Συνέντευξη στον Αντώνη Γεωργίου

«Μόνο κριτική μπορεί να είναι η ματιά μας γύρω από την προετοιμασία του κακού» δηλώνει ο Χρίστος Χατζήπαπας με τον οποίο μιλάμε με αφορμή την επανέκδοση τριάντα χρόνια μετά του μυθιστορήματος του Το χρώμα του γαλάζιου υάκινθου «ένα συγκλονιστικό έργο, μέσα από το οποίο, με μαεστρία και μοναδικό τρόπο, αποδίδονται τα γεγονότα του ’74» όπως αναφέρει στο οπισθόφυλλο της έκδοσης η Μυρτώ Αζίνα. Η επανεκδοση ενός από τα σημαντικότερα κυπριακά μυθιστορήματα έγινε, όπως μας αναφέρει ο Χρίστος Χατζήπαπας, λόγω της επιθυμίας του να «διαβαστεί, όπως και τότε από νέους ανθρώπους» και επειδή δυστυχώς  «το κουτόχορτο και η τρέλα τής προ του πραξικοπήματος εποχής, όπως καταγράφονται στο Χρώμα του γαλάζιου υάκινθου, φαίνεται να είναι κυρίαρχα και σήμερα στην κοινωνία μας.». Ο ίδιος πιστεύει ότι «η λογοτεχνία παίζει κυρίαρχο ρόλο στη διατήρηση της μνήμης» που μας είναι απαραίτητη αφού «θεραπεύει  την Ιστορία, είναι το ίαμά της».

 

ΧΡΙΣΤΟΣ ΧΑΤΖΗΠΑΠΑΣ

  • O Υάκινθος , όπως και τότε, να διαβαστεί από τους νέους ανθρώπους
  • Νιώθω μια τρέλα κι ένα είδος τυφλότητας να διακλαδίζεται ανάμεσά μας.

Πώς προέκυψε η επανέκδοση του βιβλίου σας «Το χρώμα του γαλάζιου υάκινθου» τριάντα χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση; 

Όσο και να ηχεί παράξενα, συνέβαλες κι εσύ. Σε είχα ακούσει να λες δημόσια πως το  βιβλίο αυτό υπήρξε από τα πρώτα αναγνώσματά σου που σε έκαναν να πιστέψεις στην Κυπριακή λογοτεχνία (ΚΛ) και σε ώθησαν να θέλεις να γράψεις για τον τόπο σου. Αλλά και άλλοι συνάδελφοι λογοτέχνες, δύο από τους οποίους αποφαίνονται μαζί σου στο οπισθόφυλλο πως ο Υάκινθος είναι από τα ξεχωριστά βιβλία της ΚΛ. Ο Αιμίλιος Σολωμού το κατατάσσει ανάμεσα στα 5-6 πιο σημαντικά μυθιστορήματα που γράφτηκαν στην Κύπρο, ενώ η Μυρτώ Αζίνα το χαρακτηρίζει ως «ένα συγκλονιστικό έργο, μέσα από το οποίο, με μαεστρία και μοναδικό τρόπο, αποδίδονται τα γεγονότα του ’74». Και είστε και οι τρεις νέοι και κάτοχοι του Βραβείου Λογοτεχνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αξιόπιστοι και ειλικρινείς. Ευκαιρία να σας ευχαριστήσω για τούτο και δημόσια. Από την άλλη, εδώ και πολλά χρόνια είναι εξαντλημένο κι εγώ είχα μείνει με μονάχα ένα αντίτυπο. Επιπρόσθετα, μια εσωτερική δύναμη μου υπέβαλλε πως ο Υάκινθος θα έπρεπε, όπως και τότε, να διαβαστεί από τους νέους ανθρώπους. Το κουτόχορτο και η τρέλα τής προ του πραξικοπήματος εποχής, όπως καταγράφονται στο Χρώμα του γαλάζιου υάκινθου, φαίνεται να είναι κυρίαρχα και σήμερα στην κοινωνία μας. Ειλικρινά, νιώθω μια τρέλα κι ένα είδος τυφλότητας να διακλαδίζεται ανάμεσά μας.

Μια επανέκδοση για τους νέους μπορούμε να πούμε

Οι νέοι μας λίγα πράγματα ξέρουν για το τότε και θα ήθελα να τα γνωρίσουν μέσα από ένα λογοτεχνικό έργο, αφού και η Ιστορία στον τόπο μας βαρυγκωμεί στο να πει την αλήθεια. Και από τις πρώτες ενδείξεις που έχω είναι πως ο στόχος της επανέκδοσης  με δικαιώνει. Κάποιοι νεαροί που την περίοδο ’70-’75 ήταν μάλλον αγέννητοι και το διαβάζουν τώρα, βρίσκουν τον τρόπο να με ευχαριστήσουν που ο Υάκινθος τους μετέφερε στο τότε.

«…Μονορούφι σήμερα ανακάλυψα τον Υάκινθο», έγραψε στο F/Β, ανάμεσα σ’ άλλα, η Σίλια Χρ, που ζει στις Βρυξέλλες, «κι ένιωσα την δύναμη των συγκυριών σε μια ύπαρξη μα και την προδοσία. Ευχαριστούμε, για τη δύναμη του λόγου σας (τον καλλωπισμό της Ελληνικής σε τόσες εκφάνσεις – τόσο ζωντανό κι αναγκαίο στις μέρες μας!) μα και για τον τρυφερά ανθρώπινο τρόπο που προσεγγίζετε και μεταβιβάζετε την ιστορία του τόπου μας. Για όσους δεν ζήσαμε τα γεγονότα κι ήταν υποκειμενικά δύσκολο να τα προσεγγίσουμε για οικογενειακούς λόγους, ανοίγει με απαλό κι οικείο τρόπο τα φυλλοκάρδια της υποσυνείδητης μεταβίβασης ενός δύσκολου “ανήκειν”…»

Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να αρχίσετε τη συγγραφή του;

Το βιβλίο ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του ’87, όταν τα γεγονότα του ’74 ήταν ακόμη σχετικά νωπά. Ο πόνος κυριαρχούσε ακόμη στα γύρω. Ένας νεαρότερος αδερφός μου είχε πληγωθεί άσχημα στον πόλεμο κι είχε προβλήματα υγείας που θύμιζαν το κακό. Κι όπως λέω σ’ ένα ποίημά μου «κάπνισε πρώτη φορά καπνό από όλμο». Δίπλα του χάθηκαν άνθρωποι, φίλοι του – αγνοούμενοι.

Τι θυμάστε από την συγγραφή του βιβλίου, πόσο εύκολο ήταν να μιλήσετε για αυτά τα γεγονότα που όπως είπατε ήταν ακόμα νωπά;

Κατ’ αρχήν δεν σκόπευα να γράψω ένα ιστορικό μυθιστόρημα, υπό την έννοια να παραθέσω γεγονότα στη σειρά, με  ακρίβειες τόπων και συμβάντων. Αντίθετα, η διήγηση κινήθηκε πάνω σε ράγες μαγικού ρεαλισμού. Η τρέλα και η τυφλότητα ήταν κυρίαρχες και γιγαντώθηκαν στο βιβλίο  μέσα από μια κηδεία σκύλων, ανυπόταχτων, καλής ράτσας, από εκλεχτές οικογένειες, με ό,τι τούτο μπορεί να συμβολίζει. Ας θυμηθούμε, βεβαίως, πως τότε έτρεχε σε επιτυχή κατάληξη η εκστρατεία κατά του εχινοκόκκου, που μάστιζε τον τόπο, όπως και η ΕΟΚΑ Β’. Η οποία επίσης βρισκόταν προς το τέλος της και χρειάστηκε να σπεύσει προς βοήθειά της η Χούντα, για να ολοκληρώσουν από κοινού το κακό της προδοσίας… Και της ξένης κατοχής. Είναι, βέβαια και άλλα κυρίαρχα στοιχεία που ήταν σχετικά κοντά στο χρόνο και πραγματικά, τα οποία δεν μπορούσαν να αγνοηθούν. Οι σκηνές των πληγωμένων τότε στα υπερπλήρη νοσοκομεία. Η αγωνία για την τύχη των παιδιών που δεν επέστρεψαν με τη λήξη των εχθροπραξιών. Ο συλλογικός θρήνος της απώλειας της ζωής και της πατρίδας… Αν το διακινδύνευα, επομένως, να γράψω ένα αμιγώς ιστορικό μυθιστόρημα, πιθανόν να αποτύγχανα.

Η λογοτεχνία παίζει κυρίαρχο ρόλο στη διατήρηση της μνήμης, που θα πρέπει να μας είναι απαραίτητη. Θεωρώ πως θεραπεύει  την Ιστορία, είναι το ίαμά της.  Όταν, προπαντός, πάσχει ή είναι ανίατη, όπως συμβαίνει στον τόπο μας…

Ποια είναι η ματιά σας πάνω σε όσα συνέβηκαν;

Μόνο κριτική μπορεί να είναι η ματιά μας γύρω από την προετοιμασία του κακού. Την Τουρκία πολλές φορές τη βλέπαμε καθαρά από την Κερύνεια ή τον Κορμακίτη. Αλλά και από το Τρόοδος. Είδαμε μια φορά, το ’81, νομίζω, τον Ταύρο να υπερυψώνεται του Τροόδους. Όλα χιονισμένα, η ατμόσφαιρα καθαρή. Οι ηγέτες μας, όμως, αλλά και πολύς κόσμος, δεν την έβλεπε. Δεν συνειδητοποιούσε. Ακόμη κι όταν βομβάρδισε το ’64 την … Αγία Τηλλυρία.

Η συγγραφή ενός βιβλίου είναι και ένα προσωπικό ταξίδι του συγγραφέα με τον εαυτό του.  Τώρα που το δουλέψατε ξανά το βιβλίο ποια ήταν αισθήματα σας;

Μεγάλο και ωραίο ταξίδι η συγγραφή, κυρίως, ενός πιο μεγάλου έργου. Παράγει τη σεροτονίνη στον συγγραφέα. Κι όταν τούτο συμβαίνει και στην επεξεργασία, είναι τούτο καλό σημάδι.

 Τι άλλαξε  από τότε στην Κύπρο, στην κοινωνία και δυστυχώς τι έχει μείνει τόσο ίδιο;

Διαβάζοντας κανείς τον Υάκινθο θα δει μιαν άλλη Κύπρο. Η θέση της γυναίκας και ειδικότερα στον έρωτα, θα καθηλώσει τους νέους μας. Πολλά, πάρα πολλά έχουν αλλάξει, ζούμε εκεί μιαν άλλη Κύπρο. Μιας αθωότητας, ένοχης, θα έλεγα.

Ποιος ο ρόλος της λογοτεχνίας στη συντήρηση της μνήμης και στην κριτική αποτίμηση της;

Η λογοτεχνία παίζει κυρίαρχο ρόλο στη διατήρηση της μνήμης, που θα πρέπει να μας είναι απαραίτητη. Θεωρώ πως θεραπεύει  την Ιστορία, είναι το ίαμά της.  Όταν, προπαντός, πάσχει ή είναι ανίατη, όπως συμβαίνει στον τόπο μας…

Υπάρχει κάποια στιγμή/σκηνή μέσα στο βιβλίο που σας συγκινεί ιδιαίτερα;

Ναι, η κηδεία των σκύλων, που παραπέμπει και στην κοινωνικοπολιτική κατάσταση της εποχής, είναι ο έρωτας της Μαρίας, μιας ωραίας καλαμαρούς, θύμα κι η ίδια ενός άλλου εμφύλιου, που εγκαταλείπει τον αγαπημένο λίγο πριν από το κακό, για να βρει την τύχη της αλλού. Είναι ο έρωτας της Κούλας, ο βιασμός της και η κατ’ ευχή έκβαση του ξεχασμένου έρωτα. Είναι οι στιγμές που ο κύριος ήρωας δραπετεύει, σχεδόν, από το Νοσοκομείο Λευκωσίας, εποχούμενος τα δεκανίκια του, για να επιστρέψει στη Λεμεσό, για λίγο, σε τόπους πριν από το κακό…

 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 

Το χρώμα του γαλάζιου υάκινθου

Αίθουσα Αρχείου ΡΙΚ

Πέμπτη 16 Ιανουαριου, 19:30 

Χαιρετισμοί:

Ιωσήφ Ιωσηφίδης,

Πρόεδρος της Ένωσης Λογοτεχνών , 

Τάκης Χατζηδημητρίου.

Εισηγήσεις:

Αιμίλιος Σολωμού

Αντώνης Πετρίδης.

Κείμενα θα διαβάσει ο Ανδρέας Νικολαΐδης.

 

 

 

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy