Ώρα για αλλαγή στην παιδεία

Του Μενέλαου Α. Μενελάου*

Παιδεία. Ένα πολυβασανισµένο πεδίο πολιτικής τα τελευταία χρόνια. Όλες σχεδόν οι πολιτικές δυνάµεις και οι υποψήφιοί τους διακηρύσσουν ότι η εκπαίδευση και η παιδεία γενικότερα πρέπει να έχει στο επίκεντρο τα παιδιά µας, τη διαµόρφωση ανθρώπων, ενεργών και δηµοκρατικών πολιτών. Όλοι συµφωνούν δε, ότι ένα πολύ καλύτερο εκπαιδευτικό σύστηµα είναι απαραίτητο σήµερα, για να είµαστε πιο ανταγωνιστικοί ως οικονοµία και κράτος, αύριο.

Παρόλα αυτά, στην πράξη, ο αντικειµενικός τρίτος θα διαπιστώσει, ανατρέχοντας στην τελευταία δεκαετία, ότι τα θέµατα παιδείας κάθε άλλο παρά πεδίο προόδου ήταν. Αντίθετα, καταγράφουµε τοξικές αντιπαραθέσεις, εµπάθεια, συστηµατική απαξίωση, περιχαράκωση θέσεων και εγωισµό. Κοινή παραδοχή είναι επίσης η καταγραφή αποτελεσµάτων που δεν µας ικανοποιούν. Καθίσταται συνεπώς η εκ του αποτελέσµατος αυταπόδεικτη ανάγκη για άµεση αλλαγή. Αλλαγή στο ήθος και το ύφος, αλλαγή στη νοοτροπία, στο περιεχόµενο, στη µεθοδολογία, στις δοµές και τις υποδοµές της παιδείας µας. Αλλαγή στα αποτελέσµατα.

Χρειαζόµαστε όραµα παιδείας και παιδεία µε όραµα. Με επίγνωση των δυσκολιών, χρειαζόµαστε ένα φιλόδοξο µα πραγµατιστικό πλάνο δράσης. Χωρισµένο σε βραχυπρόθεσµες και µεσοπρόθεσµες ενέργειες.

Η παιδεία σαφώς και δεν είναι στείρα λογιστική και στεγνή ανάλυση κόστους/οφέλους. Είναι συνεχής επένδυση µε βραχυπρόθεσµο πολιτικό και οικονοµικό κόστος και µακροχρόνια οφέλη. Παρόλα αυτά θέλουµε πλέον µετρηµένες κουβέντες αλλά και µετρήσιµα αποτελέσµατα που θα µας κάνουν να αισθανόµαστε σίγουροι και περήφανοι για το επίπεδο της παιδείας µας και του εκπαιδευτικού µας συστήµατος. Μιας παιδείας που θα παρέχει στο κάθε παιδί τις ίδιες ευκαιρίες επιτυχίας µε το δικό µας. Θέλουµε ηγεσία παιδείας που εκπέµπει και προσδίδει στις αποφάσεις που πρέπει να παρθούν, είτε ευχάριστες είτε δυσάρεστες, εντιµότητα, αξιοπρέπεια και σοβαρότητα.

Προσεγγίζω τα προεκλογικά προγράµµατα ως χαραµάδες στον τοίχο των υποψηφίων. ∆εν είναι εντολές ή ευαγγέλια χαραγµένα σε πέτρα, ούτε εγγυηµένα ασφαλιστικά συµβόλαια. Μέσα από αυτές τις χαραµάδες ελπίδας µπορείς ωστόσο να διακρίνεις τι υπάρχει στο βάθος των υποψηφίων. Προσκλήθηκα -και µετά τιµής και χαράς ανταποκρίθηκα- να συµβάλω στη διαµόρφωση του προγράµµατος παιδείας του Ανδρέα Μαυρογιάννη, ακούγοντας αλλά και συνοµιλώντας µε τον ίδιο.

Σήµερα µπορώ µε ειλικρίνεια να πω ότι έχει καταρτίσει το πλάνο που χρειάζεται και µπορεί να πάρει την παιδεία µας εκεί που πρέπει να πάει. Πιστεύει ειλικρινά στην ανάγκη για την αναβάθµιση του δηµοσίου ρόλου του σχολείου, έχοντας προσωπική εµπειρία και παραστάσεις από το εξωτερικό. Το πρόγραµµά του εµπεριέχει όλα εκείνα τα συστατικά που χρειαζόµαστε. Συµπεριληπτικότητα, καινοτοµία στη σκέψη και στην πράξη, ανθρωπισµό, πολιτισµό και τέχνες µαζί µε περισσότερη επιστήµη, µηχανική, µαθηµατικά και τεχνολογία, πειραµατισµό, διερεύνηση και φαντασία. ∆εξιότητες του 21ου αιώνα, αγάπη για τη διαδικασία της µάθησης και άνοιγµα στην κοινωνία, τις επιχειρήσεις και τον κόσµο. Ψηφιοποίηση στη λειτουργία των σχολείων και ανάλογος σχεδιασµός της µάθησης, µικρά makerspaces και δηµιουργικά αναλυτικά προγράµµατα που τα αξιοποιούν. ∆ιεθνοποίηση και συνεργασία. Ολοκληρωµένη αξιολόγηση και λιγότερες εξετάσεις. Εµπιστοσύνη, στήριξη και σεβασµό στους/στις εκπαιδευτικούς και πίστη στη συνεχή επιµόρφωσή τους. Ανάδειξη ηγετών µέσα στα σχολεία, επιβράβευση και ενδυνάµωση της πρωτοβουλίας.

∆εν έχουµε την πολυτέλεια για ακόµα µια από τα ίδια στα θέµατα παιδείας. Η ιστορία και τα σύγχρονα συστήµατα παιδείας άλλων χωρών µάς προσπερνούν και το κόστος θα πληρώσουν οι µελλοντικές γενιές. Έχουµε την ευκαιρία και την υποχρέωση να χαράξουµε νέα πορεία.

Η πρόοδος είναι ωραία λέξη, αλλά αυτό που τη δηµιουργεί είναι η αλλαγή και η αλλαγή έχει πολλούς εχθρούς, είπε ο Robert Kennedy. ∆εν είναι εύκολη δουλειά και τα προγράµµατα από µόνα τους και οι καλές προθέσεις σαφώς και δεν αρκούν για να το πετύχουµε.

Για τούτο, στοιχεία όπως το ήθος, ο τρόπος σκέψης, η σοβαρότητα, η µεθοδικότητα και η διαλογική προσέγγιση συνδηµιουργικής σύνθεσης που φέρνει ο Ανδρέας Μαυρογιάννης, µπορούν να δράσουν καταλυτικά σε µια συλλογική προσπάθεια για αυτή την αλλαγή που χρειαζόµαστε στα θέµατα παιδείας. Το αξίζουµε, το µπορούµε, ας το κάνουµε πράξη.

* Μέλος της Οµάδας Παιδείας του υποψηφίου Ανδρέα Μαυρογιάννη