Ο ρόλος της Εκκλησίας είναι να ενώνει και όχι να διχάζει τον κόσμο

Συνεντεύξεις στον Mιχάλη Μιχαήλ

Παρόλο που η προεκλογική εκστρατεία φαίνεται να κύλησε μέσα σε καλά πλαίσια συμπεριφορών, δεν έλειψαν και τα κτυπήματα κάτω από τη μέση, διαπι­στώνει ο θεολόγος Θεόδωρος Κυριακού, ενώ ο πρόεδρος των θεολόγων της ΟΕΛΜΕΚ, Χριστάκης Ευσταθίου, δεν φαίνεται να συμμερίζεται απόλυτα αυτή τη θέση. Αρκείται στη διαπίστωση ότι το τελευταίο διάστημα διαπιστώνεται μια υποβόσκουσα ένταση.

Και οι δύο θεολόγοι θεωρούν ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές και βήματα εκσυγχρονισμού της Εκκλησίας, κυρίως στο να παρουσιάζεται περισσότερο ως πνευ­ματικός Οργανισμός παρά οικονομικός ή πολιτικός, έχοντας τα φόντα να προσφέρει και στον Πολιτισμό. Αναφορικά με το διαχωρισμό Κράτους και Εκκλησί­ας, ο κ. Ευσταθίου σημειώνει ότι η Εκκλησία μπορεί, όπως και ο κάθε πολίτης, να αρθρώνει κυρίως συμβουλευτικό λόγο, ενώ ο κ. Κυριακού σημειώνει ότι η Εκκλησία δεν έχει ανάγκη τα δεκανίκια του Κράτους.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Πώς κρίνετε το επίπεδο της προεκλογικής εκστρατείας; Τα πράγματα φαίνεται να κύλησαν πιο ήσυχα απ’ ό,τι στις προηγούμενες αρχιεπισκοπικές εκλογές του 2006.
2. Κατά τη γνώμη σας τι είναι αυτό που πρώτιστα πρέπει να αλλάξει στα της Εκκλησίας;
3. Θεωρείτε ότι θα πρέπει να διαχωριστεί πραγματικά το Κράτος από την Εκκλησία;

ΧΡΙΣΤΑΚΗΣ ΕΥΣΤΑΘΊΟΥ: Αστοχία μεταλαμπάδευσης του μηνύματος της Εκκλησίας στον σύγχρονο άνθρωπο

1. Ορθή η διαπίστωσή σας. Αν και αυξημένο το ενδιαφέρον, κινήθηκε σ’ ένα αρκετά ήπιο κλίμα, με την απουσία εκείνων των κονταροχτυπημάτων που να εξάπτουν τα πνεύματα και να εκκολάπτουν φανατισμούς και εντάσεις. Θα ήταν ό,τι χειρότερο σε εκκλησιαστικές εκλογές. Παρόλο, βέβαια, ότι τελευταία διαπιστώνεται μια υποβόσκουσα ένταση. Πιστεύω ότι οι ίδιοι οι υποψήφιοι ιεράρχες συνειδητοποίησαν ότι και στο επικοινωνιακό κομμάτι, στο οποίο δόθηκε τόση έμφαση με την επιστράτευση και συμβούλων-επικοινωνιολόγων, δεν θα εξυπηρετούσαν οι οποιασδήποτε μορφής αντιπαραθέσεις που γνωρίσαμε στο παρελθόν και ιδιαίτερα το τοξικό εκείνο κλίμα που επικράτησε στις εκλογές του 2006. Παρά ταύτα, δεν εξέλιπε η εικόνα μιας «κούρσας» για την κατάληψη του αρχιεπισκοπικού θρόνου. Τουλάχιστον αυτό φαίνεται να εισέπραξε ο λαός, ο οποίος αποκόμισε την αίσθηση ότι τελικά όλα παίζονταν με κανόνες και όρους που παραπέμπουν περισσότερο σε θέση εξουσίας παρά διακονίας. Είδαμε να ανεβάζει άγριες στροφές το οργανωτικό και επικοινωνιακό κομμάτι και σε συνδυασμό με την πλήρη αξιοποίηση των ψηφιακών δυνατοτήτων της εποχής, προσέλαβαν οι εκλογές αυτές έναν ξεχωριστό χρωματισμό που τείνει να μη θυμίζει και τόσο γεγονός εκκλησιαστικό. Το ότι όμως κρατήθηκαν αρκετά υψηλά επίπεδα, όσο κι αν δεν έπαψε να οργιάζει και το παρασκήνιο, είναι εις πίστην των υποψηφίων. Ευχή είναι όπως ένα κλίμα επιπέδου επικρατήσει μέχρι τέλους, γιατί περνάμε στην καθοριστική φάση της εκλογής, που θα είναι ακόμα πιο δύσκολο κομμάτι.
2. Η Εκκλησία είναι θεανθρώπινος Οργανισμός με κεφαλή τον Χριστό. Στο βαθύτερο «είναι» της διαθέτει και το εκσυγχρονιστικό και το προοδευτικό στοιχείο. Το μήνυμά της είναι διαχρονικά επίκαιρο και προπάντων σωτήριο. Είναι εδώ ίσως που θα πρέπει να υπάρξει μεγάλος προβληματισμός για την αστοχία μεταλαμπάδευσης του μηνύματός της στον σύγχρονο άνθρωπο και ακόμα περισσότερο της εικόνας που δίνεται προς τα έξω, ιδιαίτερα στους νέους μας. Φαντάζει περισσότερο κοσμικός θεσμός, επιχειρηματική δραστηριότητα, εξουσία, με αυλές και άλλα παρεπόμενα και κυρίως μια αναχρονιστική πραγματικότητα. Είναι θέμα διοικούσας Εκκλησίας και δικών της ευθυνών. Επιτακτική προβάλλει η ανάγκη εξεύρεσης των κωδικών επικοινωνίας με το ποίμνιό της και τον κάθε άνθρωπο. Να εγκύψει σε σύγχρονα προβλήματα και προβληματισμούς της εποχής και ν’ αρθρώσει ξεκάθαρο λόγο σε θέματα που ανακύπτουν στο σήμερα. Είναι εδώ που έχει την ισχυρή θέση της η απαίτηση για ανάδειξη του πνευματικού χαρακτήρα της που τόσο πολύ ανάγκη έχει ο σύγχρονος και καταταλαιπωρημένος άνθρωπος. Δεν χρειάζεται άλλους επιπρόσθετους θεσμούς με εξουσιαστική κυρίως επιβολή, αλλά τα μηνύματα που ν’ αγγίζουν την καρδιά και την ψυχή του. Ακριβώς, η ορθή αντίληψη του πνευματικού στοιχείου και χαρακτήρα της είναι ασφαλιστική δικλίδα για την επιτέλεση και του φιλανθρωπικού, και του κοινωνικού και του οποιασδήποτε άλλης μορφής έργου της με τον πιο αυθεντικό τρόπο. Είναι μεγάλη η πρόκληση για τον νέο Προκαθήμενο.
3. Από τη μελέτη της Ιστορίας διαπιστώνουμε ότι υπήρξαν περίοδοι και εποχές που η Εκκλησία επιβαλλόταν να αναλάβει πολλαπλούς ρόλους για την επιβίωση του λαού και του ποιμνίου της. Σίγουρα σήμερα υπάρχουν νέα δεδομένα που υπαγορεύουν τους διακριτούς ρόλους της Εκκλησίας και του Κράτους. Μπορεί, όπως και ο κάθε πολίτης, να αρθρώνει λόγο, κυρίως συμβουλευτικό. Σε καμιά όμως περίπτωση ο ρόλος της να έχει το στοιχείο της επέμβασης σε άλλες εξουσίες, όπως αυτές του Κράτους και των δομών του. Είναι εδώ που θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ο ρόλος της Εκκλησίας για πνευματική καθοδήγηση και στήριξη των ανθρώπων και το έργο της για σωτηρία δεν μπορεί να νοείται σε αυθαίρετες παρεμβάσεις οποιασδήποτε μορφής και κυρίως εκείνων που θεωρούνται ως ανάμειξη στο έργο της Πολιτείας. Ο ίδιος ο Χριστός, όταν ρωτήθηκε, απάντησε με νόημα: «Αποδότε ούν τα του Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ». Οι ρόλοι Κράτους και Εκκλησίας είναι διακριτοί με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Αυτό όχι μόνο δεν μπορεί να δημιουργεί καθεστώς σύγκρουσης, αλλά αλληλοσυμπλήρωσης ή και ενός γόνιμου διαλόγου. Ο αμοιβαίος σεβασμός είναι εκ των ων ουκ άνευ. Σε καμιά περίπτωση σίγουρα δεν δικαιολογείται ανάμειξη είτε της Εκκλησίας στα της Πολιτείας είτε αντίστροφα. Κάτι τέτοιο συνιστά σίγουρα εκτροπή.

 

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΎ: Η Εκκλησία πρέπει να πείσει πραγματικά τους πιστούς ότι η περιουσία της τους ανήκει

1. Το επίπεδο της προεκλογικής εκστρατείας είχε σκαμπανεβάσματα. Υπήρξαν περιπτώσεις που ένιωθες ότι το επίπεδο ανταποκρίνεται στο εκκλησιαστικό ήθος, αλλά ταυτόχρονα διαπίστωνες ότι κυκλοφορούσαν φήμες που το υποβάθμιζαν σε βαθμό ανησυχητικό. Η φιλοδοξία για τον αρχιεπισκοπικό θρόνο γίνεται αιτία μαχαιρωμάτων και χτυπημάτων κάτω από τη μέση, αποδόμησης του προσωπικού ήθους των αντιπάλων. Και σ’ αυτό το θολό τοπίο συνέβαλαν πολλοί παράγοντες: το έντονο πολιτικό σκηνικό, η εμπλοκή των σε τοπικό και παγκύπριο επίπεδο, η προβολή του εθνικού θέματος σαν κριτήριο που θα γείρει την πλάστιγγα προς συγκεκριμένες υποψηφιότητες, ο χωρισμός του κόσμου σε πατριώτες και μη. Ο ρόλος της Εκκλησίας δεν είναι να διχάζει τον κόσμο, αλλά να τον ενώνει. Ένα άλλο ανησυχητικό στίγμα είναι η οπαδοποίηση που συναντά κανείς στους πιστούς. Επίσης, μελανό σημείο είναι και η εμπλοκή των μοναστηριών υπέρ συγκεκριμένων υποψηφίων. Αυτή η δραστηριότητα δεν συνάδει με το «είναι» του μοναστικού βίου. Από την άλλη, μεγάλη ήταν και η συμβολή των ΜΜΕ που βοήθησαν να γίνουν γνωστοί οι υποψήφιοι στον κόσμο και να αυξήσουν το ενδιαφέρον για τις εκλογές. Βέβαια, το απόλυτο κριτήριο γι’ αυτό, δηλ. τη συμμετοχή του κόσμου, θα είναι η κάλπη. Το ζητούμενο είναι πώς θα βρει την Εκκλησία της Κύπρου η επόμενη μέρα των εκλογών.
2. Αυτό που πρώτιστα πρέπει να αλλάξει στην Εκκλησία είναι η διοικούσα και οργανωμένη Εκκλησία να θέσει ξανά ως κύρια προτεραιότητά της τη σωτηρία των πιστών, του κόσμου. Αυτό είναι το κύριο έργο της Εκκλησίας και γι’ αυτό υπάρχει. Αυτό όμως μπορεί να γίνει αν αρθρώσει έναν σύγχρονο λόγο, έναν λόγο κατανοητό στους ανθρώπους του καιρού μας που θα αγγίζει τα υπαρξιακά αλλά και τα καθημερινά προβλήματά τους. Να χρησιμοποιήσει προς τούτο τεχνολογία, να αφουγκράζεται την επιστήμη και την επιστημονική πρόοδο. Στα θέματα βιοηθικής μπορεί να μιλήσει για θέματα που θεωρούνται ταμπού. Σε μια κοινωνία με πρωταγωνιστές τους πολιτικούς, γίναμε ουρά της νεοτερικότητας. Η Εκκλησία πρέπει να αρθρώσει λόγο που να συνάδει με το πολιτισμικό και ιστορικό μας «είναι», που κωδικοποιείται στις έννοιες του προσώπου και της κοινότητας και όχι του ατόμου και της μάζας. Να μη διχάζει και περιθωριοποιεί ομάδες ανθρώπων. Επιβάλλεται να καλλιεργήσει τις σχέσεις του κάθε ανθρώπου με τον Θεό. Ένας άλλος σημαντικός τομέας είναι αυτός της φιλανθρωπίας. Να κάνει πιο έντονη και οργανωμένη τη δράση της, να κάνει τους πιστούς να νιώσουν ότι πραγματικά η περιουσία της Εκκλησίας τούς ανήκει. Επίσης επιβάλλεται να πάρει μέτρα ώστε να καταλάβουν οι πιστοί ότι ο γεροντισμός που συναντούμε τα τελευταία χρόνια είναι αίρεση και ότι η αληθινή στέγη των πιστών είναι η ενορία τους.
3. Ο πλήρης χωρισμός Εκκλησίας και Κράτους σε μια σύγχρονη κοινωνία επιβάλλεται. Η Εκκλησία δεν έχει ανάγκη τα δεκανίκια του Κράτους. Η ιστορία που κομίζει η κυπριακή Εκκλησία και ο εθναρχικός της ρόλος κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας και της Αγγλοκρατίας άφησαν το αποτύπωμά τους στο σύνταγμα της νεόδμητης Κυπριακής Δημοκρατίας. Σήμερα όμως ωρίμασαν οι συνθήκες ώστε η θρησκευτική κοινότητα των Ελλήνων της Κύπρου και των Τούρκων να μην αποτελεί καθοριστικό κρατικό ιδίωμα. Βέβαια, για να προχωρήσει ο πλήρης χωρισμός Πολιτείας και Εκκλησίας χρειάζονται πολιτικές αποφάσεις. Οι εξουσιαστικές δομές που σφυρηλατήθηκαν τόσα χρόνια εντός της Εκκλησίας, η διαπλοκή των πολιτικών χώρων μαζί της, δεν αφήνουν και πολλή αισιοδοξία ότι θα προχωρήσουμε άμεσα και εύκολα προς αυτή την κατεύθυνση. Το πολιτικό παρασκήνιο γύρω από τις αρχιεπισκοπικές εκλογές είναι έντονο. Και στις προηγούμενες υπήρχε το ίδιο φαινόμενο και ήταν παράδοξο, για παράδειγμα, ένα κόμμα όπως το ΑΚΕΛ, που έχει στις προγραμματικές δηλώσεις του το χωρισμό Πολιτείας και Εκκλησίας, να είναι το μόνο κόμμα που τοποθετήθηκε υπέρ συγκεκριμένου υποψηφίου. Η θεωρία από την πράξη απέχει. Ο χωρισμός, βέβαια, Πολιτείας και Εκκλησίας δεν αφαιρεί το δικαίωμα από την Εκκλησία ως ο πιο ισχυρός κοινωνικός παράγοντας να τοποθετείται στη διαμόρφωση απόψεων που αφορούν ευρύτερα κοινωνικά θέματα. Ο χωρισμός επεκτείνεται και στις επιχειρησιακές δραστηριότητες της Εκκλησίας, οι οποίες πρέπει να αντιμετωπίζονται ως ιδιωτικές και να φορολογούνται.