Ο «αργός θάνατος» του ελεύθερου θεάτρου και οι αναποτελεσµατικές λύσεις – παυσίπονα

• Αρκετά θέατρα αντιµετωπίζουν διαχρονικά προβλήµατα, ενώ η συγκυρία της πανδηµίας τούς έφερε στα πρόθυρα της καταστροφής και του κλεισίµατος των χώρων που προσφέρουν ψωµί σε πολλούς ανθρώπους.
• «Πρέπει να διαµαρτύρεται ο καλλιτέχνης και να βγαίνει στα ΜΜΕ για να ακουστεί και να υπερασπιστεί το εργασιακό του περιβάλλον;»
• «Είκοσι ολόκληρα χρόνια καταθέσαµε τις ίδιες µας τις ζωές. ∆εκαοχτώ ώρες του εικοσιτετραώρου µας, τα ελάχιστα περιουσιακά µας στοιχεία, θυσιάσαµε την ψυχική µας ηρεµία και την υγεία µας. Προτιµότερο να µας στείλουν στο σπίτι µας µε συντροφιά τις οφειλές και τα χρέη µας»
• Οι καλλιτέχνες της Λεµεσού είναι πολύ αδικηµένοι, διότι, εκτός των άλλων, ξοδεύουν πολλά χρήµατα για οδοιπορικά µε σκοπό να εργοδοτηθούν στη Λευκωσία
• O σεβασµός προς τον κόσµο της εργασίας δεν θα έπρεπε να συζητείται καν, αφού πρόκειται για κατακτήσεις και δικαιώµατα δεκαετιών και όχι περί χάρης ή καλής πρόθεσης.

Για άλλη µία χρονιά -ίσως τη χειρότερη εξαιτίας της πανδηµίας του κορονοϊού- το Σχέδιο Επιχορηγήσεων Θυµέλη προκάλεσε αντιδράσεις στο ελεύθερο θέατρο, µε πολλές σκηνές να σκέφτονται ακόµη και το οριστικό λουκέτο.

Οι αντιδράσεις εκδηλώθηκαν µετά την ανακοίνωση, στις 15 ∆εκεµβρίου, των χορηγιών σε 24 θεατρικές παραγωγές για το πρώτο εξάµηνο του 2023. Σηµειώνεται πως το κονδύλι είναι µειωµένο κατά 30.000 ευρώ σε σχέση µε το αντίστοιχο εξάµηνο του 2022.

Οι αντιδράσεις…

Το Θέατρο Ένα ανέβασε banner στο Facebook προαναγγέλλοντας το κλείσιµό του, ενώ δηµόσια εξέφρασαν την απογοήτευσή τους οι καλλιτεχνικοί διευθυντές των Θεάτρων Ανεµώνα και Versus, Μαρίνος Ξενοφώντος και Μαρίνος Ανωγυριάτης, αλλά και µικρότερα θεατρικά σχήµατα, τα οποία έµειναν εκτός νυµφώνος.

Επιβεβαίωση της απαξίωσης που υφίστανται από τους κυβερνώντες σηµαντικοί τοµείς του πολιτισµού θεωρεί το ΑΚΕΛ την ανακοίνωση της κατανοµής των κονδυλίων για το ελεύθερο θέατρο. Σε παρέµβασή του ο επικεφαλής του Τοµέα Πολιτισµού του κόµµατος, Κώστας Κώστα, σηµειώνει ότι «οι κυβερνώντες κρατούν µέχρι και σήµερα καθηλωµένα τα κονδύλια για το θέατρο, παραγνωρίζοντας τα προβλήµατα που συσσώρευσαν οι απανωτές κρίσεις και παρά το γεγονός ότι ο τοµέας του θεάτρου στην Κύπρο είναι ένας έντονα αναπτυσσόµενος τοµέας που απασχολεί επαγγελµατικά και ερασιτεχνικά εκατοντάδες δηµιουργούς πολλών ειδικοτήτων». Ο Κώστας Κώστα υπογραµµίζει ότι η κυβέρνηση θα έπρεπε να εγκύψει µε σοβαρότητα πάνω στα προβλήµατα της θεατρικής δηµιουργίας και ανάπτυξης, αυξάνοντας σηµαντικά, µεταξύ άλλων, τα κονδύλια για το ελεύθερο θέατρο.

Η παρέµβαση Τουµαζή…

Την εκτόνωση -προς το παρόν- των αντιδράσεων έφερε η παρέµβαση του Υφυπουργού Πολιτισµού Γιάννη Τουµαζή, ο οποίος ανακοίνωσε έκτακτη στήριξη στα Θέατρα Ένα, Ανεµώνα και Versus. Σε δηλώσεις του ο Γιάννης Τουµαζής ανέφερε ότι πρόθεση του Υφυπουργείου Πολιτισµού είναι να στηρίξει άµεσα όλους τους θεατρικούς φορείς της χώρας µας παράλληλα µε το Σχέδιο Θυµέλη, το οποίο τυγχάνει αναθεώρησης. «Σύντοµα θα ανακοινώσουµε καινούργια χορηγικά προγράµµατα, τα οποία θα στηρίξουν τόσο τα θέατρα µε µακρόχρονη παρουσία στο χώρο όσο και τις πιο µικρές αλλά και πρωτοεµφανιζόµενες οµάδες», σχολίασε.

Ο διευθυντής του Θεάτρου Ένα, Αντρέας Χριστοδουλίδης, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου ότι το κλείσιµο του θεάτρου αποφεύχθηκε την ύστατη στιγµή, µετά την παρέµβαση του υφυπουργού.

Ο Μαρίνος Ανωγυριάτης, όµως, θεωρεί ότι η έκτακτη βοήθεια για το 2023 δεν είναι λύση, διότι, όπως πρόσθεσε, αυτό µας καταντά επαίτες. Όπως ανέφερε στη «Χαραυγή» ο σκηνοθέτης, το Θέατρο Versus για δεύτερη φορά στα 16 χρόνια ζωής του έχει µείνει χωρίς χορηγία, «µε τη διαφορά ότι αυτή τη φορά δεχθήκαµε τηλεφώνηµα από το υφυπουργείο, κατά το οποίο ενηµερωθήκαµε ότι θα µας δοθεί έκτακτη βοήθεια για να µπορέσουµε να επιβιώσουµε το πρώτο εξάµηνο του 2023». «Πρέπει να διαµαρτύρεται ο καλλιτέχνης και να βγαίνει στα ΜΜΕ για να ακουστεί και να υπερασπιστεί το εργασιακό του περιβάλλον;» αναρωτήθηκε.

Από την πλευρά του, ο Μαρίνος Ξενοφώντος, εκ των μελών του Δ.Σ. του Θεάτρου Ανεμώνα και ηθοποιός, ανέφερε μεταξύ άλλων στη «Χαραυγή» πως το πρόβλημα με το Σχέδιο Θυμέλη είναι διαχρονικό και δεν προέκυψε τώρα. «Πρέπει τα κονδύλια να ξεκαθαρίσουν και να διαχωριστούν οι χορηγίες σε θέατρα και ομάδες με τεχνοκρατική διαχείριση και μελέτη. Άρα, εμείς είμαστε υπέρ ενός αναθεωρημένου Σχεδίου Θυμέλη και όχι εναντίον καθαυτού του σχεδίου», υπογράμμισε ο κ. Ξενοφώντος.

Τα µέτρα που δεν λύνουν το πρόβληµα στη ρίζα του

Αρκετά θέατρα αντιµετωπίζουν διαχρονικά προβλήµατα, ενώ η συγκυρία της πανδηµίας έφερε στα πρόθυρα της καταστροφής και του κλεισίµατος χώρους που προσφέρουν ψωµί σε πολλούς ανθρώπους.

Το ζήτηµα, σηµειώνει ο κ. Ανωγυριάτης, είναι πως διορίστηκε µία τριµελής επιτροπή, η οποία θα αξιολογούσε τις προτάσεις του Versus, ενώ τα κριτήρια του θεάτρου ήταν πολύ ψηλά. «Ενώ καταφέραµε στα αντικειµενικά κριτήρια να πάρουµε πολύ υψηλή βαθµολογία, η επιτροπή έδωσε πολύ χαµηλές βαθµολογίες. Αυτά τα άτοµα της επιτροπής ποτέ δεν τα είδαµε στο θέατρό µας, έστω για να δουν µία παράσταση», είπε σε έντονο ύφος ο σκηνοθέτης.

Τα τελευταία χρόνια το Θέατρο Versus αντιµετωπίζει τη µείωση του θεατρόφιλου κοινού, κυρίως µετά αλλά και κατά τη διάρκεια της πανδηµίας. Όπως σηµείωσε, προσπαθούν να επαναφέρουν τον κόσµο, ωστόσο χωρίς στήριξη κάτι τέτοιο δεν είναι εφικτό.

«Στη Λεµεσό υπάρχουν 2-3 σκηνές, οι οποίες προσπαθούν να έχουν καλλιτεχνική παρουσία ολόκληρο το ηµερολογιακό έτος. Ο Υφυπουργός Πολιτισµού, Γιάννης Τουµαζή, γνωρίζει πολύ καλά τον αγώνα που είχαµε δώσει για τη διατήρηση εν ζωή του Θεάτρου Versus, του οποίου η καρδιά χτυπά δυνατά στο ιστορικό κέντρο της Λεµεσού στη Β’ ∆ηµοτική Αγορά».

«Οι καλλιτέχνες της Λεµεσού είναι πολύ αδικηµένοι, διότι, εκτός των άλλων, ξοδεύουν πολλά χρήµατα για οδοιπορικά µε σκοπό να εργοδοτηθούν στη Λευκωσία. Εµείς προσπαθούµε να τους προσφέρουµε εργασία στην πόλη τους», τόνισε ο κ. Ανωγυριάτης.

Ένα γενικότερο ζήτηµα απαξίωσης;

Ίσως µερικοί να κρίνουν ότι πρόκειται για αυθαίρετο συµπέρασµα, ωστόσο όλο αυτό εµπίπτει στην αντίληψη περί Πολιτισµού, και συγκεκριµένα περί ποιοτικών ή ποιοτικότερων σκηνών. ∆εν τίθεται και δεν θα έπρεπε να τίθεται τέτοιο ζήτηµα, αφού οι καλλιτέχνες καταθέτουν την ψυχή και το σώµα τους στο θεατρικό σανίδι. Η αναφορά γίνεται και για όλες και όλους αυτούς/ές που εργάζονται και πίσω από τις σκηνές, εκείνους δηλαδή που κρατούν ζωντανά τα θέατρα.

Το ελεύθερο θέατρο πρέπει να στηρίζεται µε όλα τα µέσα για πολλούς και διάφορους λόγους. Και όταν λέµε ότι πρέπει να στηρίζονται, εννοούµε ότι θα έπρεπε να καταστούν βιώσιµα, κάτι που επιβάλλει έναν καλό σχεδιασµό, αλλά κυρίως σεβασµό προς τον καλλιτεχνικό και «τεχνικό» κόσµο.

Η ανισοκατανοµή, πέρα από το προφανές της αδικίας, δηµιουργεί και ένα βαθύτερο ρήγµα µεταξύ της καλλιτεχνικής κοινότητας του τόπου. Οι λύσεις – παυσίπονα δεν αρµόζουν στο ρόλο που επιτελεί η ηγεσία του Πολιτισµού, ενώ οδηγούν σε έναν αργό θάνατο το ελεύθερο θέατρο στο σύνολό του. Όταν σκηνές οι οποίες λειτουργούν ολόκληρο το χρόνο παίρνουν µία βοήθεια για κάποιους µήνες, νοµοτελειακά θα πάψουν να υφίστανται.

Οι λύσεις δίνονται µε γνώµονα την επιβίωση και τη δικαιοσύνη. Όπως στην πολιτική και την κοινωνία, έτσι και στον Πολιτισµό, η δικαιοσύνη είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνουν βήµατα προς τα εµπρός. Παράλληλα, ο σεβασµός προς τον κόσµο της εργασίας δεν θα έπρεπε να συζητείται καν, αφού πρόκειται για κατακτήσεις και δικαιώµατα δεκαετιών και όχι περί χάρης ή καλής πρόθεσης. Η ανάγκη για στήριξη του ελεύθερου θεάτρου είναι επιτακτική.

Κυριάκος Λοϊζου