Ο ρόλος του σύγχρονου κράτους

Του Θανάση Αθανασίου

Οι διαδοχικές κρίσεις, αλλά και οι προσπάθειες του συστήματος για ρύθμιση της οικονομίας και διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, την ώρα μάλιστα που οι προσεγγίσεις σε σχέση με τις πιθανές λύσεις στα προβλήματα που ανακύπτουν είναι πολλές φορές εκ διαμέτρου αντίθετες, φέρνουν ξανά στο προσκήνιο το θέμα που αφορά στο ρόλο του κράτους. Η αντιπαράθεση δε που ξεσπά κάθε φορά που προκύπτει μια κρίση, καθιστά ακόμη πιο αναγκαία την οριοθέτηση του ρόλου του κράτους στη ρύθμιση της οικονομίας, μέσα από μια διαλεκτική προσέγγιση των πραγμάτων, με στόχο την επίλυση προβλημάτων.

Για να απαντηθεί, ωστόσο, το ερώτημα περί του ρόλου του σύγχρονου κράτους, θα πρέπει να τεθεί το ιστορικό πλαίσιο διαμόρφωσης του νεωτερικού κράτους, το οποίο ενσωματώνει δύο διαστάσεις, σαν προϊόν εξέλιξης, με κατάλοιπα από την παραδοσιακή και μοντέρνα κοινωνία.

-Αφενός, το κράτος ως Μηχανισμός Άμυνας και Καταστολής (απέναντι σε όποια εθνική/κρατική/συλλογική ή και «εσωτερική» ή εσωτερική πρόκληση).

-Αφετέρου, το νεωτερικό κράτος αποτελεί και ένα προϊόν δημοκρατικών – εξισωτικών επαναστάσεων και διεργασιών, οι οποίες εδραίωσαν την έννοια του «Δημοσίου», που κατευθύνει τις προσπάθειες ρύθμισης της οικονομίας.

Η διαφορά των νεοφιλελεύθερων και των αριστερογενών -ίσως και κεϋνσιανών- τάσεων άπτεται του τρόπου με τον οποίο η κάθε τάση επιδιώκει αυτή τη ρύθμιση της οικονομίας.

Από τη μια, η νεοφιλελεύθερη τάση, στην πράξη, προτάσσει την ανάγκη για μηδενική κρατική παρέμβαση στη λεγόμενη ελεύθερη αγορά, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Ένα κράτος που να εξυπηρετεί το κεφάλαιο, τις επιχειρήσεις, με βάση τον ισχυρισμό ότι είναι οι «παραγωγοί της ανάπτυξης». Οποιοσδήποτε αντικειμενικός παρατηρητής θα συμφωνήσει ότι αυτή δεν είναι ούτε καν η μισή αλήθεια.

Από την άλλη, οι αριστερίζοντες επιθυμούν το κράτος να λειτουργεί και ως αναδιανομέας του πλούτου και επόπτης με ουσιαστικό και ενεργό ρόλο.

[Χαρακτηριστική της προσπάθειας αποσύνδεσης των κρίκων της οικονομικής συνοχής είναι η καταγραφή του κλασικού φιλελεύθερου στοχαστή Τζον Στιούαρτ Μιλ, εκ των προδρόμων των φιλελεύθερων της νεωτερικότητας, ότι «άλλο πράγμα είναι η παραγωγή και άλλο η διανομή»].

Ωστόσο, η αποφυγή της διαπλοκής (μεταξύ ιδιωτικών και δημοσίων συμφερόντων) αποτελεί καθολικό αίτημα. Προφανώς όμως, το κράτος πάσχει από την επίδραση πελατειακών σχέσεων από το παρελθόν, προνομιακής εξάρτησης από το κεφάλαιο, τις επιχειρήσεις, τις τράπεζες κ.λπ. και ως εκ τούτου αδυνατεί να θέσει τα όρια.

Ο ρόλος του κράτους είναι τουλάχιστον διπλός: Είναι επιφορτισμένο με την ευθύνη διασφάλισης της σταθερότητας της οικονομίας, ενώ ταυτόχρονα οφείλει να λειτουργεί και ως κράτος δικαίου, προσηλωμένο στην ανάγκη για διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και της κοινωνικής ευημερίας, κάτι που δεν θα προκύψει από κανέναν από μηχανής Θεό, ειδικότερα όταν ήδη γίνονται αθέμιτες παρεμβάσεις (π.χ. διαφθορά-διαπλοκή) που ρίχνουν νερό στο μύλο των κύκλων της ύφεσης.

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy