Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας: χαμένοι και κερδισμένοι

Ο όρος «κυρώσεις» έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Οι κυρώσεις είναι ποινές που επιβάλλονται σε μια χώρα, για να σταματήσει να ενεργεί επιθετικά ή να παραβιάζει το διεθνές δίκαιο. Πιο γνωστές είναι οι κυρώσεις που έχουν κατά καιρούς επιβληθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, για παράδειγμα, στα απαρτχάιντ καθεστώτα της Νοτίου Αφρικής και της Ροδεσίας, στη Ρουάντα, το Σουδάν κ.α. αλλά και κατά του Ισλαμικού Κράτους, της Αλ Κάιντα και των Ταλιμπάν.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιβάλει σταδιακά αριθμό κυρώσεων κατά της Ρωσίας, από το 2014, με αφορμή την Κριμαία, μέχρι σήμερα. Από τις 23 Φεβρουαρίου 2022 μέχρι τις 8 Απριλίου 2022 έχουν επιβληθεί 5 δέσμες κυρώσεων.

Ποιες κυρώσεις έχουν επιβληθεί στη Ρωσία

1. Σε πρόσωπα: Εκατοντάδες άτομα, 877 μέχρι στιγμής, έχουν βρεθεί στη «μαύρη» λίστα των κυρώσεων μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν. Κυρώσεις έχουν επιβληθεί μεταξύ άλλων στους 386 βουλευτές που στήριξαν την εισβολή στην Ουκρανία, στα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας αλλά και σε ανώτατους αξιωματούχους και ολιγάρχες. Οι κυρώσεις περιλαμβάνουν την απαγόρευση εισόδου στις χώρες της Ε.Ε. αλλά και πάγωμα των περιουσιακών στοιχείων των ατόμων αυτών.

2. Στον χρηματοοικονομικό τομέα: Έχουν απαγορευθεί οι συναλλαγές με την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας και έχουν παγώσει τα περιουσιακά της στοιχεία, 7 ρωσικές τράπεζες έχουν αποκλεισθεί από το σύστημα διατραπεζικών συναλλαγών Swift και έχουν απαγορευθεί οι δημόσεις χρησματοδοτήσεις ή επενδύσεις στη Ρωσία καθώς και οι επενδύσεις και συνεισφορές σε έργα που συγχρηματοδοτούνται από το Ρωσικό Ταμείο Άμεσων Επενδύσεων. Ενδεικτικό είναι ότι, η απαγόρευση των συναλλαγών συμπεριλαμβάνει και τα κρυπτονομίσματα και άλλα κρυπτο-περιουσιακά στοιχεία.

3. Στον τομέα ενέργειας: Έχει απαγορευθεί η εξαγωγή αγαθών και τεχνολογίας για τον τομέα της διύλισης και η εισαγωγή άνθρακα ενώ, ανεστάλη η διαδικασία αδειοδότησης του αγωγού Nord Stream 2, με τον οποίο θα αυξάνονταν οι παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία.

4. Στο εμπόριο: Έχει απαγορευθεί η εισαγωγή από τη Ρωσία σιδήρου, χάλυβα, ξυλείας, τσιμέντου κ.α. καθώς και η εξαγωγή ειδών πολυτελείας προς τη Ρωσία.

5. Στις μεταφορές: Ο εναέριος χώρος και τα λιμάνια όλων των χωρών της Ε.Ε. έκλεισαν σχεδόν αμέσως για τα ρωσικά αεροσκάφη και πλοία ενώ έχουν αποκλειστεί οι οδικές μεταφορές προϊόντων διαμέσου της Ε.Ε. Έχει επίσης απαγορευθεί η εξαγωγή αεροσκαφών, ανταλλακτικών και τεχνολογίας σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αεροπορίας, της ναυτιλίας και του διαστήματος.

6. Στα μέσα ενημέρωσης: Έχει απαγορευθεί η μετάδοση των κρατικών ρωσικών μέσων RT και Sputnik, μέτρο το οποίο όμως προκάλεσε και αντιδράσεις από οργανώσεις δημοσιογράφων και άλλες. Την απόφαση αυτή ακολούθησαν παρόμοια μέτρα από τις μεγάλες πλατφόρμες όπως το Facebook, το YouTube, η Google κ.α.

7. Διπλωματικά μέτρα: Έχουν ανασταλεί οι διευκολύνσεις θεώρησης διαβατηρίων τόσο για διπλωμάτες όσο και για άλλους ρώσους αξιωματούχους και επιχειρηματίες.

Ουκρανία, Ρωσία και Ε.Ε. οι χαμένοι

Χωρίς αμφιβολία από τον πόλεμο αυτό – και επί του εδάφους και τον οικονομικό – μεγάλος χαμένος είναι ο ουκρανικός λαός που, από τη μια μέρα στην άλλη, είδαν τις ζωές τους να χάνονται. Το πραγματικό μέγεθος των οικονομικών συνεπειών για τη χώρα θα γίνει γνωστό μετά τον τερματισμό του πολέμου σίγουρα όμως ξεπερνά τα στενά όρια των εθνικών λογαριασμών.

Οι κυρώσεις έχουν πλήξει και θα συνεχίσουν να αφήνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα το σκληρό αποτύπωμα τους στη ρωσική οικονομία. Κάποιες από αυτές βέβαια, όπως για παράδειγμα οι κυρώσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα θα δυσχεράνουν τις οικονομικές συναλλαγές αυξάνοντας ταυτόχρονα και το κόστος τους, δεν είναι όμως σε θέση να τις ακυρώσουν. Ούτε το πάγωμα των, μισών περίπου συναλλαγματικών αποθεμάτων που διαθέτει η χώρα σημαίνει ότι θα οδηγηθεί σε στάση πληρωμών ή χρεωκοπία.

Η κάθετη πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ρουβλίου είναι ίσως το πρόβλημα που, σε συνδυασμό με την απώλεια αγοραστικής δύναμης λόγω πληθωρισμού (επίσημα 8,7%), επηρεάζει άμεσα τους ρώσους πολίτες. Η συναλλαγματική ισοτιμία του ρουβλιού είχε πέσει στις 7 Μαρτίου στο ρεκόρ των 154 ρουβλίων ανά δολάριο αν και οι ενέργειες της ρωσικής κυβέρνησης στη συνέχεια την έχουν ανακόψει.

Πώς μεταφράζονται όλα αυτά στη ζωή του απλού Ρώσου; Οι δυσκολίες στις εισαγωγές πρώτων υλών ή προϊόντων έχουν οδηγήσει σε αυξήσεις τιμών. Την ίδια ώρα, οι δυσκολίες στην εισαγωγή εξαρτημάτων και τεχνολογικών εφαρμογών έχουν οδηγήσει αρκετές εταιρείες στη μείωση ή και διακοπή της παραγωγής τους. Επιπλέον, πολλές ξένες εταιρείες έχουν αποσυρθεί από τη Ρωσία, μειώνοντας περαιτέρω το παραγωγικό δυναμικό της χώρας σε μια σειρά από τομείς της οικονομίας και συνεπώς και το ΑΕΠ.

Μεγαλύτερη ανησυχία διακατέχει τους συνταξιούχους που, σύμφωνα με δημοσίευμα του echo-ua.media, στις 30 Μαρτίου 2022, βλέπουν τις συντάξεις τους να μειώνονται ενώ το Ταμείο Συντάξεων της Ρωσικής Ομοσπονδίας απαντά ότι «δεν είμαστε έτοιμοι, προς το παρόν, να καταβάλουμε μεγαλύτερο ποσό.

Μεγάλος χαμένος είναι και η Ευρωπαϊκή Ένωση που είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας με την αξία των συναλλαγών μεταξύ των δύο οντοτήτων να ανέρχεται το 2020 στα 200 δις Ευρώ περίπου. Σημαντική είναι και η παρουσία των ευρωπαϊκών ξένων επενδύσεων στη Ρωσία, οι οποίες ανέρχονται συνολικά σε 311 δις Ευρώ κατά την Eurostat (2019).

Πέραν όμως των άμεσων συνεπειών, ο πόλεμος έχει μετριάσει τις όποιες θετικές προσδοκίες υπήρχαν με το διαφαινόμενο τέλος της πανδημίας. Οι πληθωριστικές πιέσεις αναμένεται να ενισχυθούν η δε οικονομική δραστηριότητα θα επιβραδυνθεί.

Οι κερδισμένοι…

Μέχρι στιγμής αυτοί που φαίνεται να βγαίνουν κερδισμένοι από τη σύρραξη είναι οι Αμερικανοί. Και λόγω των εξαγωγών υγροποιημένου αερίου (LNG) στην Ε.Ε., με το αζημίωτο βέβαια, αλλά, κυρίως, λόγω των μεγάλων κερδών που αναμένεται να εισρεύσουν στην πολεμική βιομηχανία της χώρας. Η Κίνα, είναι η επόμενη χώρα, που βραχυπρόθεσμα θα κληθεί να καλύψει τα όποια κενά προκύψουν στην αγορά της Ρωσίας.