Του Μιχάλη Μιχαήλ
Οι αντιδράσεις που προκάλεσε το τραγούδι που θα αντιπροσωπεύσει την Κύπρο στη Γιουροβίζον μας έδωσε την αφορμή να μιλήσουμε για τον διάβολο, τον σατανά, τον δαίμονα και τον Εωσφόρο.
Η Γιουροβίζιον δεν με απασχολεί καθόλου προσωπικά. Και αν με ρωτάτε, αυτός ο θεσμός παράκμασε τόσο που πλέον δεν προκαλεί κανένα ενδιαφέρον ούτε έχει οποιονδήποτε αντίκτυπο στον απλό κόσμο.
Ο φετινός διαγωνισμός προκάλεσε αντιδράσεις για το τραγούδι που επιλέγηκε και το οποίο φέρει τον τίτλο «El Diablo”, δηλαδή, ο διάβολος.
Δεν αδικώ τους θρησκευόμενους που αντέδρασαν πρώτοι με τον τίτλο του τραγουδιού. Κι εγώ αν ήμουν θρησκευόμενος πιθανόν να αντιδρούσα. Καταλαβαίνω την απαίτηση των θεολόγων καθηγητών της ΟΕΛΜΕΚ για την απόσυρση του τραγουδιού.
Γι’ αυτό και θεωρώ ως άστοχο τον χαρακτηρισμό «χριστιανοταλιπάν» που έδωσαν κάποιοι σε όσους θεώρησαν ότι θίγεται η πίστη τους από το τραγούδι.
Αν και διαφωνώ με σημεία του σκεπτικού τους και ιδιαίτερα με το «σε ποια σημεία αυτό το τραγούδι προάγει και διαδίδει στον ευρωπαϊκό χώρο τον πολιτισμό του τόπου μας», θα πω ότι πότε συνέβαινε αυτό και δεν το μάθαμε, ιδιαίτερα μετά το 1990;
Την ίδια ώρα όμως, λαμβάνω υπόψη και τις εξηγήσεις που δόθηκαν από το ΡΙΚ ότι «Το τραγούδι εξιστορεί την περιπέτεια μιας κοπέλας που βρίσκει τον εαυτό της δέσμιο σε μια σχέση εκμετάλλευσης μ’ έναν αλήτη, εξού και τον αποκαλεί διάβολο και ότι «Πρόκειται για την αιώνια πάλη του κακού με το καλό».
Παράλληλα όμως θεωρώ ότι κι αυτοί που βιάστηκαν να αντιδράσουν μόνο και μόνο από τον τίτλο του τραγουδιού, αντέδρασαν βεβιασμένα.
Μαζί με αυτά θεωρώ εντελώς απαράδεχτες τις απειλές κάποιων ότι θα κάψουν το ΡΙΚ αν δεν αποσύρει το τραγούδι.
Όμως με αφορμή αυτό το γεγονός μας δίνεται η ευκαιρία να εξετάσουμε, έτσι συνοπτικά, τι είναι ο «Δαίμονας»; Έχει σχέση με τον Satan ή σατανά; Κι αυτοί έχουν σχέση με τον «Διάβολο»;
- Τι σημαίνει η κάθε λέξη;
- Τι εξέφραζε και πώς εξελίχθηκε;
- Μήπως οι τρεις έννοιες έχουν την ίδια σημασία; Ή μήπως όχι;
———————-
Ο ΔΑΙΜΟΝΑΣ
Ας κάνουμε αρχή από τη λέξη «ΔΑΙΜΩΝ», αυτό που λέμε στην καθομιλουμένη δαίμονας.
Τη συναντούμε στην αρχαία Ελλάδα. Η πιο γνωστή έκφραση της βρίσκεται στην κατηγορία που χρεώθηκε ο Σωκράτης. «Εισήγαγε καινά δαιμόνια» έλεγε η κατηγορία.
Τι ήταν λοιπόν ο Δαίμονας στην αρχαία Ελλάδα;
Στην αρχαία Ελλάδα, λοιπόν η λέξη «Δαίμων» ενείχε ευσέβεια.
Παράγεται από το ρήμα «δαίω» και «δαίομαι» που σημαίνει μοιράζω και έχει να κάνει με την τύχη, μοιράζει τύχη.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι αρχικά στην επική ποίηση Δαίμονες ονομάζονταν και οι ίδιοι οι Θεοί.
Επομένως Δαίμων είναι αυτός που μοιράζει, που δίνει μερίδια και κατ’ επέκταση «αυτός που ορίζει τη μοίρα ενός ανθρώπου».
Το επιβεβαιώνει και ο Μπαμπινιώτης (σελ. 450) που γράφει στο λεξικό του ότι η λέξη Δαίμων «δήλωνε αρχικά τη θεότητα που μοιράζει, κατανέμει τη μοίρα. Ως δαίμονες χαρακτηρίζονταν στην αρχαιότητα όλες οι θεότητες στις οποίες αποδιδόταν τιμή»!
Επειδή οι ψαγμένοι ξέρουν πως δεν είναι τα πάνω που έκαναν τα κάτω, αλλά οι κάτω έφτιαξαν τα πάνω, όπως οι άνθρωποι ήταν πολλοί, έτσι και οι δαίμονες θεωρείτο ότι ήταν πολλοί!
Όπως αναφέραμε ως δαίμονες αναφέρονταν και οι θεοί. Όμως αν και συνυπήρχαν οι δύο ερμηνείες, κατά κύριο λόγο ο Δαίμων αναφερόταν στην απρόσωπη και απροσδιόριστη Δύναμη, ενώ η λέξη Θεός αναφερόταν στην ανθρωπόμορφη θεϊκή οντότητα. Επίσης η έννοια του Δαίμονος ισοδυναμούσε με την Μοίρα, την Ειμαρμένη.
Επίσης, στην λέξη Δαίμονας, οι Έλληνες απέδιδαν και την έννοια του φύλακα αγγέλου, του «κατά φύλακα Δαίμονα».
Από τον δαίμονα – και την τύχη που μοιράζει – προέρχεται και η λέξη ευδαιμονία, δηλ. ευτυχία, που ουσιαστικά προσδιόριζε τον έχοντα την εύνοια του Δαίμονος.
Σημειώνουμε ότι στην αρχαία Ελλάδα οι Δαίμονες είχαν σημαντικό ρόλο στις ζωές των ανθρώπων.
Τους συναντούμε σε πλήθος συγγραμμάτων, όπως του Ομήρου, του Ησιόδου, του Πλάτωνα, του Πλούταρχου, του Ηρόδοτου κ.α. όπου αναφέρονται κυρίως σαν Θεότητες που δρουν στον ουράνιο χώρο ανάμεσα στους Θεούς και τους ανθρώπους.
Έχουν μια αμφίδρομη σχέση, δηλαδή είναι κατά κάποιο τρόπο είναι ο ενδιάμεσος αγγελιοφόρος των Θεών προς τον γήινο κόσμο και το αντίστροφο.
Όμως είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι διατηρούσαν το ρόλο αυτού που λέμε φύλακα άγγελου και διατηρούσαν την αγαθή έννοια της ύπαρξής τους.
Αρκετοί φιλόσοφοι όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και άλλοι, πρόβαλαν την θρησκευτική πτυχή του θέματος και θεωρούσαν ότι οι Δαίμονες είναι οι “επόμενοι των Θεών” ή ότι είναι “παίδες αυτών αλλά όχι Θεοί” ενώ χαρακτηρίστηκαν είτε σαν μοίρα- ειμαρμένη, είτε σαν τύχη, καλή ή κακή.
Από την άλλη οι υλιστές, πυθαγόρειοι κι άλλοι παραπλήσιας θεώρησης φιλόσοφοι, όπως ο Θαλής και ο Εμπεδοκλής, με την έννοια των Δαιμόνων εννοούσαν την Ψυχή του σύμπαντος.
Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ
Τον συναντούμε και πάλι στην αρχαία Ελλάδα.
Προέρχεται από τις λέξεις «διά» που σημαίνει μεταξύ και «βάλλω».
Έτσι, ουσιαστικά η λέξη διαβάλλω, σημαίνει «ρίχνω κάτι δια μέσου κάποιου». Το ρήμα αυτό πήρε και άλλες σημασίες, μία από τις οποίες είναι αυτή του «επιτίθεμαι εναντίον του χαρακτήρα κάποιου».
Από το «διαβάλλω» έχουμε τη «διαβολή», που σημαίνει «ψευδής κατηγορία, συκοφαντία». Στην απολογία του ο Σωκράτης λέει: «Ας εξετάσουμε λοιπόν από την αρχή, ποια είναι η κατηγορία, από την οποία προέκυψε η ψεύτικη εις βάρος μου συκοφαντία».
Συνεπώς αυτός που διαβάλλει συνδέθηκε και ταυτίστηκε με τον συκοφάντη.
Ο Μπαμπινιώτης (σελ. 477) μας επιβεβαιώνει γράφοντας στο σχετικό λήμμα ότι η αρχική σημασία του διαβόλου ήταν ο συκοφάντης.
Άρα, αυτή η λέξη ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΚΑΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ.
Ο ΣΑΤΑΝΑΣ
Η τρίτη έννοια είναι ο Σατανάς
Ο σατανάς έχει καθαρά θρησκευτική έννοια. Τον συναντούμε στην εβραϊκή θρησκεία με τον όρο “satan” και είναι ουσιαστικό, και όχι όνομα.
Προέρχεται από ρήμα που σημαίνει “εμποδίζω ή είμαι αντίθετος”.
Κυριολεκτικά μεταφράζεται ως “ο κατήγορος” ή “ο αντίπαλος”.
Ο Μπαμπινιώτης γράφει (σελ. 1572) ότι ο σατανάς ή σαταν σημαίνει «ο εναντιούμενος, ο αντίπαλος».
Βλέπουμε λοιπόν ότι η λέξη δαίμονας έχει θετικό πρόσημο, ενώ οι λέξεις διάβολος και σατανάς έχουν αρνητικό πρόσημο.
Ο δαίμονας και ο σατανάς έχουν σχέση με τη θρησκεία (ελληνική και εβραϊκή αντίστοιχα με εντελώς διαφορετική σημασία), ενώ ο διάβολος δεν έχει καμία σχέση με τη θρησκεία.
Ο συμψηφισμός στον ιουδαϊσμό, χριστιανισμό και ισλάμ
Κι ενώ οι τρεις λέξεις δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους, βλέπουμε ότι ξαφνικά και οι τρεις έννοιες γίνονται ταυτόσημες στον ιουδαϊσμό και στα παράγωγα του που είναι ο χριστιανισμός και το Ισλάμ.
Έτσι, στην ελληνική μετάφραση της Π.Δ. και στα ευαγγέλια που γράφτηκαν στην ελληνική, βλέπουμε τη λέξη satan να… μεταφράστηκε ως “Διάβολος” ή δαίμονας!
Θυμάστε τον Χριστό που εκβάλλει τα.. δαιμόνια και τις αναφορές σε δαιμονισμένους ανθρώπους!
Αν πάρουμε την αρχαιοελληνική έννοια, τότε αυτοί οι άνθρωποι θα πρέπει να πούμε ότι ήταν… ευτυχισμένοι. Όμως η ευαγγελική έννοια δεν είναι αυτό που υποδηλώνει. Υποδηλώνει κάτι κακό. Εκτός κι αν η ευδαιμονία θεωρείται ως κακό από τον σύγχρονο μονοθεϊσμό. Ας μην εξετάσουμε τώρα αυτό το θέμα.
Ο ΕΩΣΦΟΡΟΣ
Ο σατανάς λοιπόν, σύμφωνα με την Π.Δ. ήταν ο στασιαστής άγγελος εναντίον του θεού στην Π.Δ. Ο λεγόμενος προφήτης, ο Ησαΐας τον ονομάζει Εωσφόρο. Ακόμα μια λέξη που συνδέθηκε με τον σατανά. Εωσφόρος είναι αυτός που φέρει το φως! Δεν ξέρω αν σημαίνει κάτι στο δικό σας μυαλό και αν μπορείτε να συνδέσετε ότι για τον σύγχρονο μονοθεϊσμό αυτό που φέρει το φως έχει αρνητική έννοια και πρέπει να πολεμηθεί.
Απλώς αναφέρω, και μπορείτε να κάνετε τους συνειρμούς, Εωσφόρος στην αρχαιότητα ονομαζόταν ο λαμπρότερος πλανήτης, αυτός που βλέπουμε ακόμα και σήμερα να σβήνει τελευταίος το πρωί και να εμφανίζεται πρώτος το σούρουπο, ενώ το βράδυ είναι πιο φωτεινός από τους άλλους μακρινούς πλανήτες. Και δεν είναι άλλος από αυτόν που οι αρχαίοι ονόμασαν Αφροδίτη που είναι γνωστός και σαν Αυγερινός και Αποσπερίτης για το λόγο που αναφέραμε μόλις προηγουμένως.
Στην Ελληνική μυθολογία ο Εωσφόρος ήταν μια θεότητα που πήγαινε πριν από το “άρμα τού Ηλίου”. Ήταν αδελφός του Έσπερου (εξου και το εσπέρα, που σημαίνει νύχτα) και ήταν γιος τού Αστραίου (του αστεριού) και τής αδελφής τού Ηλίου, Ηούς, δηλ. της Αυγής. Ήταν επίσης αδελφός τού Βορά, τού Νότου και τού Ζέφυρου.
Κι αυτόν τον ταύτισαν με τον σατανά! Όπως ταύτισαν και θεούς και θεότητες των άλλων θρησκειών της εποχής εκείνης, όπως π.χ. τον Βεελζεβούλ.
Ο σατανάς λοιπόν, είναι ένα πνευματικό πλάσμα που εναντιώνεται στον Θεό, και που στην Παλαιά και Καινή Διαθήκη μετατράπηκε σε διάβολο σε δαίμονα και σε Εωσφόρο και είναι η πηγή του κάθε κακού.
Είναι αυτός που σαν φίδι (σημειώστε ότι το φίδι ήταν ένα από τα σύμβολα της σοφίας στην αρχαιότητα, ενώ στην Π.Δ. χαρακτηρίζεται ως το… φρονιμότερο ζώο!)
Κι αυτό το φρονιμότερο όλων των ζώων και σύμβολο της σοφίας, το ταύτισαν με τον υποκινητή του προπατορικού αμαρτήματος, επειδή έπεισε την Εύα να προχωρήσει στην… αμαρτία (και η αμαρτία δεν ήταν ούτε μήλο ούτε κάποια ενέργεια σεξουαλικού περιεχομένου αλλά ήταν η απόκτηση γνώσης).
Βλέπουμε λοιπόν ότι πίσω από όλα είναι η εχθρότητα προς τη γνώση. Ας μας προβληματίσει λίγο αυτό.
Αλλά και στο Ισλάμ υπάρχει έντονη η παρουσία και η δράση του Διαβόλου. Ονομάζεται Ιμπλίς ή Σαϊτάν (οι κύπριοι τον λένε Σιεϊττάνη) και σκοπός του είναι η ακύρωση του λόγου του Θεού και γενικά η συμπεριφορά του είναι η ίδια με αυτήν που του αποδίδει η Π.Δ. και τα ευαγγέλια.
Η ΑΓΑΣΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΑΤΑΝΑ
Έχοντας υπόψη όλα αυτά, και σημειώνοντας ότι προηγουμένως ο σατανάς ήταν άγγελος ο οποίος στασίασε εναντίον του θεού, βλέπουμε στην Π.Δ. αλλά και στην Καινή, ότι υπάρχει μια αγαστή συνεργασία μεταξύ θεού και σατανά.
Υπάρχει δηλαδή μια εσκεμμένη συμπαιγνία παίζοντας το γνωστό παιχνίδι του αστυνομικού με τον κλέφτη.
Με άλλα λόγια ο παντοδύναμος και ο ελέγχων τα πάντα θεός του επιτρέπει να κάνει όσα κάνει για να ελέγχει ποιοι από τους ανθρώπους παραμένουν πιστοί σε αυτόν.
Πιστεύετε ότι αυτό που λέω δεν στέκει;
Κι όμως, αν ανοίξει κάποιος την Π.Δ. στο βιβλίο του Ιώβ (κεφ. 2, εδ. 1-6) θα διαβάσει ότι την ημέρα που οι γιοι του αληθινού Θεού (όπως γράφει) ήρθαν να σταθούν ενώπιον του θεού, ήρθε μαζί τους και ο σατανάς, ο οποίος σημειώστε είχε ήδη εκπέσει και ήταν ήδη.. εχθρός!
Και μεταξύ θεού και σατανά γίνεται ένας ήρεμος διάλογος, όπως γίνεται μεταξύ φίλων.
Τον ρώτησε ο θεός από πού έρχεται κι αυτός απάντησε ότι έρχεται από περιήγηση από τη γη.
Ο θεός τον ρώτησε αν πρόσεξε στην περιήγηση του τον αγαπητό του υπηρέτη, τον Ιώβ, ο οποίος είναι ευθύς και ακέραιος άνθρωπος και κρατιέται μακριά από καθετί κακό διότι φοβάται το θεό.
Λέει στο σατανά ότι ξέρει πως υποκινεί τον Ιώβ εναντίον του για να τον καταστρέψει ο θεός, και ο σατανάς του απαντά πως άμα θέλει να τα καταφέρει να τον στρέψει εναντίον του θεού, μπορεί να τα καταφέρει.
Και τότε «ο θεός είπε στον Σατανά: «Ορίστε! Αυτός είναι στο χέρι σου! Μόνο τη ζωή του μην πάρεις!».
Κατόπιν ο Σατανάς, μας πληροφορεί το ιερό βιβλίο, έφυγε από την παρουσία του θεού και πήγε να ενοχλήσει τον Ιώβ…
Επίσης στην Καινή Διαθήκη έχουμε και πάλι φιλική κουβέντα μεταξύ του σατανά και του Ιησού όταν ο δεύτερος πήγε στην έρημο για να νηστεύσει 40 μέρες.
Και οι πειρασμοί έγιναν για να αποδειχθεί η ανωτερότητα του γιου του θεού…
Νομίζω πως δεν χρειάζονται καλύτερα παραδείγματα.
Τι άλλο να πούμε; Όσοι θέλετε να καταλάβετε, θα καταλάβετε…
Διερωτώμαι λοιπόν, ποια σχέση έχουν οι αρχαιοελληνικές έννοιες με τον σατανά της Βίβλου.
Ποια σχέση έχει ένας δαίμονας που χειρίζεται την ευδαιμονία και την τύχη των ανθρώπων με ένα σατανά με ουρά και κέρατα που αποστολή του είναι να σεργιανίζει ανενόχλητος και να ενοχλεί τον κόσμο προκειμένου να αποδειχθεί η πίστη του καθενός προς τον μεγάλο αφέντη;
Πώς γίνεται ένας πανάγαθος και φιλάνθρωπος Θεός να φτιάχνει έναν πανούργο σατανά και να του επιτρέπει να δρα παίζοντας και οι δύο ένα άσχημο παιχνίδι στους ανθρώπους;
Οι απαντήσεις είναι δικές σας…
Aκολουθήστε μας στο Google News
