Οι επιπτώσεις στις οικονοµίες λόγω της περιβαλλοντικής κρίσης

Του Δρος Αμβρόσιου Προδρόμου*

Τις τελευταίες εβδοµάδες γινόµαστε και πάλι, δυστυχώς, µάρτυρες ακραίων καιρικών συνθηκών σε όλο τον κόσµο, µε τις επιπτώσεις να είναι τεράστιες στο περιβάλλον.

Χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Γαλλία, καθώς και αρκετές άλλες στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, όπως οι Ηνωµένες Πολιτείες, αντιµετωπίζουν σοβαρές πυρκαγιές, µε την πραγµατική έκταση της καταστροφής να είναι δύσκολο να υπολογιστεί. Αυτή είναι η στιγµή που οι επιστήµονες, που τις προηγούµενες δεκαετίες είχαν αγνοηθεί, και το πιο λυπηρό είχαν ταπεινωθεί για τις απόψεις και τις επιστηµονικές τους προβλέψεις, έχουν αποδειχθεί ότι έχουν δίκιο, µε τον πλανήτη να αντιµετωπίζει τις πιο σοβαρές συνέπειες από ποτέ. Η αποψίλωση των δασών, οι εξαιρετικά υψηλές θερµοκρασίες και οι πληµµύρες που φαίνονται ασυνήθιστες για αυτήν την εποχή του χρόνου, γίνονται όλο και πιο συχνές κάθε χρόνο.

Μία από τις συνέπειες που φαίνεται να αγνοούµε, ή ακόµα και για κάποιους λόγους να αποφεύγουµε να συζητήσουµε, σχετίζεται µε τις βραχυπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες αρνητικές επιπτώσεις της περιβαλλοντικής υποβάθµισης στην παγκόσµια οικονοµία. Αρκετοί αξιόπιστοι οργανισµοί σε όλο τον κόσµο, ακαδηµαϊκοί και µη κερδοσκοπικοί, προειδοποιούν εδώ και καιρό τις κυβερνήσεις για την αναδυόµενη κρίση που µπορεί ουσιαστικά να γίνει καταστροφή για την οικονοµία.

∆εν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι περισσότερες κυβερνήσεις, ειδικά εκείνες που ανήκουν στις λεγόµενες «σύγχρονες και ανεπτυγµένες» χώρες, αγνοούν αυτές τις προειδοποιήσεις, εστιάζοντας στην εξυπηρέτηση των προσωρινών κερδών και συµφερόντων των οικονοµικών ελίτ στις χώρες τους. Ταυτόχρονα, ή ακόµα χειρότερα, αγνοούν εσκεµµένα αυτές τις προειδοποιήσεις. Το τελευταίο µπορεί πράγµατι να θεωρηθεί ως «έγκληµα κατά της ανθρωπότητας», καθώς εκείνοι που είχαν την εξουσία και την ευθύνη να λάβουν αποφάσεις απέτυχαν να το πράξουν, εκθέτοντας ολόκληρη την ανθρωπότητα σε µια πιθανώς µη αναστρέψιµη κατάσταση.

Μία από τις σηµαντικότερες συνέπειες που «αδυνατούν» να µας πουν τα µέσα ενηµέρωσης είναι αυτή των επιπτώσεων της περιβαλλοντικής υποβάθµισης στις εθνικές οικονοµίες, ειδικά εκείνες που διαθέτουν περιορισµένους οικονοµικούς πόρους για να στηρίξουν τους ανθρώπους τους.

Ο τουρισµός είναι πιθανόν ένας από τους οικονοµικούς τοµείς που υφίστανται σήµερα τις πιο σοβαρές συνέπειες, µε αρκετές τοπικές Αρχές, όπως το Άµστερνταµ, η Βενετία και η Βαρκελώνη, να κατευθύνουν τις στρατηγικές τους προς τον περιορισµό του αριθµού των αφίξεων τουριστών µέσω ειδικών φόρων. Τα κεφάλαια που θα εισπραχθούν από αυτούς τους φόρους θα κατευθυνθούν για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διατήρηση των περιοχών που υφίστανται ζηµιές από φυσικές και ανθρωπογενείς καταστροφές.

Ταυτόχρονα, ο ΟΗΕ προειδοποιεί ότι η περιβαλλοντική υποβάθµιση θα οδηγήσει σε σοβαρά προβλήµατα τις φτωχότερες χώρες και ότι οι ανεπτυγµένες χώρες δεν έχουν επιτύχει τους στόχους τους.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να περιµένουµε περισσότερους ανθρώπους να φεύγουν από τις αφρικανικές περιοχές και να έρχονται προς την Ευρώπη. Είναι προφανές ότι ο οικονοµικός αντίκτυπος θα λειτουργήσει ως ντόµινο, µε τις ευρωπαϊκές οικονοµίες να βρίσκονται µπροστά σε σοβαρές στρατηγικές αποφάσεις. Το ερώτηµα είναι αν οι λαοί της Ευρώπης θα ανεχθούν τέτοια µεταναστευτικά προβλήµατα ή θα δούµε ακροδεξιά κινήµατα, όπως αυτά της Ιταλίας και της Γαλλίας.

Τέλος, η έλλειψη φυσικών πόρων, ως αποτέλεσµα της περιβαλλοντικής υποβάθµισης, θα οδηγήσει σε αύξηση των τιµών βασικών προϊόντων, όπως αυτό των σιτηρών.

Ειδικά για τις φτωχότερες χώρες της Αφρικής και της Ασίας, που έχουν και την πλειοψηφία του παγκόσµιου πληθυσµού, αυτό µπορεί να καταστεί µια σοβαρή ανθρωπιστική καταστροφή. Για µερικούς αυτό µπορεί να φαίνεται ακραίο σενάριο, ωστόσο πρέπει να λάβουµε υπόψη την τρέχουσα κατάσταση στην Ουκρανία, στην οποία οι τιµές έχουν αυξηθεί ραγδαία, ενώ και άλλες χώρες αντιµετωπίζουν πρόβληµα επιβίωσης. Αυτό θα έχει σοβαρές συνέπειες και για τις επιχειρήσεις, καθώς το κόστος των πρώτων υλών θα αυξηθεί σε επίπεδα που δεν µπορούν να ανεχτούν, µε τον πληθωρισµό να αποτελεί πραγµατική απειλή.

Είναι πραγµατικά καιρός οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσµο να επικεντρωθούν στην επίλυση του ζητήµατος. Το ρολόι χτυπάει αντίστροφα και δεν υπάρχει χρόνος για χάσιµο.

* Ακαδηµαϊκός – Σύµβουλος Εκπαίδευσης και Επιχειρήσεων, [email protected]