Οι αναμνήσεις που στοιχειώνουν: μαρτυρία ενός ασυνόδευτου παιδιού

Λέξεις που μαχαιρώνουν. Εικόνες που τρομάζουν. Η διήγηση του μικρού Αφγανού συγκλονίζει: «Αναγκαστήκαμε με τον αδερφό μου να φύγουμε από το Αφγανιστάν γιατί δεχόμασταν απειλές. Κάποια μέλη της οικογένειάς μου σκοτώθηκαν. Μας πήρε ένα μήνα να φτάσουμε στην Ελλάδα. Οι άσχημες αναμνήσεις από αυτό το ταξίδι εξακολουθούν να με στοιχειώνουν. Είδαμε ανθρώπους να πεθαίνουν μπροστά στα μάτια μας -είτε λόγω τραυματισμού είτε από εξάντληση. Τα θυμάμαι όλα πολύ έντονα. Δεν θα τα ξεχάσω ποτέ. Κατά τη διάρκεια της ημέρας κρυβόμασταν στο δάσος, χωρίς τροφή και νερό, και τη νύχτα βαδίζαμε χωρίς να ξέρουμε πού ακριβώς πηγαίναμε. Στον δρόμο συναντήσαμε ληστές. Μας ρώτησαν τη θρησκεία μας και τον προορισμό του ταξιδιού μας και μετά πήραν ό,τι είχαμε στις τσάντες και στις τσέπες μας. Όποιος πρέβαλλε αντίσταση, έτρωγε ξύλο. Είχαν και όπλα.

Μας έβαλαν σε ένα φορτηγό, ήμασταν συνολικά 40 άτομα. Διασχίσαμε πολλές πόλεις και μετά μας είπαν να κρυφτούμε σε ένα μικρό αυτοκίνητο μαζί με άλλα έντεκα άτομα: τρεις μπροστά, επτά πίσω, ενώ εγώ και ο αδερφός μου μαζί με άλλο ένα άτομο κρυφτήκαμε στο πορτ-μπαγκάζ. Μείναμε κρυμμένοι εκεί για 7-8 ώρες, ενώ το αυτοκίνητο βρισκόταν εν κινήσει. Χωρίς φαγητό και νερό.

Στη συνέχεια επιβιβαστήκαμε σε ένα άλλο φορτηγό. Δεν είχαμε την παραμικρή ιδέα πού πηγαίναμε. Όποιον σήκωνε το κεφάλι του για να κοιτάξει έξω, τον χτυπούσαν με ένα ραβδί. Έπειτα από μιάμιση ώρα, το φορτηγό σταμάτησε. Μας χώρισαν σε τρεις ομάδες και συνεχίσαμε με τα πόδια. Διασχίσαμε ένα μονοπάτι ανάμεσα σε δυο μεγάλα βουνά χωρίς κανέναν να μας οδηγεί. Μετά από λίγη ώρα φτάσαμε σε μια περιοχή περιφραγμένη με αγκαθωτό συρματόπλεγμα. Συνεχίσαμε να βαδίζουμε και τότε ακούσαμε πυροβολισμούς. Αρχίσαμε όλοι να τρέχουμε, ακριβώς δίπλα μου ένας άνθρωπος δέχθηκε σφαίρα και έπεσε στο έδαφος! Μόνο πέντε από εμάς καταφέραμε να διαφύγουμε. Έπειτα από τέσσερις κουραστικές ώρες περπάτημα φτάσαμε σε ένα καταφύγιο όπου κοιμούνταν άλλα 100 άτομα, στριμωγμένα το ένα δίπλα στο άλλο».

 

Έξι μέρες στη βάρκα

Τα πάθη και βάσανα δεν είχαν τελειωμό: «Λίγες μέρες αργότερα φτάσαμε στην Τουρκία. Μείναμε εκεί για μια εβδομάδα και στη συνέχεια κατευθυνθήκαμε στα παράλια, όπου επιβιβαστήκαμε σε ένα φουσκωτό σκάφος. Το ταξίδι στη θάλασσα ήταν πολύ δύσκολο. Τα νερά ήταν σκοτεινά και βαθιά κι εμείς δεν ξέραμε κολύμπι. Δεν είχαμε σωσίβια γιλέκα ούτε προσωπικά αντικείμενα μαζί μας, ήταν ένα ταξίδι γεμάτο κινδύνους. Μας είπαν ότι θα ταξιδεύαμε με τη βάρκα για μία ώρα, το ταξίδι όμως διήρκεσε έξι ώρες. Όλα ήταν δύσκολα, ο κινητήρας του σκάφους δεν λειτουργούσε. Δεν είχαμε όμως άλλη επιλογή. Είχαμε χάσει πλέον τον έλεγχο του σκάφους, ήμασταν έρμαιο της θάλασσας. Κάποια στιγμή, μεγάλα κύματα άρχισαν να χτυπούν το σκάφος. Ήμασταν συνολικά 36 άτομα πάνω στο φουσκωτό και όλοι τρέμαμε από το φόβο μας. Προσπαθήσαμε να στείλουμε σήμα κινδύνου, δεν θέλαμε να πεθάνουμε. Μέσα στο χάος που επικρατούσε είδαμε ένα μεγάλο σκάφος να μας πλησιάζει και τότε μόνο συνειδητοποιήσαμε ότι θα μας έσωζαν. Αν το σκάφος είχε φθάσει μισή ώρα αργότερα, το φουσκωτό μας θα είχε βυθιστεί.

Σκέφτομαι συνεχώς εκείνους που δεν είχαν καν την ευκαιρία να ξεκινήσουν ένα τέτοιο ταξίδι ελπίζοντας να σωθούν. Σκέφτομαι όμως κι εμάς, την απόγνωση που νιώσαμε όταν νομίσαμε ότι δεν θα τα καταφέρουμε». J, 17, από το Αφγανιστάν

Η μαρτυρία του J. περιλαμβάνεται στην έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας «Tαξίδια Απελπισίας», η οποία αφορά τα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες που έφτασαν στην Ευρώπη από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2019.

 

***************

Δώστε τέλος στη χρήση κράτησης παιδιών για λόγους μετανάστευσης

 

Τα ευρωπαϊκά κράτη καλούνται να κάνουν περισσότερα για την προστασία και τη στήριξη των παιδιών προσφύγων και μεταναστών

 

• Έως τον Σεπτέμβριο του 2019, περίπου 80.800 άνθρωποι έφθασαν στην Ευρώπη μέσω οδών της Μεσογείου
• Περισσότερα από 12.900 παιδιά έφθασαν στην Ελλάδα μέσω θαλάσσης, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 2.100 ασυνόδευτων ή χωρισμένων από την οικογένειά τους

 

 

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες καλεί τα ευρωπαϊκά κράτη να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους για να παρέχουν προστασία στα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν υπομείνει όχι μόνο δύσκολα και επικίνδυνα ταξίδια, αλλά και που συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν κινδύνους και κακουχίες μόλις βρεθούν στην Ευρώπη. Στις κακουχίες αυτές περιλαμβάνονται οι μη ασφαλείς συνθήκες στέγασης, η λανθασμένη καταγραφή τους ως ενήλικοι και η έλλειψη κατάλληλης φροντίδας.

Στην τελευταία έκθεση της Ύπατης Αρμοστείας Ταξίδια Απελπισίας (Desperate Journeys), τονίζεται ότι από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο του 2019 περίπου 80.800 άνθρωποι έφθασαν στην Ευρώπη μέσω οδών της Μεσογείου. Ο αριθμός αυτός είναι μικρότερος από τους 102.700 που έφθασαν την ίδια περίοδο το 2018. Πάνω από το ένα τέταρτο των αφίξεων ήταν παιδιά, πολλά από τα οποία ταξίδευαν χωρίς τους γονείς τους.

«Τα παιδιά αυτά μπορεί να έχουν τραπεί σε φυγή λόγω των συγκρούσεων, να έχουν χάσει μέλη της οικογένειάς τους, να είναι μακριά από τα σπίτια τους για μήνες, ακόμα και χρόνια, με μερικά από αυτά να υπομένουν πολύ άσχημη κακοποίηση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Όμως η ταλαιπωρία τους δεν σταματά στα σύνορα», δήλωσε η Pascale Moreau, Διευθύντρια του Γραφείου Ευρώπης της Ύπατης Αρμοστείας. «Κατά μήκος της Ευρώπης ιδίως τα ασυνόδευτα παιδιά στεγάζονται συχνά σε μεγάλες δομές με ελάχιστη επίβλεψη, μένοντας έτσι εκτεθειμένα σε περαιτέρω κακοποίηση, βία και ψυχολογικό άγχος, με αυξημένο τον κίνδυνο να μετακινηθούν περαιτέρω ή να εξαφανιστούν».

Η Ελλάδα έχει δεχθεί φέτος την πλειοψηφία των αφίξεων κατά μήκος της περιοχής της Μεσογείου -περισσότερες αφίξεις από την Ισπανία, την Ιταλία, τη Μάλτα και την Κύπρο συνδυαστικά. Μέχρι στιγμής, περισσότερα από 12.900 παιδιά έφθασαν στην Ελλάδα μέσω θαλάσσης, συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 2.100 ασυνόδευτων ή χωρισμένων από την οικογένειά τους παιδιών, πολλά από τα οποία προέρχονται από το Αφγανιστάν, τη Συρία και άλλες χώρες που ταλαιπωρούνται από συγκρούσεις και βία. Ιδιαίτερα μεγάλη ανησυχία προκαλούν οι ανθυγιεινές συνθήκες στα υπερσυνωστισμένα κέντρα υποδοχής στα νησιά του Αιγαίου.

Οι ελληνικές Αρχές ανακοίνωσαν μέτρα για την ανακούφιση του υπερπληθυσμού, ενώ υπάρχουν θετικά παραδείγματα μοντέλων βέλτιστης πρακτικής τα οποία εφαρμόζονται, όπως η αναδοχή στο πλαίσιο της κοινότητας. Ωστόσο, ως τα τέλη Σεπτεμβρίου τα περισσότερα ασυνόδευτα παιδιά στην Ελλάδα εξακολουθούσαν να βρίσκονται σε ακατάλληλες συνθήκες στέγασης. Δεδομένων των εξαιρετικά επικίνδυνων συνθηκών που αντιμετωπίζουν, η Υπάτη Αρμοστεία απευθύνει έκκληση στα ευρωπαϊκά κράτη να ανοίξουν θέσεις για τη μετεγκατάσταση των παιδιών ως μια χειρονομία αλληλεγγύης και να επιταχύνουν τις μεταφορές για τα παιδιά που πληρούν τα κριτήρια για οικογενειακή επανένωση.

 

Χρειάζεται να γίνουν πολλά

 

Ενώ έχουν επιτευχθεί πολλά θετικά βήματα σε όλη την Ευρώπη προς τη βελτίωση της παροχής προστασίας, στην έκθεση καταδεικνύεται ότι χρειάζεται να γίνουν περισσότερα για να επιλυθούν μερικές από τις προκλήσεις που συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τα παιδιά. Στις συστάσεις της, η έκθεση καλεί τα ευρωπαϊκά κράτη να βάλουν επειγόντως ένα τέλος στη χρήση της κράτησης των παιδιών για λόγους που αφορούν τη μετανάστευση, να ορίσουν καταρτισμένους επιτρόπους ή κοινωνικούς λειτουργούς και να διασφαλίσουν ότι τα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες θα μπορούν να λάβουν εκπαίδευση. Σε όλη την Ευρώπη τα παιδιά μπορεί επίσης να πασχίζουν να αναγνωριστούν ως παιδιά και η έκθεση καλεί για τη χρήση ολιστικών και πολυεπιστημονικών μεθόδων για τον προσδιορισμό της ηλικίας ενός παιδιού.

Λαμβάνοντας τα μέτρα που καταγράφονται στην παρούσα έκθεση, τα κράτη θα είναι σε θέση να ενισχύσουν την προστασία που παρέχουν στα παιδιά που μετακινούνται και να είναι καλύτερα προετοιμασμένα για να διασφαλίσουν το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών, που μπορεί να περιλαμβάνει και λύσεις εκτός Ευρώπης.