Ο ενεργειακός εφοδιασµός της ΕΕ

Του
Δρος Ανδρέα Πουλλικκά*

 

Εδώ και πολλά χρόνια η ΕΕ έχει καταρτίσει µια αειφόρο ενεργειακή στρατηγική για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής και την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας. Απώτερος στόχος είναι η µετάβαση της ΕΕ από την οικονοµία του άνθρακα στην οικονοµία του υδρογόνου. Στο µέλλον, το υδρογόνο θα µπορεί να χρησιµοποιηθεί σε λέβητες για παραγωγή θερµότητας και ως καύσιµο µεταφοράς για τα αυτοκίνητα, τα λεωφορεία, τα τρένα, τα πλοία και τα αεροπλάνα. Με το υδρογόνο θα µπορούσε επίσης να παραχθεί ηλεκτρισµός µε χρήση κυψελών καυσίµου ή µε απευθείας καύση. Η καύση του υδρογόνου µε το οξυγόνο έχει ως αποτέλεσµα καθαρούς υδρατµούς, οι οποίοι έχουν πολλές εφαρµογές σε βιοµηχανικές διεργασίες και για τη θέρµανση χώρων. Το υδρογόνο µπορεί επίσης να χρησιµοποιηθεί για την παραγωγή ενέργειας µε έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο, όπως είναι η πυρηνική σύντηξη.

Πώς θα µπορούσε η ΕΕ να µεταβεί από την οικονοµία του άνθρακα στην οικονοµία του υδρογόνου; Η Ευρώπη µπορεί να επιταχύνει την εγκατάσταση του υπερ-έξυπνου δικτύου ηλεκτρισµού που θα συνδέει την Ευρώπη µε τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Ως εκ τούτου, οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας θα εγκατασταθούν σε µεγάλη κλίµακα σε περιοχές µε υψηλό δυναµικό, συµπεριλαµβανοµένων των συστηµάτων βιοµάζας και των συστηµάτων υδροηλεκτρικής ενέργειας. Θα είναι δυνατή η εγκατάσταση αιολικών πάρκων στη Βόρεια Θάλασσα και στη δυτική ακτή της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής. Ηλιακά συστήµατα (φωτοβολταϊκά και ηλιακά θερµικά) θα µπορούν να εγκατασταθούν στη Νότια Ευρώπη, στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Τεχνολογίες κυµατικής ενέργειας θα µπορούν να εγκατασταθούν στον Ατλαντικό Ωκεανό και τεχνολογίες γεωθερµίας στην Ισλανδία.

Με αυτή τη γεωγραφική κατανοµή των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, καθώς και τη χρήση αποθήκευσης υδρογόνου, θα είναι δυνατή η χρήση 100% ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στο µέλλον. Με τη χρήση της αποθήκευσης υδρογόνου, η παραγωγή ηλεκτρισµού από τα αιολικά πάρκα θα µπορεί να είναι εφικτή, όποτε υπάρχει διαθέσιµο αιολικό δυναµικό. Σε περίπτωση που δεν θα µπορούν να εγχέουν απευθείας τον παραγόµενο ηλεκτρισµό στο σύστηµα (π.χ. λόγω χαµηλής ζήτησης ισχύος), θα µπορούσε να παραχθεί υδρογόνο µε ηλεκτρόλυση νερού. Το υδρογόνο µπορεί να αποθηκευτεί και να χρησιµοποιηθεί κατά τη διάρκεια της ηµέρας προκειµένου να καλυφθεί η µέγιστη ζήτηση ή σε άλλους ενεργειακούς τοµείς, όπως στον τοµέα των µεταφορών.

Η κύρια πρόκληση της χρήσης περισσότερου υδρογόνου στα ενεργειακά συστήµατα είναι το κόστος παραγωγής, αποθήκευσης και µεταφοράς υδρογόνου. Οι προκλήσεις αυτές δεν αναµένεται να επιλυθούν µέσα σε µία νύκτα, αλλά η πρόοδος που σηµειώθηκε τα τελευταία χρόνια έχει ήδη ξεπεράσει κατά πολύ τις προσδοκίες.

Προς αυτή την κατεύθυνση το πρόσφατο σχέδιο RePowerEU της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για τον τερµατισµό της εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο το συντοµότερο δυνατόν, καθορίζει στόχο µέχρι το 2030 (α) 10 εκατοµµυρίων τόνων εγχώριας παραγωγής και (β) 10 εκατοµµυρίων τόνων εισαγωγών ανανεώσιµου υδρογόνου. Σκοπός είναι η αντικατάσταση του φυσικού αερίου, του άνθρακα και του πετρελαίου σε δύσκολα απανθρακοποιήσιµες βιοµηχανίες και στον τοµέα των µεταφορών. Για την επιτάχυνση των έργων υδρογόνου προβλέπεται πρόσθετη χρηµατοδότηση ύψους 200 εκατοµµυρίων ευρώ για έρευνα.

Με άλλα λόγια η πράσινη ενεργειακή µετάβαση κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης είναι αναγκαία και δεν πρέπει να κάνουµε ούτε ένα βήµα πίσω παρά µόνο να προχωρήσουµε µπροστά έτσι ώστε να µετατραπεί το υφιστάµενο ενεργειακό σύστηµα της ΕΕ σε ένα αειφόρο, τεχνολογικά προηγµένο και έξυπνο σύστηµα, όπου η χρήση ορυκτών καυσίµων θα µειωθεί αρχικά και αργότερα θα εξαλειφθεί µε τη µετάβαση προς την οικονοµία του υδρογόνου.

*Πρόεδρος Ρυθµιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου