Ο υπουργός που αντιγράφει τον Σαλβίνι, τα ψεύδη και η διόγκωση του αντιμεταναστευτικού ρατσισμού

Του Νίκου Τριμικλινιώτη*

Ο Υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Πετρίδης, φαίνεται ότι θαυμάζει τον ακροδεξιό πολιτικό Σαλβίνι τον οποίο εδώ και ένα χρόνο αντιγράφει.

Εξού και η περίεργη «κατανόηση» που δείχνει για τη σκανδαλώδη αντιμεταναστευτική στάση της Ιταλίας: «Δεν είναι τυχαία η στάση ορισμένων χωρών όπως η Ιταλία, διότι το γεγονός είναι ότι οι ροές βρίσκονται τώρα στην Ανατολική Μεσόγειο και το προφίλ των αιτούντων άσυλο έχει αλλάξει, τώρα έχουμε πολλά αιτήματα από χώρες της Αφρικής, όπως το Καμερούν, τη Νιγηρία», δήλωσε ο κ. Πετρίδης στο Εuronews (Efi Koutsokosta, 19/7/2019).

Στα αχνάρια του ακροδεξιού Σαλβίνι

Το 2004 είχαμε 13.200 αιτήσεις για άσυλο -το 2018 είχαμε 7.147. Κι όμως ο Υπουργός Εσωτερικών, Κ. Πετρίδης, μιλά για πρωτοφανείς αριθμούς και «όρια». Σε όλες τις εφημερίδες, με εξαίρεση τη «Χαραυγή» και τη «Γνώμη», αναπαράγονται περίπου τα ίδια.

Ενώ όντως υπάρχει μια αυξητική τάση στις αιτήσεις για άσυλο στην Κύπρο, εφόσον οι νοτιοανατολικές (Ελλάδα/Τουρκία κ.τ.λ.) και νότιες δίοδοι (Ιταλία) έχουν φραχτεί, δεν δικαιολογείται η διασπορά πανικού και της ρητορικής φόβου όπως αναπτύσσεται από την κυβέρνηση και τα διάφορα ΜΜΕ.

Από τον Σεπτέμβριο του 2018 επιχειρείται να κατασκευαστεί η εικόνα ότι η Κύπρος είναι δήθεν στα όρια της σχετικά με τους πρόσφυγες, με τις επίμονες αναφορές σε “μεταναστευτικό ζήτημα”. Είναι ο ίδιος ο Πρόεδρος Αναστασιάδης που μιλούσε με αυτούς τους όρους όταν διοχέτευσε στα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ ό,τι είπε στο Άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας στις 19 και 20 Σεπτεμβρίου του 2018. Εξού και ο τίτλος στον Φιλελεύθερο (20/9/2018) “Πρόεδρος για μεταναστευτικό: Η Κύπρος έφτασε στα όρια της”. Μάλιστα μίλησε τότε για “εσκεμμένη διοχέτευση μεταναστών από τον Ερντογάν” (Φιλελεύθερος, 23/9/2018). Από τότε ο Υπουργός Εσωτερικών και τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ συνεχίζουν να μιλούν για “Σήμα κινδύνου από την Κύπρο για το μεταναστευτικό” (ΑΝΤ1, Παύλος Ξανθούλης, 12/1/2019). Υπόψιν ότι όταν μαινόταν η κρίση στη Συρία πριν τη μεγάλη εκροή προσφύγων από τη Συρία στην Ευρώπη του 2014-2015, έσπευσαν οι υπουργοί του Αναστασιάδη τότε, Ιωνάς Νικολάου και Χάσικος, να στείλουν μήνυμα στους Σύρους να μη έρθουν στην Κύπρο. Εξού και ο Ιωνάς έσπευσε να δηλώσει τότε ότι η «η Κύπρος δεν προσφέρεται για υποδοχή μεταναστών από τη Συρία» (Καθημερινή, 7/5/2013).

Θα πάρω το τελευταίο παράδειγμα -το ρεπορτάζ της Μιράντας Λυσάνδρου με πρωτοσέλιδη επικεφαλίδα, «Παρέμβαση της ΕΕ ζητά η κυβέρνηση: Το SOS της Κύπρου για το μεταναστευτικό» (Πολίτης, 7/7/2019). Μετά από κριτική στα ηλεκτρονικά μέσα, η εφημερίδα άλλαξε στην ηλεκτρονική έκδοση τον τίτλο της από «μεταναστευτικό» σε «προσφυγικό», ωστόσο το περιεχόμενό του παραμένει μονόπλευρο και παραπλανητικό, αναπαράγοντας το λεγόμενο «παίγνιο των αριθμών». Το ρεπορτάζ αυτό περιέχει ανακρίβειες και εσφαλμένες εικόνες, ενώ άκριτα και χωρίς αντίλογο αποδέχεται ό,τι δηλώνει ο υπουργός. Όμως το ψέμα έχει κοντά ποδάρια, καθώς οι αιτήσεις για άσυλο στην Κύπρο το 2003 ήταν 6.200, το 2004 ήταν 13.200, το 2005 ήταν 10.300 και το 2006 ήταν 5.900 (Eurostat, «Asylum applications in the European Union», Statistics in focus Population and Social Conditions 110/2007).

Το υπουργικό ψεύδος και η μιντιακή διόγκωση

Ας δούμε όμως το εύρος του υπουργικού ψέματος και της ανακρίβειας που διογκώνεται στα ΜΜΕ, σε μια τυπική πλέον αναπαραγωγή του κλασικού σχήματος περί δημιουργίας ηθικού πανικού:

(1)  Υπάρχει η εσφαλμένη εικόνα ότι υπάρχει πολιτική ένταξης, όταν μόλις πριν από μερικές βδομάδες είχαμε τα Συμπεράσματα του Συμβουλίου της Ευρώπης που ασκούσε κριτική στην κυπριακή κυβέρνηση για το γεγονός ότι από το 2012 δεν υπάρχει πολιτική ένταξης για τους μετανάστες (ECRI, Για την Εφαρμογή των Συστάσεων σχετικά με την Κύπρο, Ενδιάμεση Παρακολούθηση, 6/6/2019).

Από τότε η κυβέρνηση δεν έχει προβεί σε διαβούλευση για πολιτική ένταξης. Πώς λοιπόν μπορεί ο υπουργός να αναφέρεται σε «όρια»; Ποια είναι αυτά τα «όρια»; Αποφασίζει ο κ. Πετρίδης κατά το δοκούν; Αυτά λένε οι ακροδεξιοί στην Ευρώπη σήμερα: Σαλβίνι/Ιταλία και Όρμπαν/Ουγγαρία, η Χρυσή Αυγή και η θυγατρική τους στην Κύπρο (ΕΛΑΜ). Όσον αφορά την αύξηση των αιτήσεων για άσυλο, αυτό δικαιολογεί τον πανικό από τον υπουργό, όταν παλαιότερα είχαμε διπλάσιο αριθμό; Όλα αυτά δεν είναι ξερά «δεδομένα». Πρόκειται για επιλεκτική, μονόπλευρη μεταχείριση, αλλά κυρίως για παρερμηνεία ως προς τι σημαίνουν τα δεδομένα. Τίθεται εύλογα το ερώτημα: Μήπως μέσα από τη διόγκωση, το φόβο και τον ηθικό πανικό αναπαράγεται η μισαλλοδοξία και ο ρατσισμός για να δικαιολογήσει τα νέα κατασταλτικά μέτρα (π.χ. κέντρα κράτησης στην Πράσινη Γραμμή); Εν πάση περιπτώσει, έτσι αναπαράγεται το ιδεολογικό μέτωπο της νέας ακροδεξιάς για δήθεν «προστασία των συνόρων»: Δεν είναι παράξενο που μέχρι και για «ένοπλες ομάδες» πολιτών ακούμε σε διάφορες νεοφασιστικές κι άλλες ομάδες, όπως γίνεται στις ΗΠΑ κι αλλού.

(2)  Δεν υπάρχει πολιτική ένταξης, ούτε και πολιτική στήριξης στις ανεξάρτητες ΜΚΟ που πραγματικά αγωνίζονται διότι αντιμετωπίζονται με δυσπιστία (ο κ. Χάσικος μιλούσε για «μηχανισμούς παραγωγής δικαιωμάτων»). Τώρα ο κ. Πετρίδης έχει εξαπολύσει την αντιμεταναστευτική του ρητορική. Μόνος του αποφασίζει αφού διαβουλεύεται μόνο με αυτούς που επιλέγει να χρηματοδοτεί. Ακούμε ότι τώρα σκοπεύει να ιδιωτικοποιήσει τους χώρους κράτησης και υποδοχής. Έχουμε ήδη την ιδιωτικοποίηση του προγράμματος για κουπόνια στους πρόσφυγες, αντί για επιδόματα, με την επιδότηση συγκεκριμένων υπεραγορών -μια πολιτική εντελώς ασύμφορη που οδηγεί στην κερδοσκοπία συγκεκριμένων και εξευτελιστική φτωχοποίηση για τους λήπτες. Σήμερα υπάρχει μια άνευ προηγουμένου φτωχοποίηση και περιθωριοποίηση των προσφύγων στη χώρα μας.

(3)  Στα ρεπορτάζ δυστυχώς αναπαράγονται και αυτά που συνωμοσιολογικά πλασάρει ο υπουργός περί «διοχέτευσης» μεταναστών ή προσφύγων στην Κυπριακή Δημοκρατία από την Τουρκία. «Είναι πασιφανές», επισημαίνει ο κ. Πετρίδης, «ότι οι παράνομες αρχές των κατεχομένων, όπως επίσης και η ίδια η Τουρκία, η οποία ελέγχει στην ουσία τα κατεχόμενα, είτε τις διευκολύνει είτε στην καλύτερη περίπτωση δεν λαμβάνει κανένα ενεργό μέτρο για την αποτροπή των ροών προς τις ελεύθερες περιοχές». Έτσι διογκώνουν το φόβο και τον πανικό.

(4)  Γιατί δεν ρωτούν οι δημοσιογράφοι πώς είναι δυνατόν να εκκρεμούν 2.500 αιτήσεις ενώπιον της καταργημένης Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων; Η οποία έχει καταργηθεί γιατί δεν πληροί τα κριτήρια ανεξαρτησίας, όπως αποφάσισε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Κι όμως ο υπουργός δίνει την εικόνα ότι η Αναθεωρητική Αρχή καταργήθηκε για λόγους «πιο αποτελεσματικής» διαχείρισης, παραποιώντας την πραγματικότητα.

(5)  Στα δε περί «κατάχρησης του συστήματος» αναπαράγει όλο το σκηνικό περί «λαθραίων» και «απατεώνων», ενώ τα διοικητικά μέτρα που μειώνουν τα δικαιώματα των προσφύγων παρουσιάζονται ως δήθεν «ευεργετικά». Είναι χαρακτηριστικός ο ψευδοτεχνοκρατισμός που απεικονίζεται ως «ουδέτερος» και «επιστημονικός», πίσω από τον οποίο όμως κρύβεται ένα βασικό ιδεολόγημα ότι δήθεν «περιττεύουν».

Να περιοριστούν λένε δικαιώματα και διεθνής προστασία ως «απωθητικό» ή «αποτρεπτικό μέτρο». Έχουμε ακούσει πολλούς λειτουργούς του Τμήματος Μετανάστευσης που αναφέρονται στην πρόσβαση σε δικαιώματα ως «pull factor» («παράγοντας έλξης»). Βασική υπόθεσή τους είναι ότι οι αιτητές, ή ένας σημαντικός αριθμός εξ αυτών, ψευδώς ισχυρίζονται ότι είναι πρόσφυγες, ενώ είναι στην πραγματικότητα απλώς μετανάστες. Μετά την «προσφυγική κρίση» στην Ευρώπη, η νέα ακροδεξιά και πολλοί δήθεν τεχνοκράτες προβάλλουν το ζήτημα απλώς ως «αποτελεσματική διαχείριση μεικτών ροών». Κατ’ ουσία αρνούνται ότι είναι άνθρωποι-φορείς θεμελιωδών δικαιωμάτων: τους θεωρούν απλώς απρόσωπα αντικείμενα διαχειριστικών μηχανισμών από το «σύστημα» και τώρα με μεταρρυθμίσεις θα «αντιμετωπίσουν» τις «αδυναμίες του συστήματος». Μόνο έτσι μπορεί κάποιος να ερμηνεύσει την εξής δήλωση του υπουργού: «Αυτή η δυνατότητα διαδοχικών προσφυγών έδινε το δικαίωμα σε αιτητές με αβάσιμες αιτήσεις να καταχραστούν το σύστημα και να κερδίσουν επιπλέον χρόνο παραμονής στη Δημοκρατία, αφού η Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων χρειαζόταν τουλάχιστον ένα έτος για να εξετάσει την αίτηση και το Διοικητικό Δικαστήριο τουλάχιστον άλλα δύο».

Όταν πριν λίγα χρόνια η Κύπρος είχε διπλάσιο αριθμό αιτήσεων για άσυλο, γιατί σήμερα ο υπουργός, συνεπικουρούμενος από τα ΜΜΕ, μιλά για «όριο» που έχει δήθεν ξεπεραστεί; Γιατί τα ΜΜΕ δεν συμβουλεύονται τις δεκάδες διεθνών εκθέσεων; Τα ΜΜΕ οφείλουν να είναι ανεξάρτητα και αξιόπιστα να διασταυρώνουν όσα σερβίρουν αν θέλουν να επιτελούν ορθά το ρόλο τους ως «τέταρτη εξουσία». Είναι απαράδεκτο, όσο και επιζήμιο για τη δημοκρατία τα ΜΜΕ να αναπαράγουν άκριτα αυτά που προπαγανδιστικά προβάλλουν οι κυβερνώντες. Τα «SOS για το προσφυγικό», ιδίως σε καιρούς αντιμεταναστευτικού παροξυσμού, είναι σαν να ρίχνουν λάδι στη φωτιά διογκώνοντας το ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία.

*Καθηγητής Κοινωνιολογίας, Κέντρο για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα, την Ισότητα και τη Μετανάστευση, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας

Google News icon Aκολουθήστε μας στο Google News

Οι τελευταίες ειδήσεις από την Κύπρο και τον κόσμο και όλη η επικαιρότητα στο dialogos.com.cy