Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου άφησε τη σφραγίδα του στην ιστορία του ΑΚΕΛ και της Κύπρου

Ήταν Κυριακή του Πάσχα. 10 Απριλίου 1988. Η είδηση του θανάτου του Εζεκία Παπαϊωάννου «πάγωσε» ολόκληρη την Κύπρο. Πολλά τραπέζια διέκοψαν την πασχαλιάτικη διασκέδαση. Λίγες µέρες αργότερα, χιλιάδες κόσµου θα λάµβαναν µέρος στην κηδεία του, ενώ το «παρών» τους έδωσαν πολλές ξένες αντιπροσωπείες, δείγµα του σεβασµού που τύγχανε διεθνώς ως Γ.Γ. της Κ.Ε. του ΑΚΕΛ.
Αδιαµφισβήτητος ηγέτης του ΑΚΕΛ από το 1949, το όνοµά του συνδέθηκε µε τους πιο σκληρούς αγώνες των Κυπρίων για την ελευθερία αλλά και τα εργατικά δικαιώµατα. Συνελήφθη και φυλακίστηκε από τους αποικιοκράτες µαζί µε άλλα στελέχη του κόµµατος τον ∆εκέµβριο του 1955, όταν οι Βρετανοί κήρυξαν παράνοµο το ΑΚΕΛ. Στα επόµενα χρόνια απειλήθηκε η ζωή του πολλές φορές, µέχρι και βόµβα στο σπίτι του έβαλαν την περίοδο της παρανοµίας της ΕΟΚΑ Β.

 

Του Μιχάλη Μιχαήλ

Είναι αδύνατον να περιγράψει κανείς σε µια σελίδα ποιος ήταν ο Εζεκίας Παπαϊωάννου ως πολιτικός και ως άνθρωπος.

Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου αγαπήθηκε πολύ αλλά και µισήθηκε πολύ. Ο φτωχόκοσµος, οι εργαζόµενοι και οι αγρότες έβλεπαν στο πρόσωπό του την πολιτική υπεράσπισή τους από το ΑΚΕΛ. Η ∆εξιά έβλεπε τον ακούραστο αγωνιστή κατά του συντηρητισµού και του εθνικισµού, ενώ οι εκπρόσωποι του κεφαλαίου τον µαχητή κατά της εκµετάλλευσης.

Συνοµιλήσαµε µε ανθρώπους που τον γνώρισαν προσωπικά και οι απόψεις όλων συνέπιπταν. Τίµιος, καθαρός, δίκαιος. αλλά παράλληλα και αυστηρός σε ό,τι αφορά τα πολιτικά και ιδεολογικά θέµατα.

Αυτά δεν λέγονται επειδή έτσι πρέπει να µιλήσει κάποιος για ένα νεκρό. Είναι αυτό που έµεινε στη συλλογική συνείδηση και στην ιστορία, από την οποία δεν θα διαγραφεί ποτέ. ∆ικαίως, ο Εζεκίας Παπαϊωάννου θεωρείται ως µία από τις σηµαντικές προσωπικότητες του διεθνούς κοµμουνιστικού και εργατικού κινήµατος του 20ού αιώνα.

Μαρία Θεοφάνους: Έτρεφε µεγάλη αγάπη για τα παιδιά

Ο Εζεκίας Παπαϊωάννου ήταν ένας πολύ καλός άνθρωπος, ήσυχος, τίµιος, δίκαιος, ανέφερε στη «Χαραυγή» η Μαρία Θεοφάνους, που για 25 χρόνια φρόντιζε το σπίτι του ζεύγους Παπαϊωάννου και µετά το θάνατο της συζύγου του ήταν η γυναίκα που συντηρούσε το σπίτι του ιστορικού ηγέτη του ΑΚΕΛ.

Παρά το αξίωµα που έφερε και παρά την αγάπη του κόσµου, λέει, ποτέ δεν συµπεριφερόταν µε αλαζονεία. Ήταν πάντα µετρηµένος και στο µέτρο του δυνατού σωστός, άνθρωπος της καθηµερινότητας. Στην προσωπική του ζωή ποτέ του δεν διέταζε κανέναν και µέσα στο σπίτι αυτοεξυπηρετείτο βουρτσίζοντας ο ίδιος ακόµα και τα παπούτσια του.

Το πρόγραµµά του ξεκινούσε από τις 5 το πρωί, που έβραζε νερό για τον καφέ των φρουρών του σπιτιού. Ακολούθως πήγαινε στην αγορά για το ψώνισµα της εβδοµάδας, χωρίς φρουρά, συνοδευόµενος καµιά φορά από την ίδια.

Όταν την περίοδο της παράνοµης δράσης της ΕΟΚΑ Β έγινε η έκρηξη βόµβας στο σπίτι του, αντέδρασε ψύχραιµα, καλώντας την Αστυνοµία αλλά και µέλη της περιφρούρησης του κόµµατος.

Και µια σηµαντική λεπτοµέρεια που µας ανέφερε, µεταξύ πολλών άλλων, η Μαρία: Έτρεφε µεγάλη αγάπη για τα παιδιά, αν και δεν ευτύχησε να αποκτήσει δικά του. Όταν πήγαινε σε συγγενικά σπίτια στην Ορµήδεια, έπαιζε µε τις ώρες µε τα παιδιά, ενώ αγαπούσε ιδιαίτερα το να περπατά στα περβόλια και να κόβει καρπούς.

 

Γιώργος Τουφεξής: Άνθρωπος σταθερός σε αρχές και αξίες

Ο Γιώργος Τουφεξής γνωριζόταν µε τον Εζεκία από παιδί, όταν πήγαινε ακόµη γυµνάσιο. Ο αδελφός του, ο Αντώνης, διέµενε για ένα διάστηµα στη λέσχη ΑΚΕΛ, στην οδό Σόλωνος στη Λευκωσία και όταν ο ίδιος σχόλανε από το σχολείο, πήγαινε εκεί. Εκεί γνώρισε τον Εζεκία, τον Πάπη όπως τον αποκαλούσαν οι περισσότεροι.

Η πρώτη εντύπωσή του ήταν αρνητική. Η εικόνα που έβλεπε ήταν ενός σοβαρού αλλά βλοσυρού ανθρώπου. Η εντύπωση αυτή σιγά-σιγά άλλαξε, όταν τα απογεύµατα του Σαββάτου ερχόταν εκεί ο Παπαϊωάννου και καθόταν µε τον αδελφό του και µερικούς άλλους και κουβέντιαζαν. Τότε διαπίστωσε ότι επρόκειτο για έναν άλλον άνθρωπο από αυτόν που έδειχνε. Έλεγε αστεία -είχε έντονη την αίσθηση του χιούµορ- αλλά και ιστορίες από τη συµµετοχή του στον ισπανικό εµφύλιο πόλεµο.

Σε πιο µεγάλη ηλικία τον έβλεπε εντελώς διαφορετικά. Ήταν ένας ευγενικός άνθρωπος, µας είπε, εκτιµούσε τον συνοµιλητή του, αλλά όταν θύµωνε µε κάποιον ήταν πολύ έντονος, κυρίως όταν αφορούσε θέµατα ιδεολογίας ή συµπεριφορές στελεχών του κόµµατος.

Συχνά του ζητούσε να τον µεταφέρει σε διάφορους τόπους για οµιλίες ή άλλες δραστηριότητες και στο αυτοκίνητο κουβέντιαζαν ως δύο καλοί φίλοι.

Επίσης, ο Γ. Τουφεξής έκανε τον διερµηνέα του Παπαϊωάννου σε επαφές που είχε µε τον πρέσβη της Βουλγαρίας ή άλλους Βούλγαρους επίσηµους. Και ήταν συνεχής η διαπίστωση για το σεβασµό και την αναγνώριση που έδειχναν οι ξένοι προς το πρόσωπό του.

Τίτος Χριστοφίδης: ∆εν του άρεσε το χρήµα

Ο γιατρός Τίτος Χριστοφίδης, του οποίου η οικογένεια είχε στενή σχέση µε την οικογένεια της συζύγου του Παπαϊωάννου, της Ειρήνης, εντοπίζει µια άλλη πτυχή της προσωπικότητας του Παπαϊωάννου.

Εκείνο που τον χαρακτήριζε, είπε, ήταν µια ανυποχώρητη σταθερότητα στα πιστεύω του, ένας δυναµισµός και µια µαχητικότητα, µια απόλυτη, πλήρης απόσταση από την έννοια του οικονοµικού ενδιαφέροντος και οφέλους. Κι αυτό ήταν ένα σηµαντικό χαρακτηριστικό στη ζωή του, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη ότι µε τον αδελφό του, τον Σώζο, ήταν κληρονοµικά ιδιοκτήτες µιας µεγάλης περιουσίας στην περιοχή του Ποταµού της Γερµασόγειας και δεν διεκδίκησε τίποτε για τον εαυτό του. Αυτό, τόνισε, δείχνει έναν άνθρωπο που χάριν των πιστεύω του δεν λογάριαζε το χρήµα.

Κάτι ανάλογο εµφύσησε και στην Ειρήνη, η οποία επίσης είχε µεγάλη κτηµατική περιουσία, κοντά στο νέο λιµάνι της Λεµεσού. Κι εκείνη χάρισε αρκετά σε διάφορους συγγενείς της. Όταν, µάλιστα, µε το θάνατό της ο Παπαϊωάννου κληρονόµησε την περιουσία της, χάρισε ένα µεγάλο µέρος αυτής της περιουσίας στο ΑΚΕΛ και ένα άλλο µέρος σε διάφορους άλλους.

Αυτό το περίγραµµα της φυσιογνωµίας του, ανέφερε ο Τ. Χριστοφίδης, είναι ενδεικτικό του χαρακτήρα του ανθρώπου. Πολλοί το έχουν ξεχάσει σήµερα και προβάλλουν ως πρότυπο ανιδιοτέλειας µόνο τον Γλαύκο Κληρίδη. Προβάλλουν ότι µπήκε στην πολιτική µε µια άλφα περιουσία και έφυγε ίσως µε λιγότερα, και αυτό θεωρείται ως ένα µεγάλο υπέρ του ηγέτη της ∆εξιάς. Όµως, κατέληξε, το παράδειγµα του Παπαϊωάννου είναι πολλαπλάσια ενδεικτικό, διότι ο Κληρίδης δεν είχε περιουσία για να την δώσει κάπου, σε αντίθεση µε τον Παπαϊωάννου που είχε και την έδωσε.

∆ηµήτρης Κοντίδης: Ο λόγος του είχε βαρύτητα

Την προσήλωση του Παπαϊωάννου στην ιδεολογία του µαρξισµού-λενινισµού προτάσσει στη δική του δήλωση ο πρώην δήµαρχος Λεµεσού, ∆ηµήτρης Κοντίδης. Τον γνώριζε πολύ καλά, αφού ήταν θείος της συζύγου του.

Όπως ανέφερε στη «Χαραυγή», ήταν άνθρωπος που τα λόγια του ήταν «βαρετά», είχε πηγαίο χιούµορ, αλλά αυτό δεν το εκδήλωνε δηµόσια και ίσως γι’ αυτό να ήταν και παρεξηγηµένος.

Το κύριο χαρακτηριστικό του, πρόσθεσε, ήταν η προσήλωσή του στη µαρξιστική λενινιστική ιδεολογία, καθώς και ότι εκτιµούσε ανθρώπους που ήταν σταθεροί και σοβαροί. Επιδείκνυε αυστηρότητα σε ό,τι αφορούσε θέµατα αρχών, αλλά από την άλλη ήταν πολύ ευαίσθητος και βοηθούσε πολύ κόσµο που είχε προβλήµατα. Απόδειξη της πίστης του στην ιδεολογία, κατέληξε, ήταν η ενέργειά του να δωρίσει στο κόµµα την περιουσία που απέκτησε από τη γυναίκα του. ∆εν κράτησε τίποτε για τον εαυτό του.

Σάββας Τουφεξής: Είχε την τόλµη να αναγνωρίζει τα λάθη του

Από τους νεότερους σε ηλικία που τον γνώρισαν ήταν και ο Σάββας Τουφεξής, γιος του Αντώνη Τουφεξή, ο οποίος βοήθησε τον Εζεκία να δραπετεύσει από το νοσοκοµείο τον Απρίλιο του 1956.

Όπως ανέφερε στη «Χαραυγή», τον θυµάται από µικρή ηλικία, αφού κάθε Σάββατο απόγευµα συναντιόταν µαζί µε τον πατέρα του στο σπίτι του Εζεκία. Για τον ίδιο, λέει, ήταν ένας σεβαστός άνθρωπος. Είχε την τόλµη να παραδέχεται λάθη, όπως την υποστήριξη που έδωσε το κόµµα και ο ίδιος στο ζήτηµα της ένωσης, κάτι που αργότερα παραδέχθηκε µε δηµόσια αυτοκριτική και το ίδιο το ΑΚΕΛ.

Αν και ποτέ δεν πήγαινε στο γήπεδο, πάντοτε ενδιαφερόταν να µάθει το αποτέλεσµα των αγώνων της Οµόνοιας. Επίσης, ανέφερε ο Σ. Τουφεξής, εντυπωσιακή ήταν η σχέση του µε ιερείς, οι οποίοι πολλές φορές προσέφευγαν κοντά του για επίλυση διαφόρων προβληµάτων που αντιµετώπιζαν.

Θυµάται, ακόµα, όταν ήταν µόλις 13 χρόνων, µια περίπτωση που είχαν πάει οι δύο τους για να φέρουν νερό από το δάσος και σε ένα χωµατόδροµο είδαν ένα ζευγάρι να φιλιέται. Σταµάτησε το αυτοκίνητο, έβαλε πισινή για να µην τους ενοχλήσει και του είπε ότι αυτή είναι η ζωή.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy