρεσαν την αποστράτευση

Με την παρουσίασή τους στο σταθμό στην Αμμόχωστο, κι ενώ ο πόλεμος, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ασία, με την παράδοση της Ιαπωνίας, είχε τελειώσει, τους ανακοίνωσαν ότι έπρεπε να είναι έτοιμοι ν’ αναχωρήσουν για το εξωτερικό. Υπήρχαν πληροφορίες ότι θα τους μετέφεραν σε χώρες της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ασίας, χρησιμοποιώντας τους ενάντια σε εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, που αγωνιζόντουσαν για την απόκτηση της ανεξαρτησίας τους.

 

Λίγες μέρες προηγουμένως οι βρετανοί δήλωναν με έντεχνο τρόπο ότι δεν θα γινόταν άμεση επιστράτευση, παρά το ότι είχαν στείλει ορισμένους στις χώρες τους και ανάμεσα σ’ αυτές και στην Κύπρο.

Ο Άγγλος υπουργός Εργασίας είχε δηλώσει ότι «μέχρι το τέλος του έτους θα αποστρατευθούν ενάμισυ εκατομμύριον άνδρες και γυναίκες, ο δε αριθμός αυτός θα διπλασιασθή μέχρι του προσεχούς Ιουνίου»., έγραφε στις 6 Οκτωβρίου η εφημερίδα «Κυπριακός Τύπος».

Η είδηση πρόσθετε ότι η ταχύτητα των αποστρατεύσεων θα εξαρτηθεί από τα διαθέσιμα μέσα για την μεταφορά των στρατιωτών στην Αγγλία και ότι καταρτίστηκαν σχέδια για να τοποθετηθούν όλοι οι αποστρατευμένοι σε θέσεις εργασίας.

Αυτό σήμαινε ότι δεν θα γινόταν άμεσα η αποστράτευση και ούτε θα επέστρεφαν αμέσως στις χώρες τους οι στρατιώτες.

 

Την ίδια μέρα στον Ανεξάρτητο δημοσιευόταν άλλο υπόμνημα προς τον κυβερνήτη και πάλι με αιτήματα των απόστρατων κυπρίων, ενώ την επομένη η ίδια εφημερίδα έγραφε στην πρώτη σελίδα της ότι περίπου 400 στρατιώτες κατέβηκαν από τα Πολεμίδα στη Λεμεσό και πέρασαν από τους κυριότερους δρόμους της πόλης φωνάζοντας «Θέλομεν να παραμείνωμεν εις την Κύπρον. Ζητούμεν αποστράτευσιν».

 

Αξίζει να σημειωθεί πως σε όλο αυτό το διάστημα, μόνο ο «Ανεξάρτητος» ασχολείτο με το θέμα της αποστράτευσης. Οι εφημερίδες της δεξιάς ασχολούνταν με θέματα που προέκυψαν μετά τον πόλεμο στο διεθνές πεδίο και σχεδόν καθόλου με το θέμα της αποστράτευσης.

 

Βράζουν τα αίματα…

Επανερχόμενοι στο θέμα των συγκεντρωθέντων στρατιωτών στο λιμανιού της Αμμοχώστου, οι βρετανοί τους οδήγησαν για προσωρινή εγκατάσταση σε κάτι πρόχειρες τέντες κάτω από τις ακακίες, δίπλα από πορτοκαλόκηπους της ενορίας Αγίου Μέμνονα.

Ο Μιχάλης Πουμπουρής θυμάται ότι «όλα έδειχναν ότι οι αξιωματικοί μας βιάζονταν να μας φορτώσουν πάνω στα πλοία για να μας ξεφορτωθούν, στέλνοντάς μας και πάλι στο εξωτερικό, μακριά από την Κύπρο.

Μπροστά σ’ αυτή την ανεπιθύμητη εξέλιξη, διαμορφώθηκε η σκέψη και πάρθηκε η απόφαση πως έπρεπε να υποβάλουμε ξανά το αίτημα για αποστράτευση. Στην περίπτωση που θα επέμεναν ν’ αναχωρήσουμε, δεν θ’ αρνούμασταν, αλλά θα δηλώναμε ότι αναχωρούμε υπό διαμαρτυρία.

Δεν θυμάμαι επακριβώς τις ημερομηνίες των δύο πρώτων περιστατικών. Αλλά η πρώτη περίπτωση πρέπει να ήταν στις 6 του Οκτώβρη, όταν κλήθηκαν είκοσι ένας στρατιώτες σε παράταξη και τους δόθηκε διαταγή ν’ ανεβούν σε στρατιωτικό αυτοκίνητο που θα τους μετέφερε στο λιμάνι της Αμμοχώστου, για να πάνε στο εξωτερικό. Μόλις δόθηκε η διαταγή, προχώρησε κάποιος ένα βήμα μπροστά και ρώτησε γιατί έπρεπε να πάνε ξανά στο εξωτερικό αφού ο πόλεμος είχε τελειώσει. Δήλωσε ταυτόχρονα πως, αν οι αρχές επέμεναν στην αναχώρησή τους, θα πειθαρχούσαν υπό διαμαρτυρία. Απ’ ό,τι θυμάμαι, αυτός που προχώρησε ένα βήμα μπροστά και ζήτησε αποστράτευση ήταν ο Μιλτής από το Στρόβολο που έφερε το βαθμό του δεκανέα ή του λοχία. Οι υπόλοιποι τριακόσιοι περίπου στρατιώτες, που ήμασταν έξω από τις τέντες, αλλά πολύ κοντά στους είκοσι ένα, παρακολουθούσαμε με κρατημένη την ανάσα και με αγωνία την εξέλιξη των γεγονότων. Και νιώσαμε ανακούφιση όταν ο Άγγλος αξιωματικός που έδωσε το πρόσταγμα για ν’ ανεβούν στο στρατιωτικό αυτοκίνητο, μόλις υποβλήθηκε το αίτημα για αποστράτευση, δεν διέταξε μέτρα εναντίον τους. Τους υποχρέωσαν όμως ν’ ανεβούν στα αυτοκίνητα και να πάνε στο εξωτερικό.

Εκείνη η μέρα πέρασε χωρίς συνέπειες και το ίδιο επαναλήφθηκε την επόμενη μέρα όταν κλήθηκαν άλλοι είκοσι ένας στρατιώτες για τον ίδιο σκοπό».

 

 

Στο επόμενο σημείωμα, τα αιματηρά γεγονότα και η δολοφονία του Τάκη Κυθρεώτη.

 

 

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy