Online φήμη, εξαιρετικά εύθραυστη

Του Νίκου Γ. Σύκα*

Η αυξημένη συνδεσιμότητα που χαρακτηρίζει την ψηφιακή εποχή καθιστά την (online) φήμη πιο πολύτιμη από ποτέ. Ένα παραπάτημα, ένα σημάδι κακής συμπεριφοράς, μπορούν να μετατρέψουν την ορατότητα (visibility) σε μειονέκτημα. Επί του εδάφους, η διαμόρφωση της φήμης εξαρτάται από την ανατροφοδότηση (feedback), τα μηνύματα που λαμβάνουμε από τη βάση.

Με το διαδίκτυο ο χώρος έχει διαλυθεί… ο χρόνος έχει καταρρεύσει. Η μνήμη έχει καταστεί μόνιμη και αλάνθαστη -το διαδίκτυο μια γιγαντιαία μηχανή που παράγει φήμες. Υπάρχει μια απόσταση ανάμεσα στη φήμη που διατηρείς με τους φίλους σου και τη φήμη που χρειάζεσαι στην επαγγελματική σου καριέρα. Σε ένα κόσμο που η αλήθεια είναι σχετική, η φήμη -που εξαρτάται από τις αντιλήψεις (perceptions)- έχει γίνει ακόμη πιο σημαντική. Το τι λένε οι άλλοι για σένα έχει μεγάλη σημασία.

Οι πολιτικές φήμες είναι εξαιρετικά εύθραυστες. Ένας πολιτικός αρχηγός χρειάζεται ένα κύριο αφήγημα, ένα αυθεντικό αφήγημα, ένα απλό πλαίσιο που να εμπνέει, να εξηγεί τη θεμελιώδη πολιτική του ατζέντα. Ένα αυθεντικό αφήγημα. Χρειάζεται να προβάλει ήθος. Η προσωπική αξιοπιστία και πειστικότητα του πολιτικού πηγάζουν από την ταύτισή του με τον ψηφοφόρο, κατά πόσο έχει κάτι κοινό μαζί του.

Τα αφηγήματα ικανότητας και χαρακτήρα είναι οι δύο μηχανισμοί μέσα από τους οποίους κτίζεται η αξιοπιστία και η νομιμότητα (legitimacy). Στην προσπάθεια αυτή η διαφάνεια είναι το άλφα και το ωμέγα. Στο σημερινό πολύπλοκο και αβέβαιο κόσμο η αυθεντικότητα αποτελεί το κλειδί της αξιοπιστίας και της πειστικότητας. Η διαφάνεια έχει αξία όταν συμπεριφέρεσαι αυθεντικά.

Η κοινωνία των πολιτών απαιτεί μεγαλύτερη υπευθυνότητα. Δύο πράγματα διαφοροποιούν μια κρίση: έχουμε πολύ λιγότερο χρόνο να αντιδράσουμε και ελάχιστη αξιόπιστη πληροφόρηση. Η αβεβαιότητα και η ταχύτητα της ανεπαρκούς πληροφόρησης από πολλαπλές πηγές και τα fake news δημιουργούν ένα επικίνδυνο περιβάλλον όπου μπορεί να πάρουμε αποφάσεις ενστικτωδώς, βασιζόμενοι σε λανθασμένες ή παραπλανητικές πληροφορίες. Η αδράνεια ή/και σιωπή σε περίπτωση κρίσης είναι η χειρότερη επιλογή.

Σε πρώτο στάδιο η αντίδραση -και η επικοινωνία/ενημέρωση- πρέπει να είναι άμεση και αξιόπιστη. Το δεύτερο στάδιο της διαδικασίας είναι η διάγνωση του προβλήματος. Το τρίτο και τέταρτο στάδιο -αναθεώρηση παρεμβάσεων και αξιολόγησηπρέπει να γίνουν σωστά παρά γρήγορα. Η απολογία πρέπει να συνοδεύεται από ένα αυθεντικό αφήγημα που να καταδεικνύει ότι μάθαμε το μάθημά μας και ότι δεν θα επαναληφθούν τα ίδια λάθη.

* Σύμβουλος Στρατηγικής & Καινοτομίας