Ο νέος πολιτικός χάρτης της Ελλάδας

* Πρόσκαιρος και συγκυριακός ο εκλογικός θρίαμβος του ΣΥΡΙΖΑ ή το νέο κυβερνών κόμμα ήρθε για να μείνει;

Η εκλογική αναμέτρηση της περασμένης Κυριακής στην Ελλάδα επέφερε μία ριζική αλλαγή στον πολιτικό χάρτη της χώρας, με κυρίαρχο στοιχείο το τέλος του διπολισμού και την ανάδειξη στην εξουσία της Αριστεράς. Ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε να αναγεννήσει την ελπίδα, υποσχόμενος να δώσει πίσω στο λαό τη χαμένη του αξιοπρέπεια. Μια σκιαγράφηση του νέου πολιτικού σκηνικού επιχειρούμε στο ρεπορτάζ που ακολουθεί, με την καθοριστική συμβολή τριών διακεκριμένων Ελλαδιτών δημοσιογράφων. Του Νίκου Χασαπόπουλου, από το Βήμα, της Ντίνας Βακαλόπουλου από την εφημερίδα των Συντακτών και του Στρατή Μπουρνάζι από την «Αυγή».

Της Μαρίας Φράγκου

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Πού αποδίδετε την τόσο ριζική αλλαγή στον πολιτικό χάρτη της Ελλάδας με το τέλος του διπολισμού και την σχεδόν ολοκληρωτική εξαφάνιση κομματικών σχηματισμών; Oλα αυτά είναι μόνο απότοκο της σκληρής και αδυσώπητης λιτότητας και της αποτυχίας διαδοχικών κυβερνήσεων, Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ, να διαχειριστούν την κρίση ή συνέτρεξαν και άλλοι λόγοι;

2. Ποια ερμηνεία δίνετε εσείς στον εκλογικό θρίαμβο του ΣΥΡΙΖΑ; Είναι πρόσκαιρος και συγκυριακός ή το νέο κυβερνών κόμμα ήλθε για να μείνει;

3. Oλη η Ευρώπη έχει στραμμένο το βλέμμα στην Αθήνα. Μήπως γιατί οι Ευρωπαίοι πολίτες συνειδητοποιούν ότι η ελπίδα δεν χάθηκε και για το λόγο ότι τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και οι εθνικές κυβερνήσεις ανησυχούν;

4. Μια κυβέρνηση δεν κρίνεται από τις προεκλογικές της εξαγγελίες αλλά από το μετεκλογικό της έργο. Και η διακυβέρνηση Τσίπρα έχει θέσει τον πήχη ψηλά. Θα τα καταφέρει;

Ντίνα Δασκαλοπούλου: Εχουμε ανάγκη την επιτυχία της κυβέρνησης

1. Ο κ. Τσίπρας είναι ο έκτος κατά σειρά πρωθυπουργός στα χρόνια της κρίσης – φαίνεται πως τα μνημόνια εκτός από λαούς, ισοπεδώνουν και πολιτικούς και κόμματα. Η ιστορική – από πολλές απόψεις- νίκη της Αριστεράς στην Ελλάδα δεν έχει να κάνει μόνο με την παρατεταμένη λιτότητα που οδήγησε σε ανθρωπιστική κρίση. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν διαχειρίστηκαν την κρίση, αλλά ήταν μέρος της: όχι μόνο δεν διαπραγματεύτηκαν μια λύση για τη χώρα, αλλά την παρέδωσαν στα γεράκια των αγορών και των ευρωπαϊκών ελίτ για να την λεηλατήσουν.

Ταυτόχρονα, συγκάλυπταν σκάνδαλα ολκής και παρείχαν ασυλία στην οικονομική ολιγαρχία, που – ω, του θαύματος- αύξησε τον πλούτο της. Επομένως, αυτή η στροφή της κοινωνίας προς τα αριστερά αντικατοπτρίζει μια βαθύτερη ανάγκη όχι μόνο για ένα διαφορετικό οικονομικό σχέδιο, αλλά και για μια νέα σχέση της πολιτείας με τους πολίτες, ένα νέο ήθος και ύφος διακυβέρνησης.

2. Δεν μπορώ να προβλέψω αν ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε για να μείνει, μπορώ όμως με σιγουριά να πω ποιοι είναι οι παράγοντες που θα κρίνουν αν θα μακροημερεύσει. Ο πρώτος – κι έχω την αίσθηση σημαντικότερος κι από τις επιδόσεις του στην οικονομία- είναι να αποδοθεί επιτέλους δικαιοσύνη. Στα συρτάρια της Βουλής αραχνιάζουν δεκάδες φάκελοι που πρέπει να εξεταστούν και κάποιος επιτέλους πρέπει να πληρώσει για τα σκάνδαλα που βούλιαξαν τη χώρα.

Ο δεύτερος παράγοντας θα είναι η αποφασιστικότητα που θα επιδείξει στη σύγκρουση με τα οργανωμένα συμφέροντα, για παράδειγμα στο χώρο του Τύπου, που όλα αυτά τα χρόνια λειτούργησε ως πυλώνας διαπλοκής. Ο τρίτος παράγοντας θα είναι να αντιμετωπίσει την ανθρωπιστική κρίση. Ο τέταρτος να διαπραγματευτεί με επιτυχία το χρέος και να δώσει ανάσα στην οικονομία. Κι όλες αυτές οι μάχες πρέπει να δοθούν ταυτόχρονα.

3. Η θρησκευτικού τύπου προσήλωση στη λιτότητα έχει φέρει τον ευρωπαϊκό νότο σε ασφυξία κι αυτό – αντιθέτως με ό,τι πιστευόταν όλα αυτά τα χρόνια- δεν είναι αποκλειστικά δικό του πρόβλημα. Αρχίζει πλέον να γίνεται σαφές πως η Ευρώπη ή θα αλλάξει ή αναπόφευκτα θα επικρατήσουν φυγόκεντρες δυνάμεις και θα διαλυθεί. Η νίκη της Αριστεράς θα λειτουργήσει ως θρυαλλίδα εξελίξεων γιατί είναι η πρώτη φορά που θα επιχειρηθεί μια εναλλακτική απάντηση όχι μόνο στην κρίση του οικονομικού συστήματος, αλλά και στην κρίση της δημοκρατίας.

4. Στην Αθήνα μόλις προχτές έφυγαν τα κάγκελα που απέκλειαν την Βουλή τα τελευταία χρόνια. Χτες αποσύρθηκαν οι κλούβες και τα ΜΑΤ που υπήρχαν σχεδόν σε κάθε γωνιά του κέντρου της πόλης μας. Ακόμη, ανακοινώθηκε πως η κυβέρνηση θα πουλήσει τον πανάκριβο στόλο των κρατικών αυτοκινήτων. Σας μεταφέρω μόνο δύο από τις κοσμογονικές στιγμές που ζούμε. Δεν ξέρω αν θα τα καταφέρει όλα και πόσο χρόνο θα χρειαστεί η νέα κυβέρνηση. Ξέρω όμως πως όλοι – περισσότερο παρά ποτέ- έχουμε ανάγκη αυτήν την επιτυχία.

Στρατής Μπουρνάζος: Ο ΣΥΡΙΖΑ θα τα καταφέρει και μαζί του και η κοινωνία

1. Η αλλαγή ξεκίνησε με τις διπλές εκλογές του 2012 και ολοκληρώθηκε στις 25.1. Αυτή η αλλαγή είναι απότοκο όλων όσων λέτε (λιτότητα, αποτυχία ΝΔ-ΠΑΣΟΚ κ.ο.κ.), υπάρχουν όμως και άλλοι λόγοι. Κάποιοι από αυτούς που ανάγονται σε μια ιστορική παράδοση (όπως οι ισχυρές ρίζες της Αριστεράς στην ελληνική κοινωνία από τα χρόνια του ΕΑΜικού κινήματος ή το κίνημα των πλατειών) και κάποιοι άλλοι είναι σύγχρονοι (όπως η παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ στα κινήματα ή το πρόγραμμα Θεσσαλονίκης).

Με λίγα λόγια, ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να πείσει. Αλλιώς η ριζική αυτή αλλαγή του πολιτικού συστήματος θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ακόμα μεγαλύτερη ενίσχυση της Χρυσής Αυγής ή να εκφραστεί μέσα από κόμματα όπως οι ΑΝΕΛ. Δεν ήταν τυχαίο ότι αυτό το ρεύμα εκφράστηκε μέσα από τον ΣΥΡΙΖΑ.

2. Ο εκλογικός αυτός θρίαμβος οφείλεται σε έναν κρίσιμο συνδυασμό: ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν το μόνο κόμμα που κατάφερε αφενός να συντονιστεί με το διάχυτο αντιμνημονιακό κλίμα διαμαρτυρίας, με τα ισχυρά κοινωνικά αιτήματα για λογοδοσία και αλλαγή και, αφετέρου, να πείσει ότι είναι αξιόπιστος. Φυσικά, στη νίκη έπαιξε καθοριστικό ρόλο ότι κατάφερε να σπάσει το κλίμα του τρόμου, το οποίο καλλιεργούσε συστηματικά η ΝΔ.

Για το δεύτερο σκέλος, καθώς κανείς δεν μπορεί να είναι… προφήτης, θα διακινδυνεύσω μια πρόβλεψη με βάση τα στοιχεία που έχουμε. Αν η κυβέρνηση συνεχίσει στη γραμμή της πρώτης εβδομάδας (και θέλω εδώ να τονίσω τις συμβολικές κινήσεις, τον πολιτικό όρκο, την επίσκεψη Τσίπρα στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, τα κάγκελα που απομακρύνθηκαν στο Σύνταγμα), και με δεδομένη την κρίση των κομμάτων της αντιπολίτευσης, εκτιμώ ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήρθε για να μείνει.

3. Πράγματι, ένα φυλλομέτρημα των ξένων εφημερίδων ή μια βόλτα στο διαδίκτυο το επιβεβαιώνει: όλη η Ευρώπη κοιτάει εδώ, «εχθροί» και «φίλοι». Δεν συμφωνώ όμως με τη διατύπωση ότι οι πολίτες κοιτάζουν με ελπίδα, ενώ οι κυβερνήσεις και τα ευρωπαϊκά όργανα με ανησυχία. Οι κυβερνήσεις (όπως και οι πολίτες βέβαια) δεν είναι μασίφ μονομπλόκ. Η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ και οι προσδοκίες που δημιουργεί σε όλη τη Ευρώπη αλλάζουν το τοπίο καθημερινά – και σε αυτό το νέο τοπίο κινούνται και οι κυβερνήσεις και τα θεσμικά όργανα πλέον.

4. Ασφαλώς, από αυτό κρίνεται. Η κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ έχει θέσει τον πήχη ψηλά, αλλά αυτό ήταν μονόδρομος. Επειτα από τη μνημονιακή λαίλαπα, δεν μπορούσε να υποσχεθεί ημίμετρα. Οι εξαγγελίες της πρώτης βδομάδας, ειδικά για την αποκατάσταση αδικιών, τη στήριξη των αδύναμων και ένα κύμα προοδευτικών μεταρρυθμίσεων με κάνουν πολύ αισιόδοξο ότι θα τα καταφέρει. Και αν τα καταφέρει, αν κάνει το άλμα, μαζί του θα κάνει το άλμα και η κοινωνία – αυτό είναι το στοίχημα.

Νίκος Χασαπόπουλος: Η Ευρώπη θα σκληρύνει τη στάση της

1. Το μνημόνιο έχει καταστρέψει συνολικά τρεις κυβερνήσεις, έχει αλλάξει τον πολιτικό χάρτη της χώρας, έχει διαλύσει το διπολισμό. Το μνημόνιο κατέστρεψε και την κυβέρνηση Σαμαρά. Εκείνο όμως που έκανε την περισσότερη ζημιά στην κυβέρνηση ήταν ο φόρος ΕΝΦΙΑ, ο οποίος είχε εξοργίσει τους Ελληνες. Η αυταρχική πολιτική Σαμαρά ήταν επίσης ένα στοιχείο. Στο θέμα της υπερφορολόγησης, ειδικότερα.

Είχαμε την πιο βαριά φορολογία από όλη την ΕΕ, αλλά δεν είχε επηρεαστεί σχεδόν καθόλου ο λεγόμενος μεγάλος πλούτος. Οι Ελληνες διαπίστωσαν, ακόμα, πως οι θυσίες που έκαναν για τόσα χρόνια, εξυπηρετούσαν στην ουσία τις τράπεζες. Κι αν δεν γίνονταν εκλογές στις 25 Ιανουαρίου, θα μιλούσαμε τώρα για περικοπές μισθών και συντάξεων, για μαζικές απολύσεις και το σημαντικότερο απ’ όλα θα συζητούσαμε αν θα υποκύπταμε σε όλα για να παραμείνουμε στο ευρώ.

2. Αυτή η κυβέρνηση ανοίγεται σε δομές, στην ανακούφιση μεγάλου αριθμού πολιτών, οι οποίοι έκαναν και όλες τις θυσίες, «παίζει» πολύ η ιστορία της επαναφοράς της χαμένης αξιοπρέπειας. Ηδη, είτε αρνητικά είτε θετικά, η Ελλάδα παίζει πρώτο θέμα σε όλα τα διεθνή ΜΜΕ. Βλέπω ωστόσο, μία άγνοια κινδύνου για το τι θα συναντήσει η κυβέρνηση στην Ευρώπη. Και η Ευρώπη θα σκληρύνει τη στάση της απέναντί μας. Και δεν το κάνει γιατί είναι ανθέλληνες στην ΕΕ ή γιατί δεν μας συμπαθούν. Απλά θέλουν να δώσουν ένα μήνυμα μέσω Ελλάδας και σε άλλες χώρες, όπως η Ισπανία.

3. Δεν νομίζω να ανησυχούν. Θέλουν να δουν πού θα πάει αυτή η ιστορία, η πρώτη αντίσταση στα μέτρα λιτότητας της Μέρκελ.

4. Στην πολιτική υπάρχουν δύο θεωρίες, οι οποίες φαίνονται έως τώρα σταθερές. Η πρώτη λέει ότι στην πολιτική δεν υπάρχει πρόβλεψη. Και η δεύτερη ότι δεν υπάρχει ψήφος ευγνωμοσύνης, υπάρχει μόνο ψήφος προσδοκίας. Αν πάρουμε την πρώτη θεωρία, κανείς δεν ξέρει αυτή τη στιγμή τι θα γίνει.

Το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ σύμπραξε με ένα κόμμα, το οποίο αγγίζει τα όρια της ακροδεξιάς, το ότι ορισμένοι από τους υπουργούς έχουν δοκιμαστεί και ως γενικοί γραμματείς και επί κυβερνήσεως ΠΑΣΟΚ, το γεγονός ότι βιάζονται, ότι θέλουν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου…

Ολα αυτά όλα πρέπει να τα ξεπεράσουν. Μέχρι τώρα η Ευρώπη ήταν ήπια, δεν ξέρουμε στη συνέχεια. Θα σκληρύνει τη στάση της και ο Τσίπρας το έχει καταλάβει…